Κρίση εμπιστοσύνης σε θεσμούς και πολιτικά πρόσωπα καταδεικνύει η έρευνα της εταιρείας Pro Rataγια λογαριασμό του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ). Ταυτόχρονα η πλειοψηφία των πολιτών φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως για τη συμμετοχή στα κοινά, θεωρεί πως τα κόμματα είναι απαραίτητο στοιχείο της Δημοκρατίας, επιζητεί την πολιτική ανανέωση και εκφράζει μεγάλη δυσπιστία απέναντι στις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Παράλληλα, οι περισσότεροι εκ των ερωτηθέντων απαντούν πως το κέντρο λήψης των αποφάσεων είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, και ζητούν αυτό να μετατοπιστεί προς το εθνικό επίπεδο.
Μεγάλο ενδιαφέρον για τα κοινά
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τη δημοσκόπηση, ένα μεγάλο ποσοστό και συγκεκριμένα το 66% εκφράζει το ενδιαφέρον για την πολιτική, ενώ το 15% εκφράζει σχετικό ενδιαφέρον.
Εξίσου μεγάλο ποσοστό πολιτών θεωρεί πως δεν είναι αποκλεισμένο από την πολιτική διαδικασία. Συγκεκριμένα το 38% συμφωνεί απόλυτα και το 24% μάλλον συμφωνεί με τη φράση ότι «η πολιτικήείναι μια διαδικασία στην οποία μπορώ να συμμετάσχω ισότιμα ως πολίτης».
Μεγάλο ενδιαφέρον επίσης εμφανίζει και το γεγονός ότι η πλειοψηφία φαίνεται να αντιλαμβάνεται τη δύναμη της ψήφου του και της συμμετοχής του γενικότερα στην πολιτική διαδικασία. Τούτο καταδεικνύεται από τις απαντήσεις στην ερώτηση: «Άνθρωποι σαν και εμένα δεν έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τα πράγματα στην πολιτική». Το 35% απαντά «διαφωνώ απόλυτα» και το 23% «μάλλον διαφωνώ».
Πάντως, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων –το 59%- θεωρεί πως η πολιτική γι αυτούς είναι μια διαδικασία διαχείρισης των καθημερινών προβλημάτων της κοινωνίας, την ώρα που το 38% θεωρεί πως η πολιτική είναι η διεκδίκηση μεγάλων κοινωνικών αλλαγών.
Δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς
Παρότι όμως τα ποσοστά προθυμίας συμμετοχής στην πολιτική διαδικασία είναι αρκετά υψηλά, οι πολίτες εκφράζουν τη δυσπιστία τους απέναντι στο υπάρχον πολιτικό προσωπικό. Αυτό φαίνεται και από τους χαρακτηρισμούς που αποδίδουν αυθόρμητα όταν ακούν τη λέξη πολιτικός: Το 15% απαντά τη λέξη ψεύτης, το 15% αποδίδει άλλα αρνητικά χαρακτηριστικά, το 13% απαντά τη λέξη διαφθορά/διαπλοκή.
Σε αυτό το πλαίσιο, και σε αντιστοιχία με το άνωθεν εύρημα, οι ερωτηθέντες θεωρούν σε πολύ μεγάλο ποσοστό (30% συμφωνώ, 30% μάλλον συμφωνώ) με τη φράση πως η πολιτική είναι ένα βρώμικο παιχνίδι.
Ο ρόλος των κομμάτων
Παρότι συνολικά η στάση είναι αρνητική απέναντι στους πολιτικούς, οι ερωτώμενοι θεωρούν σε μεγάλο ποσοστό πως τα κόμματα είναι απαραίτητα για την πολιτική. Συγκεκριμένα το 49% διαφωνεί απόλυτα και το 16% μάλλον διαφωνεί με την φράση ότι «τα κόμματα δεν είναι απαραίτητα για τη δημοκρατία»
Αντίστοιχα η πλειοψηφία ζητεί ανανέωση της πολιτικής ζωής με τη δημιουργία νέων σχηματισμών. Το 34% συμφωνεί απόλυτα και το 25% μάλλον συμφωνεί με τη φράση ότι χρειάζονται νέα πολιτικά κόμματα.
Ταυτόχρονα, οι πολίτες φαίνεται να δίνουν ιδιαίτερο ρόλο στις ηγετικές φυσιογνωμίες και τον ρόλο που διαδραματίζουν στην πολιτική. Συγκεκριμένα το 40% συμφωνεί απόλυτα και 23% μάλλον συμφωνεί με την πρόταση ότι «αυτό που λείπει από την πολιτική σήμερα είναι οι μεγάλοι ηγέτες».
Γυρνούν την πλάτη στα υπάρχοντα κόμματα και τους συνδικαλιστές
Παρότι είναι υπαρκτό το ενδιαφέρον για την πολιτική, οι ερωτηθέντες δεν εμπιστεύονται ούτε τις συνδικαλιστικές οργανώσεις ούτε τα υπάρχοντα κόμματα. Ειδικότερα, το 73% δηλώνει ότι δεν προτίθεται να ενταχθεί σε μια συνδικαλιστική οργάνωση στον επόμενο χρόνο, ενώ το 28% δεν προτίθεται να ενταχθεί σε ένα κόμμα.
Κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς
Εξόχως ενδιαφέροντα είναι και τα ευρήματα αναφορικά με την εμπιστοσύνη απέναντι στους θεσμούςκαθώς επίσης και αναφορικά με το ποιο είναι το κέντρο λήψης των πραγματικών αποφάσεων.
Ειδικότερα οι πολίτες θεωρούν σε ποσοστό 54% ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το 31% σε εθνικό επίπεδο και το 3% σε επίπεδο αυτοδιοίκησης.
Αντίστοιχα το 49% δηλώνει πως θα ήθελε οι αποφάσεις να λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο, το 25% σε ευρωπαϊκό επίπεδο και το 15% σε επίπεδο αυτοδιοίκησης.
Τεράστια έλλειψη εμπιστοσύνης προκύπτει και απέναντι στους θεσμούς. Ιδίως από αυτούς που λαμβάνονται οι αποφάσεις. Οι πολίτες, όταν καλούνται να δηλώσουν την εμπιστοσύνη τους (κλίμακα 0-10) σε θεσμούς, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις (1,74), η κυβέρνηση (2,08), τα κόμματα (2,43), αλλά και η Βουλή (3,13) εμφανίζονται ως ουραγοί. Αρκετά χαμηλή επίσης είναι η εμπιστοσύνη απέναντι στην εκκλησία (2,76), και τις δημόσιες υπηρεσίες (3,37).
Αντίθετα, παρότι σε αρκετά χαμηλά επίπεδα, αυξημένη είναι η εμπιστοσύνη στους θεσμούς της ασφάλειας (Αστυνομία 4,20 – Στρατός 4,69) και στης Δικαιοσύνης. (4,62). Ενδιαφέρον εύρημα όμως είναι ο συγκριτικά υψηλός βαθμός εμπιστοσύνης των πολιτών προς τις επιχειρήσεις (4,95).
Εντύπωση όμως προκαλεί το γεγονός ότι παρά τα προβλήματά του, ο θεσμός της εκπαίδευσης (όλων των βαθμίδων) είναι και αυτός που απολαμβάνει τη μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, λαμβάνοντας μάλιστα βαθμό πάνω από τη βάση (Σχολείο 5,63 – Πανεπιστήμιο 5,92).
Ιδεολογική τοποθέτηση
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η «εξειδίκευση» των εννοιών της προόδου και της συντήρησης, μέσα από την κατάταξη εννοιών στην κλίμακα («0» Πρόοδος και «10» Συντήρηση). Έτσι, καλούμενοι να απαντήσουν, οι πολίτες δηλώνουν ότι αντιλαμβάνονται ως περισσότερο προοδευτικές, μεταξύ άλλων, τις έννοιες της Ελευθερίας (2,26), της Ισότητας (2,28), της Δημοκρατίας (2,36) και της Αλληλεγγύης (2,46), ενώ ως περισσότερο συντηρητικές αντιλαμβάνονται εκείνες του Νεοφιλελευθερισμού (6,52) και της Ατομικότητας (5,64).
