Ηταν λίγο μετά τις 23.00 την περασμένη Δευτέρα, όταν τα έμπειρα στελέχη του πληρώματος του περιπολικού ανοικτής θαλάσσης «Γαύδος 090» αντιλήφθηκαν ότι επέβαιναν στο μοναδικό ελληνικό πλοίο στην περιοχή των Ιμίων. Γύρω από τα Ιμια έπλεαν επτά μικρά και μεγαλύτερα πλοία της τουρκικής ακτοφυλακής, σε μια βραδιά με καθαρό ουρανό και ήρεμα νερά. Ξαφνικά το «Γαύδος» βρέθηκε ανάμεσα σε δύο τουρκικά πλοία. Στα δεξιά του είχε ένα περιπολικό της τουρκικής ακτοφυλακής και από τα αριστερά πλησίαζε η ακταιωρός «UMUT». Βλέποντας το «UMUT» να προσεγγίζει, τα μέλη του πληρώματος θορυβήθηκαν. Η συγκεκριμένη τουρκική ακταιωρός έχει «βαρύ ιστορικό» παρενοχλήσεων ελληνικών πλοίων. Μόλις δύο ημέρες νωρίτερα το «UMUT» είχε κάνει ανάλογους επικίνδυνους ελιγμούς με στόχο τη φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς», στην ευρύτερη περιοχή Καλολίμνου – Ιμίων.
Ωστόσο, το μέγεθος της φρεγάτας και η ταχύτητα που είχε αναπτύξει καθιστούσαν απαγορευτική την προσέγγιση από το «UMUT». Οι αξιωματικοί του «Γαύδος» γνωρίζουν ότι στη θάλασσα το μέγεθος μετράει. Στις 23.40, το βράδυ της Δευτέρας, μόνη διέξοδος για το ελληνικό περιπολικό ήταν να φύγει μπροστά, πρόσω ολοταχώς.
Σχεδόν στη γραμμή
Παρά την κίνηση πρόσω, το «UMUT» εμβόλισε το «Γαύδος» με τα γνωστά αποτελέσματα. Η κίνηση αυτή, ωστόσο, αποδείχθηκε σωτήρια, καθώς εμβολισμός στο μέσον του πλοίου θα μπορούσε να είχε οδηγήσει ακόμη και σε τραυματισμούς. Το περιστατικό, όπως αναφέρουν στην «Κ» καλά ενημερωμένες πηγές, καταγράφηκε σχεδόν σε αυτό το σημείο που (από την ελληνική πλευρά) νοείται ως γραμμή των χωρικών υδάτων. Αμέσως μετά το περιστατικό, το Κέντρο Επιχειρήσεων του Λιμενικού ενημέρωσε το ΓΕΕΘΑ, το οποίο ενεργοποίησε τον Θάλαμο Επιχειρήσεων. Δόθηκε άμεσα εντολή στην κανονιοφόρο «Πολεμιστής» να μεταβεί στην περιοχή.
Ωστόσο, αμέσως μετά τον εμβολισμό, παρατηρήθηκε σταδιακή υποχώρηση των τουρκικών πλοίων, προς τα χωρικά ύδατα της Τουρκίας και, ακολούθως, δόθηκε εντολή και στον «Πολεμιστή» να παραμείνει μακριά από τα Ιμια. Κάτι ανάλογο έπραξαν και δύο τουρκικές πυραυλάκατοι που βρέθηκαν στην περιοχή, αλλά δεν πλησίασαν στα Ιμια. Η γενική εντολή από το ΓΕΕΘΑ ήταν να μη «φορτωθεί» η περιοχή με πλοία. Στα… σουρεαλιστικά στοιχεία της νύχτας, ήταν η δι’ ασυρμάτου επικοινωνία από το «UMUT» προς το «Γαύδος» για το αν οι Ελληνες λιμενικοί ήθελαν κάποια συνδρομή μετά τον εμβολισμό… Μέχρι να συμβούν όλα αυτά, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, το υπουργείο Εθνικής Αμυνας είχε τεθεί σε συναγερμό.
Την επόμενη ημέρα, η σκυτάλη πέρασε σε διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο. Ο γ.γ. του υπουργείου Εξωτερικών Δημήτρης Παρασκευόπουλος, πολύπειρος διπλωμάτης και με γνώση της τουρκικής αμφισημίας, ανέλαβε να προχωρήσει σε όλα τα απαραίτητα διαβήματα, ενώ παράλληλα προετοιμαζόταν ο δίαυλος για την επικοινωνία των δύο πρωθυπουργών Αλέξη Τσίπρα και Μπιναλί Γιλντιρίμ, το απόγευμα της Τρίτης. Ηδη από την Τρίτη, αλλά κυρίως την Τετάρτη, φάνηκε ότι ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ίδιο το περιστατικό έδειξαν όλες οι συμμαχικές χώρες, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ, οι οποίες κινήθηκαν μέσω των διπλωματών τους σε Αθήνα και Αγκυρα. Το υπαρκτό ενδιαφέρον των Αμερικανών ήταν εκείνο που αναδείχθηκε από τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Πάνο Καμμένο, προκειμένου να στείλει μήνυμα (διά του Twitter) για την αποφασιστικότητα της Ελλάδας να απαντήσει στρατιωτικά αν προκληθεί η ακεραιότητά της.
Σε γενικές γραμμές πάντως και στο ΝΑΤΟ επικράτησε στάση ουδετερότητας. Από τους χειρισμούς του κ. Καμμένου, ιδιαίτερα τις δηλώσεις του στις Βρυξέλλες, φάνηκε ανάγλυφα ότι υπάρχει διαφορά αντιλήψεων για τη διαχείριση της κρίσης ανάμεσα στον υπουργό Εθνικής Αμυνας και το Μέγαρο Μαξίμου, το οποίο επιχείρησε να ρίξει τους τόνους. Σκληρή γλώσσα, ωστόσο, χρησιμοποίησε την Πέμπτη και ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς, ο οποίος είπε ότι «δεν θα υπάρχει ξανά τέτοια ειρηνική συμπεριφορά» σε τέτοιο περιστατικό.
Ηδη από την πρώτη στιγμή οι κ. Τσίπρας και Γιλντιρίμ συμφώνησαν για αποκλιμάκωση. Παρ’ όλα αυτά, την Πέμπτη, η φρεγάτα «Μπαρμπαρός» διέσχισε όλο το Αιγαίο πραγματοποιώντας αβλαβή διέλευση. Ενώ η «Μπουγιούκαντα» –η οποία είχε αποσυρθεί μετά το τηλεφώνημα Τσίπρα και Γιλντιρίμ– παραβίασε τα ελληνικά χωρικά ύδατα στις Οινούσσες. Κάτι που θεωρείται αναλογική απάντηση (tit-for-tat) στις φρεγάτες του Π.Ν. οι οποίες, στο πλαίσιο της προγραμματισμένης άσκησης «Αστραπή», κινήθηκαν την Τετάρτη στα όρια μεταξύ των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και των τουρκικών παραλίων.
Σε επιθετική διάταξη
Παρά την προσωρινή αποκλιμάκωση, τα πράγματα είναι αρκετά ανησυχητικά. Εμπειρες στρατιωτικές πηγές ανέφεραν ότι το επεισόδιο ήταν σε σημαντικό βαθμό σκηνοθετημένο. Τα πλοία της τουρκικής ακτοφυλακής, όπως και του ναυτικού σε άλλες περιπτώσεις, ήταν τοποθετημένα σε επιθετική διάταξη. Στην περίπτωση, μάλιστα, του «Γαύδος», η εξέταση των κινήσεων, αλλά και του βίντεο που υπάρχει, οδηγεί τους ειδικούς στο συμπέρασμα ότι ο εμβολισμός ήταν ο τελικός σκοπός. Αν και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι οι Τούρκοι ήθελαν θύματα, είναι σαφές ότι αν το «UMUT» προσέκρουε στο μέσον του «Γαύδος», η κατάληξη θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετική. Πέρα από τα Ιμια, ανησυχία υπάρχει πάντα για την τουρκική κινητικότητα στις Οινούσσες και στην παρακείμενη Παναγιά, αλλά και στο σύμπλεγμα Κινάρου-Λέβιθας, όπου κατά καιρούς ελληνικά και τουρκικά σκάφη έχουν «φλερτάρει» επικίνδυνα με τη σύγκρουση.
Η νυν κατάσταση δεν μπορεί παρά να ανησυχεί όσους γνωρίζουν τις πάγιες τουρκικές θέσεις. Το 1996, η παρέμβαση του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ είχε οδηγήσει στο περίφημο «no ships, no troops, no flags» και επιστροφή στο «status quo ante», δηλαδή το προηγούμενο καθεστώς. Οι Τούρκοι έχουν πολύ διαφορετική άποψη για το ποιο είναι το «status quo ante», παρότι, όπως δείχνουν και οι παρακείμενοι χάρτες, ουδείς είχε αμφισβητήσει την ελληνική κυριότητα των Ιμίων πριν από το 1996. Η εκκρεμότητα αυτή ουσιαστικά επικυρώθηκε τον Ιούλιο του 1997, όταν στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη οι τότε πρωθυπουργοί Κώστας Σημίτης και Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ κατέληξαν σε συμφωνία περί προάσπισης ζωτικών συμφερόντων κάθε κράτους.
Καθημερινή
