Τριπλή «φραγή» στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση νέων κάτω των 15 ετών στα social media σχεδιάζει η κυβέρνηση. Οι παρεμβάσεις που δρομολογούνται είναι, συγκεκριμένα: Πρώτον, η παρουσίαση της ιστοσελίδας parco.gov.gr, στην οποία οι γονείς θα βρουν αναλυτικές οδηγίες ώστε να μπορούν να αξιοποιήσουν όλους τους ήδη υπάρχοντες γονικούς ελέγχους που διαθέτουν οι περισσότερες φορητές συσκευές. Δεύτερον, την άνοιξη θα τεθεί σε λειτουργία η εφαρμογή Kids Wallet, μέσω της οποίας, εκτός των άλλων, θα πιστοποιείται η ηλικία των χρηστών, αφού θα συνδέεται με το μητρώο πολιτών. Τρίτον, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα ζητήσει συντονισμένη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, ώστε οι μεγάλες πλατφόρμες να πιεστούν και να δρομολογήσουν την απαγόρευση πρόσβασης σε επικίνδυνο περιεχόμενο σε ανηλίκους κάτω των 15 ετών.
Διευρυμένη σύσκεψη για το μείζον θέμα του εθισμού των νέων κάτω των 15 ετών στα social media πραγματοποιήθηκε χθες στο Μέγαρο Μαξίμου. Πέραν των όσων αποκάλυψε η «Κ» προ 10 ημερών, στη σύσκεψη τέθηκαν στο τραπέζι τρεις ακόμα πυλώνες για την αντιμετώπιση του προβλήματος, που ήταν: α) η παρουσίαση της ιστοσελίδας parco.gov.gr, β) μία ευρωπαϊκή παρέμβαση από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος θέλει να καταστήσει το θέμα πανευρωπαϊκό και γ) η ολοκλήρωση του KidsWallet που προγραμματίζεται για τον Μάρτιο. Τέλος, συζητήθηκε μία επιστολή που έχει σταλεί ήδη στο Υoutube, ζητώντας περιορισμό του ακατάλληλου περιεχομένου. Οπως μάλιστα αποφασίστηκε στη σύσκεψη και γνωστοποιήθηκε αμέσως μετά, στις 30 Δεκεμβρίου θα λάβει χώρα συνέντευξη Τύπου για την ολοκληρωμένη παρουσίαση του κυβερνητικού πλαισίου που στόχο έχει τη μείωση των κινδύνων από τα social media.
Πρώτον, εκείνη την ημέρα θα γίνει παρουσίαση της ιστοσελίδας parco.gov.gr, όπου οι γονείς θα μπορούν να βρουν εύληπτες οδηγίες ώστε να αξιοποιήσουν όλους τους ήδη υπάρχοντες γονικούς ελέγχους που διαθέτουν προεγκατεστημένους οι περισσότερες φορητές συσκευές. Με απλά βίντεο θα εξηγούν στους γονείς τι πρέπει να κάνουν για να ενεργοποιήσουν: α) Χρονικό όριο χρήσης του κινητού, β) αποκλεισμό ακατάλληλου περιεχομένου, γ) αναφορές για χρήση ακατάλληλων εφαρμογών, δ) αποκλεισμό πρόσβασης σε εφαρμογές, ε) καθορισμό ηλικιακών περιορισμών που ωστόσο στις περισσότερες εφαρμογές είναι διάτρητοι και στ) εντοπισμό θέσης της συσκευής.
Την άνοιξη, όπως έχει ήδη γίνει γνωστό, θα έρθει και η εφαρμογή Kids Wallet που θα είναι κρατική και η οποία, μεταξύ άλλων, θα επιτρέπει την αυτόματη πιστοποίηση της ηλικίας. Η μεγάλη διαφορά του Kids Wallet σε αυτό το σημαντικό κομμάτι της πιστοποίησης της ηλικίας, είναι ότι θα γίνεται μέσω του μητρώου πολιτών που το καθιστά αξιόπιστο και δεν μπορεί να «κοροϊδέψει» την πλατφόρμα, όπως επισημαίνει ο αρμόδιος υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου.
«Ακόμα και οι καλύτεροι γονείς δεν μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά τους από τους κινδύνους του Διαδικτύου»
Ο τελευταίος πυλώνας που τέθηκε στη χθεσινή σύσκεψη είναι πως ο κ. Μητσοτάκης προτίθεται να θέσει το επόμενο διάστημα το θέμα στην Ε.Ε., καθώς υπάρχει ένας κομβικός τομέας, αυτός του περιορισμού – ελέγχου του βίαιου υλικού στο οποίο μπορούν να έχουν πρόσβαση νεαρά σε ηλικία άτομα, όπου όσες εθνικές πρωτοβουλίες και να ληφθούν χρειάζεται ευρύτερη προσπάθεια. Οπως έλεγε αρμόδια κυβερνητική πηγή στην «Κ», μέσω του Kids Wallet «εμείς θα δώσουμε όλα τα δυνατά εργαλεία ώστε να εξακριβώνεται η ηλικία του χρήστη», αλλά «όσα φίλτρα και να μπουν, θα πρέπει να υπάρξουν πρωτοβουλίες που αφορούν και τον περιορισμό επικίνδυνου περιεχομένου», προσθέτει η ίδια πηγή, καθώς όσο το περιεχόμενο «είναι εκεί» τόσο θα βρίσκονται τρόποι και κενά ώστε να φτάνει στις οθόνες των ανηλίκων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο κ. Μητσοτάκης θα πιέσει σε επίπεδο Βρυξελλών να υπάρξει πρωτοβουλία ώστε να μπει «κόφτης» σε περιεχόμενο για ανηλίκους κάτω των 15 ετών, καθώς δεν μπορεί μια χώρα «εθνικά» να πιέσει τις μεγάλες πλατφόρμες. Εάν αυτή η πίεση ασκηθεί πανευρωπαϊκά, «μπορεί να αποδώσει».
Η ψηφιακή ενηλικίωση
Στο θέμα αυτό αναφέρθηκε ο κ. Μητσοτάκης και σε χθεσινή του συνέντευξη στην ΕΡΤ. «Είχα μιλήσει και στη Γ.Σ. του ΟΗΕ για το πρόβλημα αυτό που είναι σοβαρό», είπε, καλώντας τους γονείς να είναι σύμμαχοι σε αυτή την πολιτική, «γιατί αυτοί παρέχουν τα κινητά στα παιδιά». Οσον αφορά την πρωτοβουλία που θα αναλάβει σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ουσιαστικά την επιβεβαίωσε λέγοντας πως «θέλουμε η Ελλάδα να πρωτοστατήσει σε ένα νέο πλαίσιο δικαιωμάτων για τα παιδιά ώστε να τα προστατέψουμε, χωρίς να προβούμε σε απαγορεύσεις, για τις οποίες έχω κάποιες αμφιβολίες για την εφαρμογή τους». Αποκάλυψε ωστόσο πως «θα πρέπει να ορίσουμε μια ηλικία ψηφιακής ενηλικίωσης», η οποία «εκτιμούμε ότι θα είναι από τα 15 χρόνια». Τις συγκεκριμένες πάντως πρωτοβουλίες στην κυβέρνηση τις θεωρούν πολύ σημαντικές, καθώς έχουν θετική απήχηση στην κοινή γνώμη, όπως είχε η πρωτοβουλία για απαγόρευση του κινητού στα σχολεία.
Το αυστραλιανό πείραμα και τα εμπόδια
Μία πρώτη προσπάθεια να μπει «κόφτης» στο περιεχόμενο παρουσιάστηκε στη χθεσινή σύσκεψη. Πρόκειται για μια επιστολή που εστάλη πρόσφατα από τον υφυπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Κυρανάκη προς το Youtube, με αίτημα να περιοριστεί το περιεχόμενο που δημιουργεί το υπόβαθρο για παραβατικές πράξεις. Ο κ. Κυρανάκης απευθυνόμενος στην κ. Σελίσια Ζαμπάλα, επικεφαλής του YouΤube στην Ευρώπη, ζητεί τη συνδρομή της πλατφόρμας στην αντιμετώπιση τέτοιων θεμάτων. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι στην Ελλάδα παρατηρείται έξαρση της παραβατικής συμπεριφοράς μεταξύ των νέων και των ανηλίκων, με ειδικούς να επισημαίνουν ότι αυτή η τάση σχετίζεται με το περιεχόμενο τραγουδιών που έχουν έντονη ρητορική μίσους και προωθούν βίαιες και καταχρηστικές συμπεριφορές, ρομαντικοποιούν τη ζωή του εγκλήματος και υπονομεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Με την επιστολή ζητείται από το YouΤube να εφαρμόσει πιο σχολαστικά τις ήδη διαθέσιμες πολιτικές του, με σημαντικότερη να σταματήσει να δίνει χρήματα, ανάλογα τις θεάσεις, σε βίντεο με τέτοιο περιεχόμενο, κάτι που ήδη κάνει σε αγγλόφωνο περιεχόμενο. Η Google, στην οποία ανήκει το Youtube, είναι σε στενή συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και σύμφωνα με πληροφορίες σε «κοινή γραμμή», αναμένοντας τα επόμενα βήματα.
Οι χώρες που θέτουν περιορισμούς
Ολο και περισσότερες χώρες παίρνουν μέτρα για να προστατεύσουν τα παιδιά από τους κινδύνους που κρύβουν τα social media για την ασφάλεια και την υγεία τους.
Αυστραλία
Ο νέος νόμος υποχρεώνει τους γίγαντες της τεχνολογίας όπως τη Meta (ιδιοκτήτρια του Instagram και του Facebook) και το TikTok να μην επιτρέπουν σε ανηλίκους να δημιουργούν λογαριασμούς. Τυχόν παραβάσεις θα τιμωρούνται με πρόστιμο έως και 32 εκατ. δολαρίων. Η απαγόρευση θα ξεκινήσει πιλοτικά τον Ιανουάριο και θα ισχύσει κανονικά τον επόμενο χρόνο.
Βρετανία
Η χώρα δεν έχει μέχρι στιγμής κάποιο σχέδιο για περιορισμούς τέτοιου είδους. Ωστόσο, ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής Πίτερ Κάιλ έχει δηλώσει πως όλες οι πιθανότητες παραμένουν στο τραπέζι. Γνωστοποίησε ακόμη πως έχει ξεκινήσει έρευνα για να καθοριστεί επακριβώς ο τρόπος με τον οποίο τα smartphones γενικώς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ειδικότερα επηρεάζουν την υγεία των παιδιών.
Νορβηγία
Η κυβέρνηση της Νορβηγίας πρότεινε τον περασμένο μήνα την αύξηση του νόμιμου ηλικιακού ορίου για την αποδοχή των όρων χρήσης στα social media από τα 13 στα 15 έτη. Οι γονείς διατηρούν το δικαίωμα να δημιουργήσουν με δική τους πρωτοβουλία λογαριασμούς για μικρότερα παιδιά. Τα μισά παιδιά ηλικίας 9 ετών στη χώρα χρησιμοποιούν κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
Γαλλία
Το 2023 η Γαλλία πέρασε έναν νέο νόμο που απαιτεί από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να λαμβάνουν την άδεια των γονέων προτού επιτρέψουν σε άτομα κάτω των 15 ετών να δημιουργήσουν λογαριασμούς. Ωστόσο, λόγω τεχνικών προβλημάτων ο νόμος δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί. Τον Απρίλιο, επιτροπή που δημιουργήθηκε από τον πρόεδρο Μακρόν πρότεινε πιο αυστηρούς κανονισμούς όπως την καθολική απαγόρευση των κινητών για παιδιά κάτω των 11 ετών και των κινητών με πρόσβαση στο Ιντερνετ για τους ανηλίκους κάτω των 13.
Γερμανία
Επισήμως οι ανήλικοι μεταξύ 13 και 16 ετών δικαιούνται να έχουν λογαριασμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μόνο με τη συγκατάθεση των γονέων τους. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν σχέδια για επέκταση της σχετικής νομοθεσίας.
Βέλγιο
Το 2018 το Βέλγιο έθεσε σε ισχύ ένα νόμο βάσει του οποίου ανήλικοι κάτω των 13 ετών δεν μπορούν να δημιουργούν λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς γονεϊκή άδεια.
Ολλανδία
Αν και η Ολλανδία δεν διαθέτει κάποιο νόμο που να ορίζει το ηλικιακό όριο για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η κυβέρνηση απαγόρευσε τον Ιανουάριο του 2024 τα κινητά στις σχολικές αίθουσες, με σκοπό την καλύτερη συγκέντρωση των μαθητών.
Ιταλία
Τα παιδιά κάτω των 14 ετών χρειάζονται γονεϊκή άδεια για να δημιουργήσουν λογαριασμούς στα social media. Πάνω από αυτή την ηλικία δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός.
Εφηβοι που περνούν περισσότερες από τρεις ώρες την ημέρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αντιμετωπίζουν διπλάσιο ρίσκο ανάπτυξης συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους συγκριτικά με άλλους εφήβους. Το παραπάνω εύρημα δημοσιεύθηκε σε επιστημονική έρευνα του 2019, την οποία επικαλέστηκε πέρυσι ο δρ Βιβέκ Μέρθι, στην οδηγία που αφορούσε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την ψυχική υγεία των νέων. Αλλά δεν είναι το μόνο ρίσκο που ειδικοί συνδέουν με την εκτεταμένη χρήση των social media από παιδιά και εφήβους.
«Βλέπουμε την έντονη μείωση της ανάγκης που έχουν τα παιδιά για να δημιουργούν, γίνονται παθητικοί καταναλωτές του περιεχομένου», λέει στην «Κ» ο Κωνσταντίνος Καρπούζης, ο οποίος διδάσκει Πολιτισμική Πληροφορική στο Πάντειο και είναι μέλος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής. Παλιότερα τα παιδιά κατανάλωναν περιεχόμενο που ήταν διαθέσιμο σε περιοδικά, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Κι ενώ και τότε επηρεάζονταν σημαντικά από τα πρότυπα που έβλεπαν σε αυτά τα μέσα, τώρα σημειώνονται καίριες διαφορές.
«Πρώτον, δεν υπάρχει κανένας έλεγχος, κανένα φίλτρο σε αυτά που βλέπουν τα παιδιά, βλέπουν ό,τι θέλει ο αλγόριθμος να δουν», αναφέρει. Δεύτερον, η ποσότητα του περιεχομένου είναι πολύ μεγαλύτερη. «Υπάρχει βομβαρδισμός περιεχομένου που κι αυτό έχει αποτύπωμα στον εγκέφαλό μας, το οποίο δημιουργεί τον εθισμό στα social media», συμπληρώνει. Τρίτον, παιδιά και έφηβοι αναζητούν στα κοινωνικά δίκτυα την αναγνώριση άλλων μέσω likes και λοιπών αντιδράσεων στις δημοσιεύσεις τους. «Κάνουν κάτι και παίρνουν άμεση ανταμοιβή και αυτό οδηγεί στην έκρηξη ντοπαμίνης στον εγκέφαλο», εξηγεί ο κ. Καρπούζης.
Ειδικοί εξηγούν στην «Κ» τις επιπτώσεις της αλόγιστης χρήσης και προειδοποιούν: «Υπάρχει βομβαρδισμός περιεχομένου».
Η συντονίστρια του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, Παρασκευή Φραγκοπούλου, δηλώνει στην «Κ» ότι τα παιδιά έχουν ήδη επηρεαστεί πολύ από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Ουσιαστικά δεν μπορούν να διαχωρίσουν τον ψηφιακό από τον πραγματικό κόσμο – είναι σημαντικό να μην υπάρχει υπερβολική χρήση, χρειάζεται ενημέρωση και εκπαίδευση σε συνδυασμό με τεχνολογικά μέτρα», σημειώνει. Θα πρέπει να υπάρχει μέτρο γιατί η πραγματική ζωή βρίσκεται στον φυσικό κόσμο, και παρότι υπάρχουν και θετικά στα social media, όπως ότι τα παιδιά έχουν μια μορφή κοινωνικής ζωής και εκεί, αναφέρει η κ. Φραγκοπούλου, δεν πρέπει να είναι καθηλωμένα σε ένα κινητό. «Επιφέρουν και άλλους κινδύνους», τονίζει, «εκθέτουν τα παιδιά τις προσωπικές τους φωτογραφίες, προσωπικά τους δεδομένα, επικοινωνούν με αγνώστους».
«Διαταραχή ύπνου, διάσπαση προσοχής, αρνητικές συναισθηματικές επιπτώσεις, όπως αισθήματα απομόνωσης και θλίψης», λέει στην «Κ» για τον αντίκτυπο της υπερβολικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από παιδιά και νέους ο Γιώργος Φλώρος, ψυχίατρος με εξειδίκευση στον εθισμό στο Διαδίκτυο. Αλλά για τον ίδιο, τη χειρότερη επίπτωση της χρήσης τη βιώνουν τα νεαρά κορίτσια. «Εχει να κάνει με την αρνητική εικόνα του σώματος», τονίζει, καθώς συγκρίνουν αναπόφευκτα τους εαυτούς τους με χιλιάδες μη ρεαλιστικά, και πολλές φορές ακόμα και ψεύτικα, πρότυπα. «Υστερα είναι και το FOMO (fear of missing out), θέλουν να είναι συνέχεια συνδεδεμένοι για να μη χάσουν κάποια εξέλιξη», σημειώνει.
Το περιβάλλον που δημιουργείται δεν είναι καθόλου γόνιμο για βαθιά μάθηση και παρακολούθηση, λέει. «Δυστυχώς τα παιδιά ζουν ένα μεγάλο κοινωνικό πείραμα», συμπληρώνει ο κ. Φλώρος, σημειώνοντας πως η διαδεδομένη χρήση των social media από νεαρές ηλικίες οδηγεί και στην αλλαγή της ποιότητας των σχέσεων, που γίνονται πιο επιφανειακές, αλλά και σε μια γενικότερη απλοποίηση. «Δημιουργείται μεγάλη δυσανεξία σε οτιδήποτε παίρνει χρόνο για να εξηγηθεί», λέει στην «Κ», «καθόμαστε και βλέπουμε την επιφάνεια».
Πηγή: kathimerini.gr
