Ο Αντιπρόεδρος της Βουλής Δημήτρης Κρεμαστινός, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δημοκρατίας παρέθεσε ομιλία για τη Δημοκρατία από την Έδρα της Ολομέλειας της Βουλής εκ μέρους του Προεδρείου της Βουλής των Ελλήνων.
Ο Δημήτρης Κρεμαστινός αναφέρθηκε στη γένεση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, στην ανάγκη να γίνονται σεβαστά τα αποτελέσματα της άμεσης δημοκρατίας όπως είναι τα δημοψηφίσματα, στο ρόλο της παραπληροφόρησης και την ευθύνη των ΜΜΕ και, βεβαίως, στο ιδιαίτερο χρέος των Ελλήνων να διαφυλάξουν την παρακαταθήκη αγωνιζόμενοι για τη διαφύλαξη των δημοκρατικών θεσμών διεθνώς.
Ολόκληρη η ομιλία του, ακολουθεί:
“Στην ανθρωπότητα, η Ελλάδα έχει δώσει – και αυτό αναγνωρίζεται παγκόσμια – δύο μεγάλους θεσμούς: τη Δημοκρατία και το Θέατρο. Το θέατρο ως σενάριο και παράσταση δεν έχει προηγούμενο στην παγκόσμια ιστορία. Δεν υπήρξαν Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης, Αριστοφάνης πριν από το αρχαίο θέατρο.
Το ίδιο και η Δημοκρατία. Η Δημοκρατία γεννήθηκε σε αυτή τη μικρή γωνιά της Γης πέντε αιώνες προ Χριστού, από τον Κλεισθένη ο οποίος εγκαθίδρυσε στην Αθήνα το δημοκρατικό πολίτευμα μετά την τυραννία του Πεισίστρατου.
Εντούτοις, κατά τον Αριστοτέλη, αρχή της Δημοκρατίας – όπως γράφει – «εγένετο από τον Σόλωνα» που θεωρείται και «πατέρας» της και ο οποίος πριν από τον Κλεισθένη είχε θέσει τα σπέρματά της. Ήταν ο πρώτος που αναμόρφωσε ριζικά τους πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς στην Αθήνα.
Όμως ο Κλεισθένης, και αυτό αναγνωρίζεται από όλους τους ιστορικούς, ήταν εκείνος που μεταρρύθμισε ουσιαστικά το δημοκρατικό πολίτευμα και σφράγισε το δημοκρατικό του χαρακτήρα.
Εν συνεχεία, ο Περικλής, κατά το «χρυσό αιώνα» του, ελάμπρυνε την Αθηναϊκή Δημοκρατία έτσι που ο Θουκυδίδης στον Επιτάφιο περιγράφει ότι «εγίγνετό τε λόγω μεν δημοκρατία έργω δε υπό του πρώτου ανδρός αρχή». Δηλαδή εισήγαγε την έννοια του πρώτου ανδρός στη Δημοκρατία, κάτι ανάλογο με το θεσμό του Πρωθυπουργού σήμερα.
Η έννοια «δημοκρατία» αναμφισβήτητα γεννήθηκε στην Ελλάδα. Άλλωστε, το λέει και η ετυμολογία της λέξης. Σημαίνει ότι ο δήμος κρατεί, δηλαδή ότι ο λαός κυβερνά. Γεγονός που αποτυπώνεται και στο πρώτο άρθρο του Συντάγματός μας σε ομοφωνία με τον Αβραάμ Λίνκολν ο οποίος κατά τον εμφύλιο πόλεμο στην Αμερική έγραφε για το δημοκρατικό πολίτευμα: «government of the people, by the people, for the people». Δηλαδή, εξουσία που πηγάζει και ασκείται από το λαό και υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού.
Τη μαγική λέξη «δημοκρατία» υιοθέτησε και όλος ο πλανήτης πλην ελαχίστων κρατών, π.χ. του Βατικανού, αλλά με διαφορετικές μορφές σε κάθε χώρα: ως αντιπροσωπευτική, ως κοινοβουλευτική, ως βασιλευομένη, ως προεδρική, ως προεδρευομένη, ως λαϊκή. Ποια όμως είναι η πραγματική δημοκρατία;
Στην πραγματικότητα πρόκειται για την άμεση δημοκρατία και την έμμεση δημοκρατία. Στην άμεση δημοκρατία μετέχει άμεσα ο λαός όπως π.χ. η Αθηναϊκή Δημοκρατία ενώ στην έμμεση μετέχει ο λαός –έστω και αν δεν αφορούσε όλους- δια των αντιπροσώπων του. Εντούτοις, και η έμμεση δημοκρατία διά των δημοψηφισμάτων τείνει να προσομοιάζει με την άμεση.
Παραδείγματα κρατών όπως, η Ελβετία με τα αλλεπάλληλα δημοψηφίσματα και η Μ. Βρετανία όπου, τελευταία, με το δημοψήφισμα για το Brexit ο λαός εκφράστηκε και πήρε μια ιστορική απόφαση για τη χώρα και για την Ευρώπη στους ώμους του. Εκεί πραγματικά έστω και το οριακό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έγινε σεβαστό και από όλους αποδεκτό και μη αναστρέψιμο. Σε αυτό συμμορφώθηκαν οι πάντες, Βασίλισσα, Κυβέρνηση και Βουλή και έδωσαν ένα παράδειγμα δημοκρατίας προς μίμηση παγκόσμια.
Η Παγκόσμια Ημέρα Δημοκρατίας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Σεπτεμβρίου με πρωτοβουλία της διακοινοβουλευτικής ένωσης από το 1997, ενώ από το 2007 υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Ο εορτασμός αυτός στοχεύει στην ανάδειξη των αξιών που αντιπροσωπεύει η δημοκρατία, δηλαδή της ελευθερίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελεύθερης έκφρασης μέσω ελεύθερων και αδιάβλητων εκλογών. Σήμερα, τις αξίες αυτές καλούνται όλα τα κράτη να σέβονται και να υλοποιούν.
Όλα αυτά, βέβαια, υπό τη βασική προϋπόθεση ότι η 4η εξουσία, δηλαδή τα ΜΜΕ, θα ενημερώνουν σωστά το λαό και δεν θα παραμορφώνουν την είδηση υπηρετώντας μεμονωμένα ή διαπλεκόμενα συμφέροντα οδηγώντας το λαό σε λάθος αποφάσεις.
Το δημοκρατικό πολίτευμα είναι ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο πολίτευμα που χρειάζεται υψηλού επιπέδου λαούς για να μπορούν να εκφράζονται με υψηλού επιπέδου αντιπροσώπους στα κοινοβούλιά τους.
Την ευαισθησία αλλά και τις εγγενείς αδυναμίες του δημοκρατικού πολιτεύματος επισημαίνει ο Winston Churchill με την ιστορική του φράση «Η δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα …ελλείψει καλλιτέρου». Δημοκρατία είναι το πολίτευμα που σέβεται τη μειοψηφία. Όλα τα καθεστώτα έχουν κυβερνήσεις. Αντιπολίτευση έχουν μόνο τα δημοκρατικά καθεστώτα.
Τέλος, σε εμάς, δηλαδή στην Ελλάδα επαφίεται η μεγάλη κληρονομιά της διαφύλαξης των αξιών της Δημοκρατίας και των αγώνων που έχουν γίνει για αυτήν διαχρονικά, με όλους τους τρόπους.
Η Ελλάδα, από τον Ο.Η.Ε. μέχρι το μικρότερο διεθνή οργανισμό που σχετίζεται με την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, οφείλει να αγωνίζεται, να πρωτοπορεί και να υπενθυμίζει σε όλους την ιστορική διαδρομή των δημοκρατικών θεσμών απαιτώντας τον σεβασμό τους.”
