Γράφει ο
Νεκτάριος Καλογήρου
Στεγνή θα είναι η φετινή ελαιοκομική χρονιά για τη Ρόδο, καθώς η πλειοψηφία των ελαιώνων δεν έχουν καρποφορήσει. Κι ενώ μια χούφτα άνθρωποι αγωνίζονται για να δώσουν ταυτότητα στη μικρή παραγωγή ελαιολάδου, να αναδείξουν τη σπουδαία του ποιότητα και να δημιουργήσουν ένα καινούριο πόρο για την οικονομία, την ίδια στιγμή πολλαπλασιάζονται τα αλυσοπρίονα που κατακρεουργούν τα ελαιόδεντρα χάριν του μεροκάματου.
Ειδικότερα, στο κατώφλι της νέας ελαιοκομικής περιόδου τα μαντάτα δεν είναι καλά. Όλα δείχνουν πως η φετινή παραγωγή ελαιολάδου θα καταγράψει ιστορικά χαμηλά. Από τις Καλυθιές μέχρι τα Μάσαρη τα δέντρα είναι σχεδόν γυμνά από καρπό. Στη νότια και βόρεια πλευρά του νησιού η παραγωγή δείχνει πως θα είναι μεν καλύτερη, ωστόσο είναι σίγουρο πως δεν θα είναι αρκετή για να δημιουργήσει αξιοσημείωτο κεφάλαιο για τις ανάγκες των καταναλωτών.
Οι γηραιότεροι αγρότες αποδίδουν το φαινόμενο στη σκόνη από τη Σαχάρα, που καθώς έπεσε με τη βροχή τον περασμένο Μάιο, επηρέασε την ανθοφορία. Από την άλλη πλευρά οι γεωπόνοι θεωρούν ότι η βροχή και η σκόνη δεν διαδραμάτισαν τόσο αρνητικό ρόλο, όσο η γενικότερη τάση εγκατάλειψης των ελαιώνων. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση που έκανε προς τη “δημοκρατική” ο γεωπόνος Παναγιώτης Σταμάτης: «Η παραγωγή ενισχύεται μόνο με τη φροντίδα. Τα ελαιόδεντρα χρειάζονται λίγο λίπασμα, νερό και όργωμα της γης. Έτσι, τα βοηθούμε ώστε να πολλαπλασιάσουν τον καρπό τους. Δυστυχώς, λόγω της οικονομικής αδυναμίας, οι περισσότεροι έχουν εγκαταλείψει τη γη. Μοιραία, το παραγωγικό αποτέλεσμα μειώνεται σημαντικά».
“olive oil destination”
ή αλλιώς “το νησί
των ελαιών”
Η Ρόδος παράγει εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο. Είναι τόσο καλό, ώστε με τη σωστή φροντίδα και την κατάλληλη συσκευασία, μπορεί να κατακτήσει τις εντυπώσεις από ολόκληρο τον κόσμο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίες οι μεγάλες βραβεύσεις των οικογενειών Πασσάλη (ελαιόλαδο “Αλέξανδρος”) και Κάλλα (Ελαιόλαδο “Natura Rodos”), που έχοντας ως εφαλτήριο τους ελαιώνες Θεολόγου, πέτυχαν διεθνή βραβεία, σε διαγωνισμούς όπου συμμετείχαν εκατοντάδες παραγωγοί από όλο τον κόσμο. Βέβαια, για να φτάσουν σε αυτά τα επίπεδα ποιότητας, γεύσης, λάμψης και υφής, οι δύο οικογένειες, με την πολυετή τους αφοσίωση έχουν μετατρέψει το όνειρο σε στόχο.
Σε επίπεδα υψηλής γεύσης και ποιότητας βρίσκονται και άλλες οικογένειες στο νησί. Χαρακτηριστικός είναι ο “Λαδόμυλος” της οικογενείας Διμέλλη (Σιάννα), όπως και η “Σταγόνα” της οικογένειας Χαλάντα (Ψίνθος).
Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο που παράγεται από αυτές τις οικογενειακές επιχειρήσεις είναι περιζήτητο. Γενικά, το τοπικό ελαιόλαδο είναι ένα προϊόν που βρίσκεται σε πρώτη γραμμή ζήτησης στα τουριστικά καταστήματα. Εκατοντάδες χιλιάδες μπουκάλια, στριμωγμένα μέσα σε βαλίτσες, ταξιδεύουν κάθε σεζόν από το νησί προς κάθε γωνιά της γης. Οι τουρίστες το περασμένο καλοκαίρι πλήρωσαν ακόμα και 20 ευρώ για ν’ αγοράσουν μόλις 200 ml καλοσυσκευασμένο, έξτρα παρθένο ελαιόλαδο. Πρόκειται για ελαιόλαδο σε κρυστάλλινο αριθμημένο μπουκάλι, περιορισμένης παραγωγής. Με έναν απλό υπολογισμό, γίνεται φανερό πως οι επισκέπτες αποδέχονται να πληρώσουν 100 ευρώ για ένα λίτρο υψηλής ποιότητας ελαιόλαδο Ρόδου!
Τα έσοδα που μπορούν να προκύψουν από τη συστηματική καλλιέργεια της ελιάς είναι ακόμα ανυπολόγιστα. Το σίγουρο είναι πως υπάρχει ζήτηση. Είναι τόσο μεγάλη, ώστε δεν είναι λίγοι οι παραγωγοί από την υπόλοιπη Ελλάδα που στέλνουν στο νησί τόνους από την παραγωγή τους προς λιανική πώληση. Η Ρόδος με το κλίμα και τις εκτάσεις που διαθέτει, είναι εύκολο να καλλιεργήσει τον τίτλο ως “το νησί των ελαιών” και να γίνει ένας πραγματικός “olive oil destination”.
Εμπόδιο ο ΦΠΑ
Εδώ, πρέπει να σημειωθεί πως η αύξηση του ΦΠΑ στο 24%, έχει αποστερήσει από την τοπική παραγωγή (ελαιολάδου και όλων των άλλων αγροτικών προϊόντων) τη δυνατότητα χονδρικής διάθεσης σε αγορές εκτός νησιού. Το συγκριτικό πλεονέκτημα χάθηκε. Το ποσοστό άμεσου κέρδους (λόγω της διαφοράς συντελεστή ΦΠΑ) στον χονδρέμπορο της λοιπής Ελλάδας αποτελούσε κίνητρο για αγορές αγροτικών προϊόντων από τις βιοτεχνίες του νησιού. Η εξίσωση το ΦΠΑ έκοψε το άμεσο κέρδος, αύξησε τις τιμές των τοπικών προϊόντων και το μεταφορικό ισοδύναμο δεν μπόρεσε να καλύψει τη διαφορά. Η ζημιά έγινε.
Θυσία τα υπεραιωνόβια
ελαιόδεντρα για
μερικά ευρώ
Οι εξαιρετικά αποδοτικές προοπτικές που προδιαγράφονται για το νησί μέσα από την εκμετάλλευση του ελαιολάδου, αφήνει παγερά αδιάφορους όλους εκείνους που στο μεταίχμιο του χειμώνα προς την άνοιξη, κατακρεουργούν τα ελαιόδεντρα.
Πριόνια, τσεκούρια, αλυσοπρίονα, όλα ρίχνονται στη μάχη του υποτιθέμενου κλαδέματος των δέντρων. Οι κατά φαντασία ειδικοί στο κλάδεμα, μπαίνουν στους ελαιώνες και όταν τελειώσουν το έργο τους, απομένουν μόνο οι κορμοί να στέκονται έρημοι. Κλαδιά και παρακλάδια κόβονται σύριζα, τεμαχίζονται και πωλούνται για καυσόξυλα. Ίσως αυτός να είναι ένας ακόμα λόγος της όλο και συρρικνούμενης παραγωγής τοπικού ελαιόλαδου.
Για τις ανάγκες των καυσόξυλων δεν γίνονται διακρίσεις. Στο βωμό του μικρού κέρδους καταστρέφονται ελαιόδεντρα που σε άλλες χώρες τελούν υπό καθεστώς προστασίας. Υπεραιωνόβια δέντρα, με τεράστιους κορμούς εκριζώνονται με μπουλντόζες. Εκατοντάδες χρόνια ζωής μετατρέπονται σε μικρά κούτσουρα για κάποιο τζάκι, που πιθανώς να ανάβει μόνο ως ντεκόρ.
Τα ελαιόδεντρα είναι η κληρονομιά του Έλληνα. Είναι μόνη κληρονομιά που απέμεινε και είναι υποχρέωση αυτή να διαφυλαχθεί και να περάσει ακέραια στις επόμενες γενεές.
Ολη η Ρόδος ένας
απέραντος ελαιώνας
Ίσως ένας οραματιστής πολιτικός θα μπορούσε να πάρει μια τέτοια απόφαση. Να θέσει ένα τέρμα στο κόψιμο των ελαιόδεντρων στο νησί και να υιοθετήσει ένα από τα εκατοντάδες προγράμματα που προκηρύσσονται για την προστασία και την ανάδειξή τους. Η περιοχή Πούλια της Ιταλίας έχει δημιουργήσει τους δρόμους της ελιάς. Πρόκειται για διαδρομές γεμάτες ιστορία της φύσης και δέντρα που προκαλούν δέος.
Στην Πελοπόννησο τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα έχουν καταγραφεί και για όλα υπάρχει ταυτότητα. Αυτή η ταυτότητα διδάσκεται ως ειδικό μάθημα στα δημοτικά σχολεία και έχει συνδυαστεί η ηλικία του δέντρου με τις ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στη περιοχή κατά τα χρόνια της ζωής του. Μάλιστα, κατά την τρέχουσα περίοδο δημιουργούνται υπαίθρια μουσεία, όπου τα συγκεκριμένα δέντρα προβάλλονται ως το ζωντανό δείγμα της συνέχειας του τόπου.
Γενικά, το κέρδος των ξυλοκόπων από την πώληση των καυσόξυλων είναι μικρό. Σήμερα, στη Ρόδο τα κούτσουρα ελιάς πωλούνται από 100 έως 130 ευρώ για κάθε 1000 κιλά. Εξαρτάται από την ανάγκη που έχει ο πωλητής. Στην πραγματικότητα, το ποσό αυτό αφήνει μόνο ένα μικρό μεροκάματο, αφού στην τελική τιμή συμπεριλαμβάνεται η εργασία και η μεταφορά του “εμπορεύματος” στο σπίτι του αγοραστή.
Από την άλλη, αν ολόκληρο το νησί μετατρεπόταν σ’ έναν απέραντο ελαιώνα, τότε οι δουλειές για όλους θα ήταν τόσες, ώστε δεν θα υπήρχε ανάγκη να κοπεί ούτε ένα μικρό κλαδί για τη σόμπα.
