Ο οινοποιός από σεβασμό στο κρασί φυτεύει τριανταφυλλιές στους αμπελώνες του, ώστε τα ευαίσθητα ρόδα να είναι εκείνα που θα προσβληθούν πρώτα από τον ίδιο μύκητα που στη συνέχεια θα θελήσει να προσβάλει τα σταφύλια.
Το ίδιο κάνει και ο διαβασμένος κηπουρός που φυτεύει βασιλικούς στα αυλάκια με τις ντομάτες ώστε οι ευωδιές τους να διώχνουν τα επιβλαβή έντομα. Ομοίως ο παραδοσιακός ελαιουργός επί αιώνες φύτευε χαρουπιές στους ελαιώνες του, ώστε ο δάκος να αναζητήσει το χαρουπόμελο, αντί για την πολύτιμη σάρκα της ελιάς. Ο σύγχρονος επιχειρηματίας του τουρισμού αναγνωρίζει όλες τις παραπάνω πρακτικές ως μεθόδους πρόληψης φιλικές για το περιβάλλον και υιοθετεί αντίστοιχες ως ένδειξη μιας ειλικρινούς θέλησης περιορισμού του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των δράσεών του. Η μεγαλύτερη τουριστική επιχείρηση στον κόσμο, που ακούει στο όνομα TUI ήδη έχει αγκαλιάσει τη μέθοδο «works global acts local» και την περασμένη εβδομάδα παρουσίασε τα αποτελέσματα ενός μοναδικού τριετούς προγράμματος που υλοποίησε στην Κρήτη. Αν θα έπρεπε όλα τα παραπάνω να περιγραφούν με μια λέξη, τότε αυτή έχει τη διεθνή ονομασία «sustainability».
Το πρόγραμμα στην Κρήτη σχεδιάστηκε από την TUI Cares Foundation (TCF) και προέβλεπε τη συνεργασία παραγωγών, μεταποιητών και ξενοδόχων ώστε να επιτευχθεί μια πραγματική στροφή στις παραδοσιακές καλλιέργειες και η διάστασή της να είναι τόσο μεγάλη ώστε τα αποτελέσματα να είναι μετρήσιμα. Το τριετές πρόγραμμα ολοκληρώθηκε την περασμένη εβδομάδα και η ‘δημοκρατική’ ήταν προσκεκλημένη στην παρουσίαση όλων όσων έχουν επιτευχθεί.
Ποιοι συμμετείχαν
Στο πρόγραμμα συμμετείχε ολόκληρος ο αγροτικός συνεταιρισμός της Κριτσάς με τους 1350 ελαιοπαραγωγούς που φροντίζουν περισσότερα από 300.000 ελαιόδεντρα (περιοχές Κριτσάς, Λακωνίων και Πρίνας). Συμμετείχαν ακόμα 192 καλλιεργητές από τέσσερις άλλες ομάδες παραγωγών (αμπέλια, σιτηρά), η Ιερά Μονή Επανωσήφη που κατέχει 22.000 στρέμματα γης, τρεις παραγωγοί τροφίμων και εννέα ξενοδοχειακές μονάδες (ανήκαν σε πέντε αλυσίδες ξενοδοχείων). Τα παραγόμενα προϊόντα ήταν ελαιόλαδο, κρασί και δημητριακά από συνολικά 3000 στρέμματα γης που καλλιεργήθηκαν με τον πατροπαράδοτο τρόπο.
Ο σχεδιασμός έγινε από την TUI Care Foundation σε συνεργασία με το γερμανικό οργανισμό ‘Futouris’ που με τη σειρά του αποτελεί τη σύμπραξη μεγάλου αριθμού ταξιδιωτικών πρακτορείων με στόχο την προβολή των πρακτικών sustainability. Η υλοποίηση του προγράμματος έγινε με την blueContec και την εταιρεία επιστημόνων Local Food Experts.
Περιβάλλον και
τουρισμός, το ένα χέρι
νίβει τ’ άλλο και τα δυο…
Αν και το πρόγραμμα της TUI Care στην Κρήτη έχει σα στόχευση την προστασία του περιβάλλοντος, στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αμιγώς τουριστική δράση.
«Η ποιότητα είναι το κλειδί της τουριστικής ανάπτυξης, ωστόσο το sustainability είναι το καινούριο κι εκείνο που δημιουργεί νέες αξίες σ’ ένα ώριμο προορισμό» περιέγραψε προς εκπροσώπους του Τύπου από όλη την Ευρώπη ο κ. Ευάγγελος Γεωργίου από τη θέση του Group Manager της TUI για θέματα Media Relations International Markets.
Πράγματι, η Κρήτη, όπως και η Ρόδος έχουν τόσο μεγάλο βαθμό τουριστικής ωριμότητας και διαθέτουν ξενοδοχειακές μονάδες υψηλής πολυτέλειας ώστε είναι πια εξαιρετικά δύσκολο να δείξουν κάτι που να μπορεί να προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση (και να κινητοποιήσει νέες αγορές). Από την άλλη, το φυσικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργούν είναι βαθιά πληγωμένο. Οι λόγοι είναι γνωστοί και είναι οι ίδιοι που οδηγούν εκατομμύρια ευρωπαίους στο να διαδηλώνουν υπέρ της υιοθέτησης πολιτικών για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Μόλις την περασμένη Παρασκευή στη Γερμανία είχε γίνει μεγάλη κινητοποίηση από εκείνους που θεωρούν ότι «ουδείς πρέπει να μένει απαθής στις αιτίες που προκαλούν τη μεταβολή του καιρού».
Αν και το κίνητρο είναι η περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη, οι προθέσεις για την προώθηση πολιτικών προστασίας του περιβάλλοντος, όπως αυτές παρουσιάσθηκαν από τα στελέχη της TUI, φαίνεται πως είναι ειλικρινείς. Ο κ. Jost Neumann ως επικεφαλής των Strategic Programmes της Tui Care Foundation παρουσίασε ένα ευρύ πλάνο δράσεων που υλοποιεί ο τουριστικός κολοσσός σε 25 προορισμούς του κόσμου. Πρόκειται για ένα πλαίσιο πολιτικών σε τρία πεδία: Το πρώτο αφορά την ενδυνάμωση των νέων, το δεύτερο την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και το τρίτο τις δράσεις σε ευημερούσες κοινωνίες (όπως αυτό της Κρήτης).
Ο τουρισμός μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις για τις τοπικές κοινωνίες και το τοπικό περιβάλλον. Στην πράξη, με πιλότο την Κρήτη, δίνεται η πρώτη ώθηση σε Ελληνικό έδαφος ώστε το θετικό αποτύπωμα του τουρισμού να λειτουργήσει ευεργετικά για τους ανθρώπους, την περιοχή και τον προορισμό συνολικά. Η ίδια φιλοσοφία διέπει όλα τα προγράμματα της TUI Care Foundation στον κόσμο.
«Το μεγάλο μας ζητούμενο είναι να επενδύουμε σε δράσεις που στο τέλος να μπορούν να λειτουργούν ως business models και να συνεχίσουν να υπάρχουν μετά τη λήξη της χρηματοδότησης» τόνισε προς τους εκπροσώπους του Τύπου ο κ. Jost Neumann. Μάλιστα ο ίδιος απαντώντας σε ερώτηση της ‘δημοκρατικής’ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο το επόμενο πρόγραμμα της TUI Care Foundation να υλοποιηθεί στη Δωδεκάνησο, εφόσον υπάρχει μια πρόταση κι ένα συγκεκριμένο πλάνο δράσης και ανάπτυξης.
Τι λένε οι ίδιοι οι παραγωγοί
Το κίνητρο για τη συμμετοχή των παραγωγών στο πρόγραμμα που χρηματοδότησε η TUI Care στην Κρήτη ήταν η διαβεβαίωση για την απορρόφηση του συνόλου της παραγωγής που θα προέκυπτε μέσα από την καλλιέργεια της γης χωρίς τη χρήση χημικών. Σημαντικό όφελος από τη συμμετοχή θα ήταν και η διεθνής προβολή των ελαιουργών και των πρακτικών που ακολουθούσαν. Αυτό δυνητικά μπορεί να επιφέρει αύξηση της τιμής πώλησης του τελικού προϊόντος και αυτό θα είναι το επιστέγασμα όλων των προσπαθειών.
Η συμφωνία που ‘γινε στην Κρήτη τηρήθηκε και από τις δύο πλευρές. Το ελαιόλαδο βιώσιμης καλλιέργειας του αγροτικού συνεταιρισμού Κριτσάς απορροφάται από τις εννέα ξενοδοχειακές μονάδες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, καθώς επίσης μια μεγάλη ποσότητα εξάγεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, τον Καναδά και τη Σαουδική Αραβία. Η παραδοσιακή κατσούνα (ξύλινο μπαστούνι που μοιάζει με άγκιστρο) των ελαιουργών της Κριτσάς έγινε το σύμβολο της τοπικής παράδοσης και το χωριό υποδέχεται τακτικά εκδρομείς που θέλουν να αλληλεπιδράσουν και να εντρυφήσουν στα μυστικά των διαφορετικών ποιοτήτων ελαιολάδου. Προς το παρόν ο αριθμός
των εκδρομών είναι μικρός, ωστόσο έχει ήδη δημιουργηθεί ένα νέο «point of sale» για την περιοχή και αυτό ανοίγει μεγάλες προοπτικές.
«Ημασταν οι πρώτοι που δεχθήκαμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» εξήγησε ο κ. Νίκος Αφορδακός, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού των Ελαιουργών της Κριτσάς και εξήγησε: «Κοντά μας βρίσκονται περισσότεροι από 1350 παραγωγοί και στις καλές χρονιές είχαμε φτασει να έχουμε μέχρι και 800 τόνους παραγόμενο ελαιόλαδο. Όμως, από τις αλλεπάλληλες περιόδους ξηρασίας η παραγωγή μας σημείωσε μείωση σε ποσοστό 80%. Το χτύπημα ήταν πολύ μεγάλο».
Ευτυχώς, αυτό προς το παρόν φαίνεται να αλλάζει. Οι βροχοπτώσεις των τελευταίων μηνών υπολογίζεται ότι θα φέρουν αύξηση της παραγωγής 60% (από το ελάχιστο όπου βρισκόταν μέχρι πέρυσι).
«Εμείς σαν ελαιουργοί ανέκαθεν εφαρμόζαμε την παραδοσιακή καλλιέργεια και για το δάκο κάνουμε μόνο δολωματικούς ψεκασμούς. Η καινοτομία μας βρίσκεται στη μέθοδο της ‘κοινής άλεσης’, δηλαδή όλοι οι παραγωγοί, με τη συγκομιδή της ημέρας πάμε ο ελαιοτριβείο για να βγάλουμε το λάδι. Δεν διαχωρίζουμε τις ελιές, έτσι κι αλλιώς όλες είναι κορωναίϊκες, ούτε τις κρατάμε σε σακιά για μέρες. Ετσι, το ελαιόλαδό μας διατηρεί όλα τα φρουτώδη του χαρακτηριστικά».
Σημειώνεται ότι το ελαιόλαδο του Συνεταιρισμού της Κριτσάς έχει αποσπάσει πλήθος βραβείων, ορισμένα από τα οποία θεωρούνται ως τα σημαντικότερα στον κόσμο!
Η μονή Επανωσήφη
διδάσκει sustainability
Πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές και πλούσιες μονές της Κρήτης. Η ιστορική μονή Επανωσήφη, που συμμετέχει στο πρόγραμμα της TUI Care, κατέχει εκτάσεις που αγγίζουν τα 22.000 στρέμματα και το 90% από αυτές καλλιεργούνται από αγρότες της περιοχής. Αυτή είναι μία από τις μορφές συνεισφοράς της Ιεράς Μονής προς την τοπική κοινωνία. Το 10% των εκτάσεων καλλιεργείται από τους μοναχούς.
«Η σύνδεση με τη γη είναι το ουσιαστικό. Πάντα οι μοναχοί έκαναν βιολογική καλλιέργεια, τη δίδασκαν ο ένας στον άλλο» αφηγήθηκε στους δημοσιογράφους ο Ηγούμενος Βαρθολομαίος. Ο πατέρας της Ιεράς Μονής δεν έκρυψε πως «στα τελευταία 30 χρόνια, υπήρξε μια καμπή, ασκήθηκε πίεση για τη χρήση φυτοφαρμάκων και η πίεση έφερε αποτέλεσμα. Ευτυχώς, έγινε αντιληπτό ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η χρήση χημικών και έτσι επιστρέψαμε στη βιολογική καλλιέργεια. Οι μοναχοί μας την εφαρμόζουν, όμως είναι δύσκολο να πείσουμε όλους τους υπόλοιπους να κάνουν το ίδιο, βλέπετε οι άνθρωποι πρώτα βλέπουν τις οικονομικές απολαβές και έχουν την ανάγκη να ξέρουν ότι η παραγωγή τους δεν θα μείνει».
Το κέρδος για τον τουριστικό προορισμό
Η υλοποίηση του όλου προγράμματος στην Κρήτη δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη συμμετοχή της Local Food Experts, στέλεχος της οποίας είναι ο M.Sc. στην Οικολογική Γεωργία κ. Κώστας Μπουγιούρης. «Εκείνο που θέλουμε πρωτίστως είναι να κάνουμε τους παραγωγούς μας να αισθανθούν ασφαλείς, ότι θα μπορέσουν να επιτύχουν τις παραγωγές, τις ποσότητες και τις τιμές που θέλουν» μας εξήγησε ο ίδιος και επί δύο ημέρες χορηγούσε πολύτιμες πληροφορίες για όλες τις δράσεις που γινόντουσαν είτε σε ελαιουργεία, είτε σε αμπελώνες. «Η φύση έχει τη δυνατότητα να αυτοκαθαρίζεται. Ετσι, αν της δώσουμε το χρόνο που χρειάζεται, τότε από μόνη της θα βρει ξανά την ισορροπία της».
Η όλη δράση μετατρέπει την Κρήτη σε έναν «sustainability food destination», όπου στην πυραμίδα απεικόνισης παρουσιάζεται να έχει στη βάση τους καλλιεργητές, από πάνω τις μονάδες παραγωγής, πιο ψηλά τα ξενοδοχεία, παραπάνω την προβολή που γίνεται από τους tour operators και στην κορυφή την προστιθέμενη αξία που λαμβάνει ο προορισμός. «Δεν πίνεις απλώς ένα ποτήρι κρασί, κοινωνείς με τη γεύση μιας ιστορίας 3000 ετών» περιγράφει ποιητικά ο κ. Μπουγιούρης.
Οι ξενοδόχοι που συμμετέχουν στο πρόγραμμα έχουν αγκαλιάσει όλες τις δράσεις. «Στόχος μας δεν είναι μόνο οι δικές μας πρακτικές για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των ξενοδοχείων μας, αλλά και οι ίδιοι οι πελάτες μας. Θέλουμε να τους διδάξουμε όλα αυτά που κάνουμε και να τους μεταλαμπαδεύσουμε τη γνώση, αλλά και τη θέληση να εφαρμόσουν κι εκείνοι τις πρακτικές που τους αναλογούν, είτε βρίσκονται στις διακοπές, είτε βρίσκονται πίσω στις πατρίδες τους» δήλωσαν από κοινού οι κ.κ. Σωτήρης Κρεμαστιώτης και Μπάμπης Φωσκολάκης, γενικοί διευθυντές του Blue Palace και του Phaea Resort αντίστοιχα.
«Δεν έχουμε τίποτα να κρύψουμε από τους επισκέπτες μας» τόνισε από τη δική του πλευρά ο γενικός διευθυντής του Creta Maris κ. Νίκος Βλασσιάδης καθώς ξεναγούσε τους δημοσιογράφους στους ιδιόκτητους κήπους όπου καλλιεργούνται με βιολογικές μεθόδους τα κηπευτικά και τα αρωματικά βότανα που χρησιμοποιούνται στο εστιατόριο ‘Pithos’ της μονάδας. Στο ίδιο πνεύμα κι ο κ. Δημήτρης Στρατίκης, γενικός διευθυντής του ‘Agapi Beach Resort’ μίλησε για την εγκαρδιότητα με την οποία επισκέπτες και προσωπικό του ξενοδοχείου αντιλαμβάνονται την ανάγκη τήρησης όλων εκείνων των κανόνων που απαιτεί μια μονάδα που σέβεται το περιβάλλον.
Αναλυτικά, οι πρακτικές μη παρέμβασης στο περιβάλλον και ισόρροπης ανάπτυξης του τουρισμού όπως έχουν υιοθετηθεί από τους ξενοδόχους της Κρήτης και όλους όσους είχαν συμμετάσχει στο πρόγραμμα της TUI Care Foundation, θα παρουσιαστούν σε άλλο ρεπορτάζ της ‘δημοκρατικής’.
Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τα λοιπά στελέχη της TUI Destination Services που μας συνόδεψαν στην αποστολή στην Κρήτη και συγκεκριμένα τον κ. Γεώργιο Δήμα Head of Southwest Greece, τον κ. Χρήστο Μακριδάκη Operation Manager SW Greece & Service Delivery Manager Crete & Cyclades και την κα. Κατερίνα Φραγκεδάκη Operation Team Manager East Crete. Η εργασία τους για την κατανόηση του πλήθους των πληροφοριών του προγράμματος TUI Care for Creta ήταν πολύτιμη σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού.
