Η μείωση του εισοδήματος από τη μια πλευρά και η αύξηση της τιμής των τσιγάρων από την άλλη πλευρά, έχουν οδηγήσει τους καταναλωτές στα ανώνυμα, παράνομα και αφορολόγητα καπνικά προϊόντα. Και καθώς η κρίση εντείνεται, μαζί της εντείνεται και το λαθρεμπόριο των λεγομένων «φθηνών» τσιγάρων που στοχεύουν τόσο σε Ελληνες καταναλωτές όσο και σε μετανάστες.
Μόνο πέρυσι, οι αρχές της χώρας κατάσχεσαν περίπου 429 εκατ. τσιγάρα, δηλαδή 22 εκατ. πακέτα τσιγάρα. Το 2013 οι κατασχέσεις ήταν ακόμη μεγαλύτερες, αφού οι διωκτικές αρχές (τελωνεία, ΣΔΟΕ, Λιμενικό κ.λπ.) είχαν συλλέξει 459 εκατ. παράνομα τσιγάρα. Στα τσιγάρα αυτά περιλαμβάνεται και ο λαθραίος καπνός, αντιστοιχώντας 1 γρ. καπνού σε ένα τσιγάρο. Ωστόσο οι ποσότητες που αντιστοιχούν σε λαθραίο χύμα καπνό δεν ξεπερνούν το 1% του συνόλου των ποσοτήτων λαθραίων τσιγάρων.
Το αξιοπερίεργο είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα κατασχεμένων ποσοτήτων τσιγάρων αφορούν σε brands που δεν καπνίζουν οι Ελληνες καταναλωτές. Σύμφωνα με την έκθεση της γενικής διευθύντριας Τελωνείων & ΕΦΚ, το 17% των κατασχεθέντων τσιγάρων για το 2013 αφορούσε στο brand Royal, το 14% στη μάρκα Raquel, το 12% στο RGD κ.ο.κ. Οι γνωστές μάρκες, π.χ. Marlboro, Winston κ.λπ., φαίνεται να μη συμμετέχουν πολύ στα κατασχεθέντα προϊόντα. Αυτό εξηγείται ώς ένα βαθμό, επειδή τα «εξωτικά» πακέτα τσιγάρων απευθύνονται κυρίως σε μετανάστες ή σε άλλες αγορές εκτός Ελλάδος. Πολλές επεμβάσεις των ελληνικών αρχών έχουν σταματήσει στη χώρα μας τη διέλευση λαθραίων προϊόντων καπνού προς τρίτες χώρες. Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέχουν οι καπνοβιομηχανίες, οι κατασχέσεις των ελληνικών αρχών αντιστοιχούν σε μια μικρή ποσότητα αφορολόγητων προϊόντων που τελικά καταναλώνονται στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, οι εταιρείες με βάση την «έρευνα των άδειων πακέτων» εκτιμούν ότι πέρυσι καταναλώθηκαν στη χώρα μας 5,2 δισ. αφορολόγητα τσιγάρα. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί στο 22% της κατανάλωσης νόμιμων τσιγάρων. Σημειώνεται ότι η «έρευνα των άδειων πακέτων» γίνεται με τη συλλογή άδειων πακέτων από διάφορα σημεία της χώρας και τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων τους.
Προφανώς η όλη κατάσταση που έχει προκληθεί, έχει καθηλώσει το νόμιμο εμπόριο καπνικών προϊόντων. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η νόμιμη αγορά καπνικών προϊόντων έχει υποχωρήσει σε όγκο κατά 36% την περίοδο της ύφεσης (2009-2014) και σε αξία έχει υποχωρήσει κατά 50%. Από περίπου 1,1 δισ. ευρώ το 2009 που ήταν ο συνολικός τζίρος της εφοδιαστικής αλυσίδας, το 2013 έκλεισε σε 0,53 δισ. ευρώ και η πτωτική πορεία συνεχίζεται. Τα παραπάνω μεγέθη, φυσικά, είναι εξαιρουμένης της φορολογίας, η οποία εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ.
Ο κλάδος αποδίδει τη δυσπραγία αυτή αφενός στα συμπτώματα της κρίσης, αφετέρου στη ραγδαία αύξηση των φορολογικών συντελεστών. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, το 86% της λιανικής τιμής ενός πακέτου τσιγάρων είναι φόροι, όπως και το 92% της λιανικής τιμής μιας συσκευασίας καπνού. Η φορολογία στα καπνικά προϊόντα κατά την περίοδο της εφαρμογής των μνημονιακών μέτρων έχει αυξηθεί κατά 63%, αλλά τα φορολογικά έσοδα ίσα που φτάνουν εκείνα του 2009. Παράλληλα τα διαφυγόντα φορολογικά έσοδα ανήλθαν το 2013 σε 724 εκατ. ευρώ, από 161 εκατ. ευρώ που ήταν το 2009. Η πρόκληση ωστόσο για τον καταναλωτή είναι σημαντική, δεδομένου ότι τα παράνομα διακινούνται σε λιανική τιμή πέριξ των 1,2 ευρώ, όταν τα νόμιμα ξεκινούν από 3,3 ευρώ. Επιπλέον, η υπερβολική φορολόγηση του λεπτοκομμένου καπνού, από τα τέλη του 2012, εκτόξευσε την τιμή ενός κιλού στα 225-240 ευρώ, όταν στην παράνομη αγορά κοστίζει 15-20 ευρώ.
Καθημερινή
