Συνέντευξη
στην Πέγκυ Ντόκου
Τάσος Γαϊτάνης γεννήθηκε το 1976 στην Αθήνα. Είναι αριστούχος Διδάκτορας (PhD) Ιατρικής Φυσικής του Πανεπιστημίου των Πατρών και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών (MSc) στην Ιατρική Φυσική από το University of Surrey της Μεγάλης Βρετανίας. Οι προπτυχιακές του σπουδές ήταν στη Βιοϊατρική Τεχνολογία στο ΑΤΕΙ Αθηνών. Εργάζεται ως Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ). Έχει συμμετάσχει ως ερευνητής σε ερευνητικά προγράμματα ευρωπαϊκής και εθνικής χρηματοδότησης, ενώ επιστημονικές του εργασίες έχουν δημοσιευτεί σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά, αλλά και σε πρακτικά διεθνών επιστημονικών συνεδρίων. Με τα κοινά ασχολείται από το 2006 ως δημοτικός σύμβουλος Καλλιθέας. Το Σεπτέμβριο του 2014 εκλέχτηκε πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Καλλιθέας. Τον Ιανουάριο του 2016, με απόφαση του προέδρου της Ν.Δ. κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, ορίστηκε γραμματέας Τοπικής Αυτοδιοίκησης της ΝΔ.
Σήμερα μιλάει στην «δ» για την Αυτοδιοίκηση και τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει εν μέσω κρίσης.
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Γαϊτάνη, να ξεκινήσουμε από το βασικό πρόβλημα των Δήμων και των Περιφερειών, που είναι τα οικονομικά. Πώς κρίνετε την κατάσταση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση με δεδομένο ότι εν μέσω της οικονομικής ύφεσης, η κυβέρνηση «αφαίμαξε» και τα αποθεματικά, ενώ δεν έχει δώσει ούτε τα οφειλόμενα;
Το θέμα της υποχρηματοδότησης της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι πράγματι κυρίαρχο και έχει οξυνθεί ιδιαίτερα τα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Η στάση της κυβέρνησης όπως την περιγράφετε είναι συνολικά λανθασμένη. Θέλω επίσης να υπενθυμίσω οτι στον προϋπολογισμό του 2017 η χρηματοδότηση της αυτοδιοίκησης θα είναι περαιτέρω μειωμένη. Η κατάσταση αυτή προμηνύει ένα ασφυκτικό οικονομικό πλαίσιο για το οποίο προσωπικά ανησυχώ.
Θα ήθελα όμως να σταθώ στη γενεσιουργό αιτία αυτής της αντιμετώπισης της αυτοδιοίκησης από την κεντρική εξουσία. Έχουμε ένα υπερβολικά συγκεντρωτικό κράτος, που δεν έχει ευρωπαϊκό προηγούμενο και που προφανώς δεν ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες της χώρας μας. Η τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα έχει τις χαμηλότερες αναλογικά δαπάνες στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 κρατών-μελών και τις λιγότερες αρμοδιότητες, ενώ εξ’ ορισμού βρίσκεται εγγύτερα στους πολίτες σε σχέση με το κεντρικό κράτος.
Η πατρίδα μας, εξαιτίας αυτού του συγκεντρωτισμού δεν αξιοποιεί πολύτιμες αναπτυξιακές δυνατότητες. Πρέπει όλοι να κατανοήσουμε ότι ο συγκεντρωτισμός αποτελεί το μεγάλο εμπόδιο για τον Ελληνισμό.
• Στη ΝΔ αναλάβατε την Γραμματεία Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ποιες είναι οι προτεραιότητες και ποια η ατζέντα;
Η πρώτη μου προτεραιότητα ως γραμματέας τοπικής αυτοδιοίκησης είναι να έχω μια δημιουργική συνεργασία με τους αυτοδιοικητικούς που προέρχονται από το κόμμα μας. Μέχρι τώρα έχουμε αναπτύξει έναν ενδιαφέροντα διάλογο που σκοπό έχει την ανταλλαγή απόψεων για τα μεγάλα ζητήματα της αυτοδιοίκησης. Μια εξαιρετικά χρήσιμα διαδικασία που μας βοηθά να διαμορφώσουμε ολοκληρωμένη άποψη για θεσμικά, αλλά και καθημερινά προβλήματα της αυτοδιοίκησης. Ξέρετε, υπάρχουν άνθρωποι της αυτοδιοίκησης που διαθέτουν φοβερή τεχνογνωσία. Από εκεί και πέρα μας ενδιαφέρει να μελετήσουμε πως λειτουργεί η αυτοδιοίκηση στην Ευρώπη και πως στις χώρες αυτές αντιμετωπίζεται ως παράγοντας ανάπτυξης. Ξέρετε αυτού του είδους η ατζέντα που έχει ως στόχο τη δημιουργία πολυπολικής οικονομίας είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Στο εξωτερικό οι πόλεις και οι περιφέρεις ευρύτερα, αντιμετωπίζονται ως φορείς τοπικής ανάπτυξης και ενθαρρύνονται να αξιοποιούν τα πλεονεκτήματά τους με σκοπό τη δημιουργία οικονομικών πόλων με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Προσωπικά πιστεύω ότι στην ατζέντα της πολυπολικής οικονομίας μπορεί να βασιστεί το νέο αναπτυξιακό μοντέλο που έχει ανάγκη η Ελλάδα.
Τέλος, στη γραμματεία πιστεύουμε πολύ στη γνώση και στις νέες ιδέες. Πιστεύω βαθιά ότι η γνώση είναι η κινητήριος δύναμη. Για το λόγο αυτό ερχόμαστε σε ουσιαστική επαφή με ανθρώπους και φορείς που παράγουν γνώση για τα ζητήματα της αυτοδιοίκησης, κατέχουν τεχνοκρατικές θέσεις σε αυτήν ή προέρχονται από τον ακαδημαϊκό χώρο.
• Ήδη από την θητεία Κουρουμπλή, έχει ανοίξει η συζήτηση για μια νέα μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση. Είναι η σωστή εποχή να γίνει αυτό;
Κατά τη γνώμη μου αυτή η συζήτηση έπρεπε να είχε ανοίξει νωρίτερα και να διεξάγεται ήδη με πιο έντονο ρυθμό. Η αυτοδιοίκηση είναι θεσμός του κράτους που στοχεύει να παρέχει καλές υπηρεσίες στους πολίτες. Αν η αυτοδιοίκηση δε λειτουργεί καλά, τότε και το κράτος δε λειτουργεί σωστά. Υπό αυτή την έννοια θα σας έλεγα ότι υπάρχει έλλειμμα και αυτό δημιουργείται εξαιτίας του θεσμικού πλαισίου, συνεπώς η εποχή για τη μεταρρύθμισή του είναι κατάλληλη. Το ζήτημα είναι ποια κατεύθυνση θα πάρει η μεταρρύθμιση αυτή, αν θα απαντήσει στα πραγματικά προβλήματα όπως των οικονομικών πόρων και των αρμοδιοτήτων και αν τελικά θα έχει στόχο την πολυπολική ανάπτυξη, όπως σας την περιέγραψα προηγουμένως. Όσο πάντως αργούμε να αναμετρηθούμε με τα πραγματικά προβλήματα του τόπου μας, τόσο χειρότερα για όλους.
• Τι μπορεί να περιμένει η Αυτοδιοίκηση από τον κ. Πάνο Σκουρλέτη και την κυβέρνηση Σύριζα-ΑΝΕΛ;
Αν κρίνουμε από τον πρότερο κυβερνητικό του βίο, όπου πολιτεύτηκε με γνώμονα τις ιδεοληψίες του, μάλλον δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι.
Ο θεσμός της αυτοδιοίκησης χρειάζεται μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και ένα πιο ευέλικτο πλαίσιο λειτουργίας. Έχω αμφιβολίες αν μια δύναμη κρατισμού, όπως είναι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, μπορεί να αντιληφθεί και να προωθήσει δομές και πολιτικές που είναι πέρα από την λογική της ασφυκτικής κρατικής επιτροπείας, των πολλών υπογραφών και ενός κράτους δεκάδων ελεγκτικών μηχανισμών. Έχω την εντύπωση δε, ότι η κυβέρνηση για το μόνο που πραγματικά ενδιαφέρεται είναι η αλλαγή του εκλογικού νόμου των αυτοδιοικητικών εκλογών. Η επιλογή για απλή αναλογική είναι μάχη ξεπερασμένων ιδεολογικών χαρακωμάτων ή ακόμα χειρότερα τακτικισμός που αποσκοπεί στην αύξηση της κομματικής επιρροής στην αυτοδιοίκηση.
• Το προσφυγικό – μεταναστευτικό παραμένει «ανοιχτή πληγή» το οποίο η κυβέρνηση απέδειξε ότι δεν μπορούσε (και δεν μπορεί) να το διαχειριστεί. Το βάρος σήκωσαν οι Δήμοι και τα νησιά. Θα ήθελα το σχόλιό σας.
Το προσφυγικό είναι ένα διεθνές και ευρωπαϊκό πρόβλημα που δυστυχώς καλούνται να σηκώσουν κυρίως, αλλά όχι μόνο, οι νησιωτικοί μας Δήμοι. Υπάρχουν ευθύνες στην κυβέρνηση για τη διαχείριση του προβλήματος. Ήδη γνωρίζουμε ότι η κυβέρνηση αδυνατεί να απορροφήσει ευρωπαϊκούς πόρους που προορίζονται αποκλειστικά για την ανακούφιση των προσφύγων. Έχει επίσης αγνοήσει τις προτάσεις που κατέθεσε η ΝΔ για το θέμα, όπως το διαχωρισμό των προσφύγων από τους παράνομους μετανάστες, τη γρηγορότερη εξέταση των αιτημάτων ασύλου και τη δημιουργία κλειστών κέντρων προαναχωρησιακού τύπου. Γενικά και σε αυτό το θέμα η κυβέρνηση από την αρχή δεν αντιλήφθηκε το μέγεθος του προβλήματος και σήμερα ακόμη δυσκολεύεται να αντιληφθεί την πραγματικότητα, ενώ και η συνεργασία της με τους Δήμους είναι ανεπαρκής, αν όχι προβληματική.
• Με δεδομένο ότι το ΕΣΠΑ και άλλα ευρωπαϊκά κονδύλια καλούνται να διαχειριστούν οι Περιφέρειες, οι Δήμοι νιώθουν ότι «παραγκωνίζονται» καθώς δεν έχουν τον πρώτο λόγο σε δικά τους έργα. Μπορεί να αλλάξει αυτό;
Το πλαίσιο διαχείρισης των ευρωπαϊκών κονδυλίων έχει εγκριθεί από την Ε.Ε. Πράγματι οι περιφέρειες της χώρας διαθέτουν τις διαχειριστικές αρχές και το μοντέλο αυτό, αν και δεν έχει πολλά χρόνια λειτουργίας, λειτουργεί καλά σύμφωνα με τα στοιχεία. Από εκεί και πέρα υπάρχουν πάντα περιθώρια βελτίωσης στη συνεργασία των δύο βαθμών αυτοδιοίκησης και επιτρέψτε μου να πω ότι υπάρχουν στη χώρα μας πολύ καλά παραδείγματα τέτοιας συνεργασίας.
• Η Ν.Δ. τι σχεδιάζει να κάνει για την Τοπική Αυτοδιοίκηση;
Η ΝΔ δίνει ιδιαίτερη σημασία στο θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης. Για το λόγο αυτό ο πρόεδρος της ΝΔ στους δέκα μήνες της θητείας του έχει συναντηθεί πολλές φορές με την ΚΕΔΕ αλλά και με την ΕΝΠΕ. Στο πρόσφατο συνέδριο της ΚΕΔΕ που έγινε στη Θεσσαλονίκη, ο πρόεδρος της ΝΔ έδωσε το περίγραμμα των θέσεων της ΝΔ για την τοπική αυτοδιοίκηση. Η ΝΔ σκοπεύει να προχωρήσει στον εξορθολογισμό του θεσμικού πλαισίου, να ενισχύσει την πολυπεπίπεδη διακυβέρνηση αλλά και να προχωρήσει στο διαχωρισμό, όπου είναι απαραίτητο, των αρμοδιοτήτων μεταξύ κράτους, περιφερειών και δήμων. Με αυτό τον τρόπο θα προκύψει μια νέα αρχιτεκτονική που θα είναι πιο κοντά στα ευρωπαϊκό μοντέλο. Σε ότι αφορά τα οικονομικά, η ΝΔ σκέφτεται να διευκολύνει τους Δήμους στην καλύτερη αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας τους, αλλά και να δώσει κίνητρα για να αυξάνουν τους πόρους τους. Το θέμα της οικονομικής αυτοτέλειας της τοπικής αυτοδιοίκησης το μελετά η ΝΔ. Ξέρετε, μια τέτοια μεταρρύθμιση θα βελτίωνε τη λογοδοσία και θα αύξανε τη φορολογική συνείδηση των δημοτών. Ένα άλλο ζήτημα που μελετάμε είναι ο εξ ορθολογισμός των ελεγκτικού πλαισίου αλλά και η αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους πολίτες. Σε κάθε περίπτωση οι αλλαγές που θα προτείνει η ΝΔ ως αυριανή κυβέρνηση θα προκύψουν ύστερα από διάλογο. Η ΝΔ επιθυμεί μια αυτοτελή αυτοδιοίκηση που θα στέκεται δίπλα στον πολίτη αλλά και που θα ελέγχεται από αυτόν.
