Η Χάλκη, οι Λειψοί, η Τέλενδος, το Μαράθι, η Ψέριμος και οι Αρκιοί μάς συστήνονται μέσα από τους ανθρώπους τους.
ΧΑΛΚΗ
«Στο νησί μου οι άνθρωποι δεν βιάζονται»
Βαγγέλης Ηλιάδης, βιολόγος, διευθυντής του Γυμνασίου Λ.Τ. Χάλκης
Αν είσαι ένας από τους 250 μόνιμους κατοίκους της Χάλκης, έχεις την αίσθηση ότι ζεις σε δύο διαφορετικά νησιά: τους δύσκολους μήνες του χειμώνα, με τα πολλά απαγορευτικά και τους συχνούς αποκλεισμούς, διαδέχεται ένα καλοκαίρι διαρκείας, που σε καλεί να βουτάς στη θάλασσα μέχρι τον Νοέμβριο! Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος είναι κατάλληλη περίοδος για τη νεολαία, τις παρέες και τα γλέντια στα παραδοσιακά πανηγύρια του νησιού. Ο μόνιμος πληθυσμός διπλασιάζεται και σχεδόν πενταπλασιάζεται από τους τουρίστες του καλοκαιριού. Ο Μάιος και ο Ιούνιος, αλλά κυρίως το φθινόπωρο, είναι οι μήνες που η Χάλκη φανερώνει τα ατού της: το ιδανικό σε χρώματα τοπίο, τα κρυστάλλινα νερά, τα καλέσματα της φύσης σε πεζοπορίες, βαρκάδες, αυτοσχέδια μικρά γλέντια.
Η μοναδική περιοχή που κατοικείται σήμερα είναι ο Ημπορειός, με τα βοτσαλωτά στα μπαλκόνια και στις αυλές, και τα δίπατα αρχοντικά που «μπαίνουν» κυριολεκτικά μέσα στη θάλασσα, συνθέτοντας μια εικόνα νησιώτικης αρχοντιάς. Εδώ έχεις την αίσθηση ότι ζεις σε μια άλλη εποχή. Μακριά από τον θόρυβο των πόλεων, χωρίς αυτοκίνητα, χωρίς ανθρώπους να βιάζονται σε κάθε τους κίνηση. Μπορείς να κολυμπήσεις και στο λιμάνι, οπότε να μη χρειαστείς άλλες μετακινήσεις. Εκτός από τις τρεις εύκολα προσβάσιμες με τα πόδια παραλίες –τον Πόνταμο, τα Φτενάγια και τα Κάνια–, υπάρχουν κι άλλες, προσβάσιμες μόνο από τη θάλασσα ή με αρκετή ώρα δύσκολης πεζοπορίας. Το τοπίο σε ανταμείβει.
Βουτιά στο λιμάνι της Χάλκης. (Φωτογραφία: © ΝΙΚΟΛΑΣ ΜΑΣΤΟΡΑΣ)
Ανάλογα με τη γωνία από την οποία θέλεις να θαυμάσεις το τοπίο, θα διαλέξεις ταβερνάκι. Θα δοκιμάσεις χαλκίτικα μακαρόνια, κατσικάκι οφτό, φακόρυζο και ντολμάδες. Θα πάρεις για σουβενίρ χαλκίτικο θυμαρίσιο μέλι, κουλούρια και χειροποίητα γλυκά.
Αν μου ζητούσε ένας τουρίστας να τον ξεναγήσω, θα τον πήγαινα στις όμορφες, παλιές και καλοδιατηρημένες εκκλησίες με τις αξιόλογες τοιχογραφίες στο Παλαιό Χωριό, που ήταν κατοικημένο από την αρχαιότητα έως τα μέσα του 20ού αιώνα και σήμερα είναι γεμάτο ερείπια, αλλά και στο Κάστρο των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννου του 15ου-16ου αιώνα. Από εκεί απολαμβάνεις τη μοναδική θέα προς την Κάρπαθο, τη Ρόδο, την Αλιμιά και το σύμπλεγμα νησίδων στα ανατολικά. Θα τον πήγαινα και στη νότια πλευρά της Χάλκης, στη φυσική θαλάσσια σπηλιά που λέγεται «του Μαριού του Κουτσούτη η Σκίστρα», με τις δύο εξόδους και τα εντυπωσιακά νερά.
Είναι πολλοί αυτοί που έρχονται για μια διήμερη εκδρομή από τη Ρόδο και αμέσως ψάχνουν εναγωνίως δωμάτιο για το υπόλοιπο των διακοπών τους. Αυτό το νησί σε μαγνητίζει. Είμαι Χαλκίτης στην καταγωγή, αλλά γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Οκτώ χρόνια πριν εγκαταστάθηκα στη Χάλκη – ήταν ένα τολμηρό άλμα και μια δοκιμή, όμως τα κατάφερα και νιώθω τυχερός. – Αλεξάνδρα Τζαβέλλα
ΑΡΚΙΟΙ
«Είμαστε 40 ακρίτες γεμάτοι ζωντάνια»
Μανώλης Μελιανός, ιδιοκτήτης της ταβέρνας «Τρύπας»
Οι Αρκιοί είναι μια πνοή ζωής μες στο Αιγαίο από αρχαιοτάτων χρόνων, τότε που το όνομα του νησιού ήταν Ακρίτης και Ναρκοί. Είναι ένα όνειρο για όλους και σίγουρα για εμάς τους 40 κατοίκους τους, που είμαστε ακρίτες γεμάτοι ζωντάνια. Το νησί πέφτει σε χειμερία νάρκη τους περισσότερους μήνες και ζωντανεύει πάλι το καλοκαίρι, με τις τρεις ταβέρνες του και τη μία καφετέρια. Έχουμε πολύ τουρισμό και πολλά σκάφη, καταπληκτικές παραλίες, όπως τα διάσημα Τηγανάκια και το ήσυχο Λιμνάρι. Το πρώτο μαγαζί που άνοιξε ήταν ένα καφενείο-μπακάλικο, το Ακταίο. Ιδρυτής του ήταν το Μπουζούκι, κατά κόσμον Θεολόγος Μελιανός. Αλλά πίσω από κάθε άντρα υπάρχει μια σπουδαία γυναίκα. Το όνομα αυτής, Παντελένια. Τα έκανε όλα, ακόμα και έξι παιδιά.
Καθημερινές ασχολίες στους Αρκιούς. (Φωτογραφία: © AFP/VISUALHELLAS.GR)
Το πιο μικρό από αυτά, ο Μανώλης Μελιανός, γνωστός ως Τρύπας, είμαι εγώ. Μετέτρεψα το παλιό καφενείο σε μια καλή ταβέρνα με νόστιμο φαγητό, καλή μουσική και πολύ κέφι, που ακούει και αυτή στο όνομα Τρύπας. Όλοι εδώ την ίδια κοινή προσπάθεια κάνουμε και το όραμά μας είναι ένα: να κρατάμε ζωντανό αυτό το όμορφο νησί με τους υπέροχους κατοίκους. – Βασιλική Κεράστα
ΨΕΡΙΜΟΣ
«Ελάτε για να ζήσετε την απόλυτη ελευθερία»
Γιώργος Τρικοίλης, ψαράς και κτηνοτρόφος, ιδιοκτήτης της ταβέρνας «Μανώλα»
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξέρετε για την Ψέριμο είναι ότι εδώ ζεις την απόλυτη ελευθερία. Δεν χρειάζεστε ούτε μεταφορικό μέσο, ούτε ρούχα, ούτε καν παπούτσια – όλοι ξυπόλυτοι κυκλοφορούν. Έπειτα, έχουμε μια πολύ ωραία, πεντακάθαρη παραλία, μπροστά στο χωριό. Εδώ γίνονται όλα. Στις υπόλοιπες πας είτε με βάρκα είτε από μονοπάτι. Μη φανταστείτε κάτι δύσκολο, το πολύ 20 λεπτά περίπατος. Νομίζω ότι το ωραιότερο που μπορείτε να κάνετε είναι να απολαύσετε το πρωινό σας και να πάτε στις πίσω παραλίες (Βαθύς και Παναγιά Γραφιώτισσα), για να αποφύγετε τον συνωστισμό στο χωριό, μεταξύ 11-12 το πρωί, που έρχονται τα εκδρομικά καραβάκια από την Κω. Να χαρείτε το μπάνιο σας και το απογευματάκι να επιστρέψετε. Εκείνη την ώρα είναι παράδεισος, με λίγες παρέες και απίστευτα χρώματα από τον ήλιο που δύει.
Έπειτα καθίστε σε κάποιο από τα εννέα μαγαζάκια. Έχουμε πολύ φρέσκο ψάρι και γενικώς τα περισσότερα προϊόντα τα παράγουμε εδώ. Εγώ χρησιμοποιώ δικό μου τυρί, κρέας, λάδι – ο ελαιώνας μας έχει 7.000 δέντρα και δίνει εξαιρετικής ποιότητας αγουρέλαιο. Αν θέλετε ποτό, υπάρχει μπαράκι με πισίνα, στο ξενοδοχείο Pserimos Village, το μοναδικό που διαφοροποιείται από τα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Αλλιώς πιείτε το στην άμμο και αυτό, ειδικά στην πανσέληνο. Γι’ αυτό σας λέω, εδώ δεν χρειάζεσαι τίποτα, ένα μαγιό μόνο. Και στις πίσω παραλίες, ούτε καν αυτό.. – Όλγα Χαραμή
ΤΕΛΕΝΔΟΣ
«Όλοι πρέπει να πάτε στον Άη Γιώργη»
Αφροδίτη Καψή, 9 ετών*
Αν έρχεστε πρώτη φορά στην Τέλενδο, θα σας πάω στον Άη Γιώργη, για να σας δείξω το θέατρο. Αγαπώ πολύ αυτό το σημείο του νησιού μου. Το πολύ μικρό αυτό εκκλησάκι είναι χτισμένο μέσα στα βράχια, ακριβώς δίπλα στη θάλασσα. Χρειάζεται να κατεβούμε κάτι απότομα σκαλοπάτια δίπλα στον γκρεμό. Μου αρέσει πολύ όταν βρίσκομαι εκεί και πιστεύω πως όλοι οι επισκέπτες πρέπει να πάνε και να ζήσουν αυτή τη μοναδική εμπειρία. Λίγο πιο πέρα βρίσκεται ένα πολύ μεγάλο αρχαίο θέατρο. Σίγουρα εκεί θα έχουν γίνει πολλές θεατρικές παραστάσεις. Μ’ αρέσει τα απογεύματά μου να τα περνάω σ’ αυτό το σημείο παρατηρώντας την υπέροχη θέα.
«Ο Χοχλακάς είναι το ωραιότερο μέρος στη Γη»
Χαράλαμπος Πλάτσης, 9 ετών*
Το νησί μου είναι η Τέλενδος. Είναι το δικό μου νησί, γιατί μένω εδώ από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Το αγαπημένο μου μέρος είναι η παραλία του Χοχλακά, που βρίσκεται στην πίσω πλευρά του νησιού. Εκεί μπορώ να δω το ηλιοβασίλεμα, αλλά και το πρόσωπο της πριγκίπισσας που σχηματίζεται στο απέναντι βουνό. Υπάρχει ένας θρύλος που λέει ότι το βουνό αυτό πήρε τη μορφή μιας πριγκίπισσας που σκοτώθηκε πηδώντας από εκεί, γιατί πίστεψε πως ο καλός της είχε ήδη πνιγεί στον δρόμο για να τη συναντήσει. Όταν είδε το καντήλι του σβηστό από ένα κύμα, εκείνη χάθηκε, αφήνοντας για πάντα όμως το πρόσωπό της. Είναι το ωραιότερο μέρος που έχω δει στη ζωή μου. – Όλγα Χαραμή
* Ο Χαράλαμπος και η Αφροδίτη είναι οι δύο και μοναδικοί μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Τελένδου.
ΜΑΡΑΘΙ
«η μητέρα μου θα σας κάνει το τραπέζι»
Τούλα Αιμιλιανού, ιδιοκτήτρια της ταβέρνας «Παντελής»
Το Μαράθι είναι ένα νησάκι 335 στρεμμάτων, με πέντε μόνιμους κατοίκους. Δύο από αυτούς είναι οι γονείς μου. Πρωτοπήγαν το 1977 και άνοιξαν την ταβέρνα. Τότε το νησί έμοιαζε με τόπο εξορίας. Θυμάμαι ότι κουβαλούσαμε νερό σε βαρέλια, με καΐκι από τους Αρκιούς. Μέχρι το 2010 δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα, είχαμε γεννήτριες. Σήμερα, στο νησί υπάρχουν τρία σπίτια, περίπου είκοσι δωμάτια και τρία καλά ταβερνάκια. Σε ένα από αυτά η κυρα-Κατίνα, η μητέρα μου, μαγειρεύει ό,τι μπορείς να φανταστείς με υλικά από τα γύρω νησιά, τη Λέρο, τους Λειψούς, τους Αρκιούς, το Μακρονήσι και τη Σάμο. Πάντα βρίσκει χρόνο να ζυμώσει ψωμί και να φτιάξει χειροποίητες μαρμελάδες για τους φιλοξενουμένους. Είναι ταξιδιώτες που αγαπούν την ησυχία, το διάβασμα και θέλουν να ξεκουραστούν. Γυρίζουν το νησί με τα πόδια, κολυμπάνε στη μία και μοναδική παραλία ή βουτάνε από τα βραχάκια, κάνουν γιόγκα, χαλαρώνουν στις αιώρες της αυλής, τα βράδια πίνουν κοκτέιλ και ακούν μουσική στο μπαράκι Luv all πάνω στον βράχο. Μέχρι τα τέλη Ιουλίου το νησί είναι πριβέ – όχι ότι τον Αύγουστο γίνεται χαμός, αλλά πληθαίνουν τα τουριστικά καραβάκια που φέρνουν επισκέπτες για φαγητό. Τα βράδια οι ρυθμοί πέφτουν. Στην ταβέρνα και στα δωμάτια δεν έχουμε βάλει Wi-Fi. Πολλές φορές, όταν τρώνε, τους φωνάζω «τρέξτε, βγαίνει το φεγγάρι» και όλοι κατεβαίνουν στη μικρή ξύλινη προβλήτα για τη μαγική στιγμή. – Αλεξάνδρα Τζαβέλλα
ΛΕΙΨΟΙ
«Ομπρέλες και ξαπλώστρες δεν θα βάλουμε ποτέ»
Μανώλης Βαβουλάς, οινοποιός
«Τι ωραία που ζείτε εσείς εδώ», μας λένε οι τουρίστες. Βέβαια, δεν έχουν έρθει χειμώνα. Τώρα είναι άνοιξη και όλα γλύκαναν. Επιστρέφουν και οι ξένοι –Ιταλοί, Άγγλοι και Γερμανοί–, που έχουν σπίτια «στο μυθικό νησί της Καλυψώς». Άρχισαν να έρχονται και οι πρώτοι τουρίστες με κοτεράκια από τη Λέρο και την Πάτμο. Για το μέγεθός τους –μόλις 12 τ.χλμ.– οι Λειψοί έχουν καλές υποδομές. Όμως, ομπρέλες και ξαπλώστρες δεν θα βάλουμε ποτέ – σκιά θα βρεις κάτω από τα αρμυρίκια. Περίπου 15 παραλίες έχει το νησί και σχεδόν όλες είναι προστατευμένες από τα μελτέμια.
Όλες σχεδόν οι παραλίες των Λειψών είναι προστατευμένες από τα μελτέμια. (Φωτογραφία: © Getty Images/Ideal Image)
Στον Πλατύ Γυαλό τα νερά είναι σαν ψεύτικα – σαν πισίνα με αλάτι. Περπατάς 50 μ. από την ακτή και είναι ακόμη ρηχά, αυτή είναι η δική μας Καραϊβική. Ακολουθώντας το πλακόστρωτο μονοπάτι από την Κάτω Κοίμηση στην Άνω Κοίμηση, κοιτάξτε ψηλά για αιγαιόγλαρους, τα θαλασσοπούλια με την κόκκινη μύτη που μας κάνουν την τιμή και πετάνε εδώ. Αγριοκούνελα και πέρδικες τριγυρίζουν ελεύθερα. Οι ντόπιοι θα σου κόψουν σύκα και σταφύλια, θα φας στα ταβερνάκια κατσικάκι γεμιστό και φρέσκα καλαμάρια. Στο οινοποιείο που ανοίξαμε το 2010 μαζί με τον συνεταίρο μου Νίκο Γρύλλη το γλυκό κρασί των Λειψών, το Φωκιανό, είναι ακόμα πιο ωραίο αν το πιεις την ώρα του ηλιοβασιλέματος. Τα βράδια, αυτοκίνητα δεν περνάνε από τον οικισμό στο λιμάνι και τα παιδιά παίζουν ελεύθερα. Στο πανηγύρι του Σωτήρος και στις 22 Αυγούστου που γιορτάζει η Παναγιά του Χάρου –κρατάει αγκαλιά τον Χριστό όχι βρέφος, αλλά εσταυρωμένο– θα γλεντήσουμε μαζί. Εδώ δεν υπάρχουν ντόπιοι και ξένοι. – Αλεξάνδρα Τζαβέλλα
