Την άποψη ότι η πλήρης εθνική ανασύνταξη θα αποτελέσει το μοναδικό ουσιαστικό ανάχωμα απέναντι στην προκλητική τακτική της Τουρκίας, καταθέτει σήμερα με συνέντευξή του στη «δημοκρατική» ο εκλεγμένος δύο φορές πρώην πρόεδρος της Κ.Σ. του Οργανισμού για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), πρώην υπουργός Παιδείας του ΠΑΣΟΚ και εκπρόσωπος του ΚΙΝ.ΑΛ. στο Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής κ. Πέτρος Ευθυμίου.
Ο κ. Πέτρος Ευθυμίου επιχειρεί μια ανάλυση σε βάθος των ελληνοτουρκικών σχέσεων, χαρακτηρίζοντας την σημερινή κρίση ως την πιο «βαριά» από το 1976 και μετά, χωρίς μάλιστα να αποκλείει ακόμα και ένα θερμό επεισόδιο τύπου Ιμίων, υποστηρίζοντας ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να δημιουργήσει τετελεσμένα στο Αιγαίο με κάθε κόστος, μέχρι τον Ιανουάριο του 2021 που θα έχει «τον δικό της άνθρωπο» στο Λευκό Οίκο.
• Κύριε Ευθυμίου, να ξεκινήσουμε την συνέντευξη από τις τελευταίες εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, όπου καταγράφεται μια συνεχόμενη κλιμάκωση. Θα περίμενε κανείς, ότι οι προειδοποιήσεις για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, θα ανέκοπταν την φόρα του Ερντογάν, όμως κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται.
Δεν διαφαίνεται και ούτε πρόκειται να διαφανεί, με τη συμβατική αντίληψη της έννοιας των κυρώσεων, ώστε να ανακοπεί η επεκτατική διάθεση όχι μόνο του Ερντογάν, αλλά συνολικά του τουρκικού πολιτικού συστήματος. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ο Ερντογάν, είναι μία από τις εκδοχές της τουρκικής επεκτατικότητας. Η αντιπολίτευσή του, οι Κεμαλιστές, είναι ακόμα οξύτεροι από τον Ερντογάν στις διεκδικήσεις τους έναντι της Ελλάδας για να μην αναφερθούμε στον σύμμαχό του τον Μπαχτσελί, ο οποίος τελεί σε πλήρη παραφροσύνη σε ό,τι αφορά τις διεκδικήσεις. Ο Ερντογάν είναι η έκφραση ενός συνολικού αναθεωρητισμού που χαρακτηρίζει πια την τουρκική πολιτική. Αρα, αν θέλουμε να δεχθούμε ότι οι κυρώσεις της Ε.Ε. θα λειτουργήσουν, σημαίνει ότι πρέπει να είναι αποφασιστικές και στον πυρήνα των ευρωτουρκικών σχέσεων και αντίστοιχη αντίδραση να επιδείξουν και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Αυτό είναι το μόνο που μπορεί να λειτουργήσει ανασχετικά, το οποίο όμως δεν είναι ορατό, διότι και η Ευρώπη είναι διχασμένη κυρίως όσον αφορά την Γερμανία για το βάθος και το βάρος των κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας και οι ΗΠΑ, που ρηματικά μεν καταδικάζουν την τουρκική προκλητικότητα αλλά έμπρακτα δεν έχουν αναλάβει καμία πρωτοβουλία ως τώρα. Θα πρέπει όλοι, η κυβέρνηση πρωτίστως αλλά και όλες οι πολιτικές δυνάμεις, με τις ομάδες τους στην Ευρώπη και τα ελληνοαμερικανικά λόμπι, να προσπαθούμε να οδηγήσουμε τις κυρώσεις σε ένα βαθμό που να είναι λειτουργικές. Δεν θα πρέπει η Ελλάδα να στηριχθεί μόνο στη διπλωματική ενεργοποίηση και μόνο στην προσδοκία των κυρώσεων. Απέναντι στην τουρκική στρατηγική πρέπει να αναπτυχθεί μια ελληνική στρατηγική ισχύος.
• Αυτό πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί;
Εχουμε πραγματικά αμελήσει πλήρως, την προπαρασκευή μας απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα. Για παράδειγμα, από το ζήτημα των 12 μιλίων ως το θέμα της αποσαφήνισης επί χάρτου των ελληνικών αντιλήψεων όσον αφορά την ΑΟΖ, είμαστε απολύτως αδρανείς. Επομένως δεν έχουμε προπαρασκευάσει το έδαφος για την διεκδίκηση του αυτονόητου, ότι δηλαδή όλα απορρέουν από το διεθνές δίκαιο το οποίο ζητάμε να εφαρμοστεί στην περίπτωσή μας. Υπάρχει μια ιστορική αμέλεια και εφησύχαση στην διαδρομή η οποία έχει τώρα φτάσει στην κορύφωσή της, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αναθεωρήσουμε πλήρως την εθνική στρατηγική μας, εισαγάγοντας αποφασιστικά τον συντελεστή της εθνικής ισχύος, που θα υποστηρίζει τα νόμιμα δικαιώματά μας.
• Μέσα σε αυτήν την κρίση, αυτή την ένταση και την πίεση είναι αυτό κάτι εφικτό;
Ειναι το πιο δύσκολο σημείο, διότι είναι φανερό ότι η Τουρκία επιδιώκει να επενδύσει με μανδύα νομιμοφάνειας, όλη την παράνομη πρακτική της και επομένως χρειάζεται μια εξαιρετικά σύνθετη ελληνική δράση στο διεθνές πεδίο, στις διμερείς μας συμμαχίες και στην τίμηση των εμβληματικών σημείων στα οποία δεν μπορεί να υπάρξει κανενός είδους υποχώρηση. Η κόκκινη γραμμή πρέπει να είναι απολύτως ξεκάθαρη, διαυγής και σεβαστή από όλους.
• Οι ενέργειες του πρωθυπουργού, είναι προς αυτή την κατεύθυνση θα λέγατε;
Το διπλωματικό σκέλος και το σκέλος της ενεργοποίησης των διμερών σχέσεων, η κυβέρνηση το αντιμετωπίζει με -κατά κάποιο τρόπο- συνέπεια, έστω και με καθυστέρηση. Ομως στο σκέλος της συνολικής διαμόρφωσης μιας ορατής εθνικής στρατηγικής και στους συμμάχους και στους φίλους και στη διεθνή κοινή γνώμη και κυρίως ορατή στην τουρκική πλευρά, δεν έχει προχωρήσει και αυτό είναι ένα επικίνδυνο κενό.
• Επικίνδυνο λέτε…
Βεβαίως. Και θα σας πω κάτι χαρακτηριστικό. Εμείς έχουμε ανακηρυγμένη ζώνη εθνικής κυριαρχίας τα 6 ναυτικά μίλια. Ομως στις διεθνείς σχέσεις ab initio κάθε χώρα έχει το δικαίωμα της επέκτασης στα 12 μίλια. Βλέπετε λοιπόν τώρα, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, Πέμπτη μεσημέρι, την ελληνική αμηχανία… Ηδη υπάρχει μια ενδοκυβερνητική διχογνωμία -και μάλιστα δημόσια- αν πρέπει να θέσουμε ως κόκκινη γραμμή τα 6 μίλια ή τα 12. Για εμένα είναι αυτονόητο ότι πρέπει να θέσουμε την κόκκινη γραμμή στα 12 μίλια.
• Με αφορμή και τις έρευνες του Oruc Reis το λέτε αυτό.
Ασφαλώς. Αυτή τη στιγμή η NAVTEX της Τουρκίας, παίζει ακριβώς με τα 6 μίλια. Ουσιαστικά όμως, ο χώρος κυριαρχίας μας είναι τα 12 μίλια. Οταν λοιπόν η NAVTEX κάνει αναφορά σε 6,5 μίλια από το Καστελλόριζο, σημαίνει ότι οι Τούρκοι θεωρούν δεδομένο πως μπορούν να κινούνται μεταξύ των 6 και των 12 μιλίων και να δηλώνουν ότι είναι σε διεθνή ύδατα. Εμείς πρέπει ρηματικά, επίσημα, να πούμε ότι η κόκκινη γραμμή μας είναι τα 12 μίλια. Εμείς δεν πρέπει να επιτρέψουμε να υπάρξει γκρίζα ζώνη, κι αυτό θα συμβεί μόνο θέτοντας ξεκάθαρα τα όριά μας.
• Αρα λέτε η πολιτική που ακολουθεί ο Ερντογάν προσπαθώντας να “γκριζάρει” τμήματα του Αιγαίου, γίνεται με την “ανοχή” μας, εντός ή εκτός εισαγωγικών;
Οχι, δεν θα το έλεγα αυτό, αλλά δεν αρκεί να καταδικάζεις λεκτικά, δεν αρκεί να προσφεύγεις στους διεθνείς οργανισμούς. Πρέπει να θέσεις εκείνο το όριο που καθιστά σαφές ότι, από αυτό και πέρα περνάς στο επίπεδο το αντίστοιχο που σου ασκείται ώστε να μην θεωρηθεί ότι είσαι ο προκαλών, διότι αυτό επιδιώκει ο Ερντογάν, αλλά ότι είσαι ο προασπίζων τα αυτονόητα δικαιώματά σου.
Να μην χαρίσουμε δηλαδή στον Ερντογάν καν το πλεονέκτημα της “θολούρας”, αλλά να καταστεί σαφές ότι ξεπερνάει κάθε τι που η διεθνής νομιμότητα προϋποθέτει, ως σύστημα σχέσεων μεταξύ γειτόνων και μάλιστα κατά μείζονα λόγο συμμάχων στο ΝΑΤΟ και σε τελευταία ανάλυση με έναν έμμεσο τρόπο, μέσω δεσμών που η Τουρκία επεδίωξε να έχει με την Ευρωπαϊκή Ενωση.
• Είναι η ελληνοτουρκική κρίση αυτή ανάλογη με εκείνη του 1976 όταν η Τουρκία ούτε λίγο ούτε πολύ ζητούσε τον έλεγχο του Αιγαίου, παραβιάζοντας για πρώτη φορά την ελληνική υφαλοκρηπίδα πλέοντας βορειοανατολικά της Λέσβου, γεγονός που σημάδεψε και η περίφημη ιστορική δήλωση του Ανδρέα Παπανδρέου «Βυθίσατε το Χόρα»;
Κυρία Φώτη, πρέπει να ξεκινάμε από ένα δεδομένο, ότι όσα λέει η Τουρκία τα εννοεί. Γίνεται ένα μεγάλο λάθος και υπήρχε και παράδοση παρόμοια στην ελληνική διπλωματική υπηρεσία, να πιστεύει ότι η Τουρκία ακολουθεί μια γραμμή να “μαξιμαλίζει” ρητορικά ενώ στην πραγματικότητα θέλει να επιτύχει ολιγότερα. Αποδεικνύεται, κι αυτό πρέπει να είναι η αφετηρία κάθε εκτίμησής μας και κάθε δράσης μας, πως η Τουρκία ό,τι λέει το εννοεί.
Οταν λέει ότι θέλει το μισό Αιγαίο το εννοεί, όταν λέει ότι 18 ή άλλοτε 24 νησιά δεν υπάγονται στην ελληνική κυριαρχία, εννοεί ότι θα διεκδικήσει να το πετύχει, όταν λέει ότι έχει δικαιώματα ακόμα και στην Κρήτη το εννοεί – απόδειξη το τουρκολιβυκό σύμφωνο.
Αρα αν η Ελλάδα δεν μπει στην τροχιά ότι αυτά που λέει η Τουρκία τα εννοεί έτσι ώστε συνολικά να αναδιατάξει την εθνική της στρατηγική, τότε θα βρισκόμαστε διαρκώς προ τουρκικών αλλεπάλληλων πρωτοβουλιών που θα μας φέρνουν σε αμυντική θέση. Απαντώ λοιπόν στην ερώτησή σας, ότι είναι η πιο βαριά κρίση από το 1976 διότι αυτή τη στιγμή εκδιπλώνεται με σαφήνεια ένας συνολικός τουρκικός σχεδιασμός.
• Οι επικείμενες εκλογές στην Αμερική επηρεάζουν την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί σήμερα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
Ο Ερντογάν θέλει, στο κενό που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Αμερική, που είναι η μόνη που φοβάται, να διαμορφώσει τετελεσμένα, αυτό είναι το κρίσιμο σημείο. Ο Τζον Μπόλτον, πρώην σύμβουλος της εθνικής ασφαλείας του Ντόναλντ Τραμπ, είπε ότι το Στέιτ Ντιπαρτμεντ, οι Μυστικές Υπηρεσίες, το Πεντάγωνο και ο ίδιος, δεν μπορούν να καταλάβουν τη φύση των σχέσεων Τραμπ-Ερντογάν.
Αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψιν διότι σημαίνει πως υπάρχουν δεσμοί που ξεφεύγουν από τη σφαίρα της πολιτικής ανάλυσης και πρόκειται για μια κατάσταση που ο Τούρκος Πρόεδρος θεωρούσε δεδομένη, ένιωθε ασφαλής και πλέον ανησυχεί ότι αυτό μπορεί να ανατραπεί γι αυτο και επιθυμεί μέχρι τον Ιανουάριο του 2021 που θα αναλάβει ο νέος Πρόεδρος της Αμερικής, να δημιουργήσει τετελεσμένα έχοντας στον Λευκό Οίκο τον άνθρωπό του.
• Επεισόδιο, τύπου Ιμίων, είναι κάτι που θα μπορούσε να επιδιώξει ο Ερντογάν, με δεδομένη την ένταση που καλλιεργεί γύρω από το Καστελλόριζο;
Ο Ερντογάν δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει βία προκειμένου να δημιουργήσει τετελεσμένα. Η απόδειξη γι αυτό είναι οι επεμβάσεις του στο Ιράκ, στη Συρία, στη Λιβύη μέχρι τον Καύκασο, το Αζερμπαϊτζάν και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Αρα πρέπει να είμαστε σε υψηλό κόκκινο συναγερμό για παρόμοιο ενδεχόμενο.
• Το χειρότερο σενάριο ποιο θα μπορούσε να είναι κύριε Ευθυμίου;
Το χειρότερο σενάριο είναι να μην προσδιορίσει η χώρα μας τις κόκκινες γραμμές, έτσι ώστε σε οποιοδήποτε ενδεχόμενο, ακόμα κι αυτό του θερμού επεισοδίου, να υπάρχει γκρίζα ζώνη για το τι ακριβώς συμβαίνει. Η Τουρκία ακριβώς αυτό επιδιώκει, να είναι θολά τα πράγματα. Ενώ εμείς έχουμε όλα τα χαρτιά του διεθνούς δικαίου στα χέρια μας, δεν τα έχουμε ασκήσει. Εχουμε όλη τη δυνατότητα να επεκταθούμε στα 12 μίλια αλλά δεν το έχουμε πράξει. Από τον Ιανουάριο, που είχα προβλέψει την κρίση και την όξυνση με την Τουρκία, ζήτησα επισήμως και μέσα στο Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής να κάνουμε ανακήρυξη ΑΟΖ όπως έχουμε δικαίωμα από το διεθνές δίκαιο, όμως δεν έγινε δεκτό. Για τη διεθνή κοινότητα, η ελληνική θέση είναι η επίκληση των αρχών του διεθνούς δικαίου, δεν είναι η εμπράγματη κατάδειξή τους στα ζητούμενά μας. Αυτό όμως είναι η μια πλευρά κυρία Φώτη. Η άλλη πλευρά είναι, όπως εδώ και πολλά χρόνια υποστηρίζω, ότι επειδή ακριβώς η απειλή της Τουρκίας είναι στρατηγικού χαρακτήρα, είναι οργανωμένη, κι επειδή αυτή η στρατηγική δεν μπορεί να γίνει δεκτή -καμία χώρα δεν ακρωτηριάζεται, κανένας λαός δεν δέχεται να εκχωρήσει την κυριαρχία του και η βία να προσδιορίσει τη μοίρα του- πρέπει ο ελληνικός λαός να πάρει τις αντίστοιχες αποφάσεις.
Πρέπει να ανασυνταχθούμε πλήρως, κατ΄αναλογία η Ελλάδα πρέπει να γίνει ακριβώς όπως το Ισραήλ. Μια χώρα πρωτοπόρα παντού, στις τεχνολογίες, στην οικονομία, στην ανάπτυξη των διεθνών σχέσεων, στην αξιοποίηση του ελληνισμού της διασποράς ως το φυσικότερο λόμπι υποστήριξης των εθνικών μας θέσεων και φυσικά όλα αυτά να μεταφραστούν σε αντίστοιχη στρατιωτική ισχύ.
Αν θέλουμε να μη ζούμε με τη δαμόκλεια σπάθη της απειλής στις ζωές μας και όχι απλώς στα κυριαρχικά μας δικαιώματα, πρέπει να μπούμε σε μια άμεση τροχιά πλήρους εθνικής ανασύνταξης έτσι ώστε να μπορούμε να επιβάλουμε και στην Τουρκία τον σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας και στους συμμάχους μας να είναι απόλυτα ορατό ότι πρέπει να στηρίξουν μια χώρα που μπορεί να στηρίξει ούτως ή άλλως τον εαυτό της.
