Το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης και ο ανασχηματισμός που ακολούθησε στις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου δημιούργησαν προσδοκίες ότι οι συνθήκες θα βελτιωθούν και η οικονομία θα άρχιζε, έστω και δύσκολα, να παίρνει μπροστά.
Η αβεβαιότητα είχε υποχωρήσει σημαντικά, σχεδόν κανείς δεν συζητούσε για Grexit, ενώ αρκετοί Έλληνες και ξένοι επενδυτές εξέταζαν ενεργά το ενδεχόμενο να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους στην ελληνική αγορά. Κάποιοι από αυτούς μάλιστα τόλμησαν να επενδύσουν σε τομείς που θεώρησαν πως υπήρχαν προοπτικές. Το σκηνικό ξεκίνησε να αλλάζει προς το χειρότερο από τις αρχές του Δεκεμβρίου αρχικά όταν χάθηκε το ορόσημο της 5ης Δεκεμβρίου για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, (η οποία σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη ήταν ευκολότερη από την πρώτη) και στη συνέχεια με το έκτακτο βοήθημα στους χαμηλοσυνταξιούχους λίγο πριν από τα Χριστούγεννα χωρίς τη συγκατάθεση των Θεσμών. Έκτοτε και ειδικά τους δύο πρώτους μήνες του νέους έτους, η κατάσταση στην αγορά παρουσιάζει ραγδαία επιδείνωση, με κύρια χαρακτηριστικά την πρωτοφανή πτώση της κατανάλωσης ακόμη και σε είδη πρώτης ανάγκης, την επενδυτική δραστηριότητα να μπαίνει και πάλι στον «πάγο» και τη συντριπτική πλειονότητα του επιχειρηματικού κόσμου να δηλώνει ανήμπορη να αντεπεξέλθει στα αυξημένα φορολογικά βάρη, και να σκέφτεται σοβαρά να βάλει «λουκέτο». Δεν είναι τυχαίο πως τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο και τις τράπεζες αυξάνονται όλο και περισσότερο, ενώ μόνο πέρυσι κατασχέθηκαν 860.000 τραπεζικοί λογαριασμοί επιχειρήσεων και ιδιωτών.
ΣΤΟ ΝΑΔΙΡ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, ΣΤΟΝ «ΠΑΓΟ» ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Όπως λέει ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΒΕ, Γιώργος Καββαθάς, εδώ και δύο μήνες η αγορά έχει κυριολεκτικά νεκρώσει. «Οι καταναλωτές είναι πολύ επιφυλακτικοί με τα χρήματα που ξοδεύουν, αφού οι υπερβολικά υψηλοί φόροι έχουν ψαλιδίσει το διαθέσιμο εισόδημά τους. Μόνο στο τέλος του 2016 τα νοικοκυριά πλήρωσαν 4 δισ. ευρώ σε φόρους», σημειώνει χαρακτηριστικά ο ίδιος. Είναι ενδεικτικό πως οι πωλήσεις στα σούπερ μάρκετ συνέχισαν την έντονα καθοδική τους πορεία και τον Ιανουάριο, με την πτώση στις βασικές κατηγορίες (FMGC’S) να ξεπερνά το 10% (!).
Ακόμη και τα γαλακτοκομικά που θεωρούνται είδη πρώτης ανάγκης εξακολουθούν να δέχονται ασφυκτικές πιέσεις (η κατανάλωσή τους μειώθηκε 8,5% σε όγκο πέρυσι), εκπλήσσοντας δυσάρεστα τους ανθρώπους του χώρου που είχαν πιστέψει πως δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια πτώσης ύστερα από τόσα χρόνια ύφεσης. Εξίσου ανησυχητικά είναι τα μηνύματα που έρχονται από το μέτωπο των επενδύσεων, οι οποίες δεν είναι αρκετές για να συμβάλουν στην έξοδο από την κρίση. Σύμφωνα με τους αναλυτές της PwC, η επενδυτική δραστηριότητα στην Ελλάδα είναι σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που είναι συμβατά με σημαντική και διατηρήσιμη οικονομική μεγέθυνση. Μάλιστα, το 2016 οι συνολικές επενδύσεις στη χώρα μας ανήλθαν στο 12,4% του ΑΕΠ, χαμηλότερα κατά περίπου 7,1% (ή 13 δισ. ευρώ ετησίως) από το μέσο όρο του 2000-2008.
ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΑΣ ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ…
Όλο και περισσότεροι πλέον εκτιμούν ότι τα πράγματα δεν πρόκειται να βελτιωθούν ούτε φέτος, αντίθετα αρκετοί είναι εκείνοι που προβλέπουν ότι οι συνθήκες θα χειροτερέψουν, ανεξάρτητα από το έγκαιρο κλείσιμο της αξιολόγησης.
«Δεν ξέρω αν υπάρχει ο χρόνος για να ανατραπεί το κλίμα. Δυστυχώς στην εποχή μας δεν γίνονται θαύματα», υπογραμμίζει εμφανώς απογοητευμένος ο κ. Καββαθάς. Παρόμοια αίσθηση έχει ο επικεφαλής του ΣΕΒΓΑΠ (Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλ/κων Προϊόντων), Χρήστος Αποστολόπουλος, ο οποίος εκφράζει τον φόβο πως δεν έχουμε δει ακόμη τα χειρότερα. «Περιμένουμε πως το 2017 θα είναι ακόμη πιο δύσκολη χρονιά απ’ ό,τι το 2016. Δεν είναι ενθαρρυντικά τα στοιχεία που έχουμε. Πολλές εταιρείες είναι στο “κόκκινο” και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα δανεισμού», υπογραμμίζει.
Ανάλογη εικόνα έχει ο πρόεδρος του ΣΒΒΕ (Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδας), Αθ. Σαββάκης, ο οποίος δηλώνει σχεδόν βέβαιος ότι και το 2017 θα είναι έτος οπισθοδρόμησης και μάλλον αναστολής της λειτουργίας πολλών μεταποιητικών επιχειρήσεων που σήμερα επιβιώνουν οριακά, εάν δεν γίνουν πράξη οι προτάσεις των φορέων υποστήριξης της επιχειρηματικότητας της χώρας για την ανάπτυξη και τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ Η ΧΩΡΑ…
Στροφή 180 μοιρών και αλλαγή στο αναπτυξιακό πρότυπο ζητούν εδώ και τώρα οι παραγωγικοί φορείς. Όπως λένε χαρακτηριστικά, η χώρα δεν μπορεί να βασίζεται άλλο στο υπάρχον μοντέλο, το οποίο αποδείχθηκε ευάλωτο στην κρίση και ανήμπορο να κρατήσει όρθια τη χώρα τις δύσκολες στιγμές της κρίσης. Αντίθετα, θεωρείται επιτακτική ανάγκη να προχωρήσει άμεσα η παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας, η οποία παραμένει στα «χαρτιά» εδώ και πάρα πολλά χρόνια παρά τις πομπώδεις προεκλογικές εξαγγελίες των κομμάτων που βρέθηκαν στην εξουσία τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με τον κ. Καββαθά της ΓΣΕΒΒΕ, η χώρα ανεξάρτητα από το κόμμα που κυβερνά χρειάζεται εθνική στρατηγική για την ανάπτυξη, η οποία θα βασίζεται στον πρωτογενή τομέα που σήμερα πνέει τα λοίσθια. «Πρέπει», όπως λέει ο ίδιος, να αρχίσει να παράγει και να σταματήσει να εξαρτάται τόσο πολύ από τις εισαγωγές. «Η χώρα κινδυνεύει. Και αυτό πρέπει να το καταλάβουν πρώτα τα πολιτικά κόμματα», σημειώνει με έμφαση ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΒΕ. Παραγωγή και εξωστρέφεια είναι και για τον κ. Αποστολόπουλο του ΣΕΒΓΑΠ, ο μοναδικός τρόπος για να βγει από το σημερινό αδιέξοδο η ελληνική οικονομία. «Το εξωτερικό είναι η διέξοδος που αναζητά η χώρα για να επιστρέψει στην ανάπτυξη. Πρέπει να εκμεταλλευθούμε τις ευκαιρίες που έχουμε … εάν κλείσουμε τις πόρτες στις διεθνείς αγορές, υπονομεύουμε το μέλλον μας. Ο λόγος που δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των Μνημονίων, είναι γιατί δεν έχουμε ανάπτυξη», σημειώνει χαρακτηριστικά.
