Με μεγάλη μας έκπληξη και λίπη διαπιστώσαμε προ ημερών ότι οι αγιογραφίες της Σχολής Κόντογλου στην εκκλησία των Μενετών Καρπάθου είχαν εντελώς καταστραφεί.
Αυτές είχαν γίνει στις αρχές τις δεκαετίας 1950 από τον συνεργάτη του Κόντογλου, Ιωάννη Τερζή, που λίγο πριν, μαζί με τον Φώτη Κόντογλου είχαν αγιογραφήσει την Ευαγγελίστρια στο Μαντράκι. Τούτη η καλλιτεχνική σχολή εντάσσεται στην μεταβυζαντινή αγιογραφική τέχνη. Έχει παράσχει μεγάλης αξίας και παγκόσμιας αναγνώρισης αγιογραφικό έργο, που έχει ταξιδέψει, ως επί τόπου αγιογράφηση, σε πολλές γωνιές του κόσμου, όπως η Αυστραλία, η Νότια Καρολίνα και το Σικάγο.
Στην Κάρπαθο η εκκλησία Κοίμησης της Θεοτόκου στις Μενετές, που χτίστηκε το 1845, είναι ο παλαιότερος καθεδρικός ναός στο νησί και η μεγαλύτερη και αρχιτεκτονικά υπέρτερη των άλλων εκκλησιών του νησιού, αφού ενσωματώνει πλήθος αρχιτεκτονικών κομματιών από την παλαιοχριστιανική βασιλική της Αρκάσιας (1500 π.Χ.). Η εκκλησίας στις Μενετές είναι επίσης τρίκλυτη βασιλική και όλες οι κολώνες και τα κιονόκρανα της προέρχονται από την Αρκάσια. Οι αγιογραφίες Σχολής Κόντογλου στις Μενετές είναι οι μοναδικές στο νησί. Ο λόγος αυτός, σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική, ιστορική και εκκλησιαστική αξία του μνημείου, συμπεριλαμβανομένων των αγιογραφιών, και σε αναγνώριση του υψηλού status ντου ναού, οδήγησαν στην ανακήρυξη του το 1950 σε ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ 23096/96/27-1-1950 – ΦΕΓΔΔ 42/1-3-1950) Ελληνο-ορθόδοξης κληρονομιάς.
Η καταστροφή των αγιογραφιών του μεσαίου κλίτους άρχισε προ 25-ετίας με την βιαίη αποκόλληση των αγιογραφημένων μουσαμάδων ή με την εκσκαφή του σοβά (πλατυτέρα ιερού). Το συναφές δικαστήριο και το Τοπικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισαν τότε να συντηρηθούν οι απομείνασες αγιογραφίες. Αυτό έγινε τελικά το 2019, όπως διαπιστώσαμε εμείς, αλλά και εκκλησιαζόμενοι. Σήμερα, ξαφνικά βλέπει κανείς σε όλο το μήκος της οροφής, αντί για τις συντηρημένες αγιογραφίες Τερζή ολοκαίνουριες και απαστράπτουσες κατώτερης τέχνης, εντελώς ασύμβατες με το στυλ και τεχνοτροπία της Σχολής Κόντογλου.
Οι εκκλησία δεν παραδέχεται ότι έγινε κάτι μεμπτό! Ενώ η αρμόδια Διεύθυνση Συντήρησης του ΥΠΠΟ και αντίστοιχη Εφορία των Αρχαιοτήτων δεν φαίνεται επί του παρόντος να αναδεικνύουν ανάλογο ενδιαφέρον και προσήκοντα ζήλο.
Ο Πρόεδρος του Καρπαθιακού Κέντρου Έρευνας και Πολιτισμού
Καθ. Μανόλης Μελάς
