Τη σύσταση ενός νέου Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) υπό την εποπτεία του υπουργείου Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ), στο οποίο θα μεταφερθούν όλα τα υποθηκοφυλακεία της χώρας, καθώς και η δραστηριότητα της εταιρείας που υλοποιεί το Κτηματολόγιο, η ΕΚΧΑ Α.Ε. (Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση), προβλέπει νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, σχέδιο του οποίου παρουσιάζει σήμερα η «Ν».
Πρόθεση των συντακτών του νομοσχεδίου φαίνεται πως είναι να μεταφερθεί στον νέο Οργανισμό (με την προσωρινή ονομασία Οργανισμός Εθνικού Κτηματολογίου) το σύνολο του προσωπικού στα υποθηκοφυλακεία της χώρας και στην ΕΚΧΑ, αν και διατυπώνονται ερωτηματικά για ορισμένες κατηγορίες.
Από την ανάγνωση του πρώτου αυτού σχεδίου, των 96 σελίδων, ωστόσο, δεν προκύπτει αν η μεταρρύθμιση που επιχειρείται οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα που είναι η γρήγορη ολοκλήρωση του Κτηματολογίου και των δασικών χαρτών, καθώς και η εύρυθμη λειτουργία των κτηματολογικών γραφείων στη συνέχεια. Το εν λόγω νομοσχέδιο έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί τον περασμένο Απρίλιο και ακόμα και σήμερα δεν υφίσταται εκτίμηση για το πότε θα κατατεθεί στη Βουλή, ώστε να ψηφιστεί και να ξεκινήσει η υλοποίησή του, μια διαδικασία που θα χρειασθεί χρόνο, άγνωστο πόσο.
Τα εμπόδια
Στο μεταξύ, η κτηματογράφηση του υπολοίπου της χώρας έχει «κολλήσει» στη διαγωνιστική διαδικασία. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι συμβάσεις δεν δύναται να ανατεθούν στους αναδόχους γιατί δεν επαρκούν οι επιβλέποντες μηχανικοί και νομικοί. Το ερώτημα είναι πώς με όλη αυτή την αναστάτωση που θα προκύψει από την αλλαγή του φορέα και τη συγχώνευση της ΕΚΧΑ με τα υποθηκοφυλακεία θα μπορέσει παράλληλα να προχωρήσει η κτηματογράφηση, αλλά και οι δασικοί χάρτες για το υπόλοιπο της χώρας, ώστε να ολοκληρωθούν το 2021, όπως έχει προβλεφθεί. Βάσει των χρονοδιαγραμμάτων οι δασικοί χάρτες θα πρέπει να προκηρυχθούν άμεσα, ενώ οι 32 συμβάσεις για την κτηματογράφηση του υπολοίπου της χώρας πρέπει να ανατεθούν έως το τέλος Αυγούστου.
Ακόμη, υπάρχουν ζητήματα της ενοποίησης που δεν είναι δεδομένο ότι θα γίνουν αποδεκτά από τους ενδιαφερόμενους, χωρίς τουλάχιστον να παρέλθει ένα χρονικό διάστημα έως να πειστούν. Για παράδειγμα, η ΕΚΧΑ αυτή τη στιγμή έχει δεκάδες συμβάσεις σε εξέλιξη με συμβαλλόμενο τον ιδιωτικό τομέα (κυρίως μελετητικά γραφεία). Μέρος αυτών δεν συμφωνεί με τη μετατροπή της ΕΚΧΑ σε ΝΠΔΔ, εκτιμώντας ότι θα καταστεί δυσλειτουργική. Αποτελεί ερώτημα αν μπορούν αυτές οι συμβάσεις να περάσουν στον νέο φορέα χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των αντισυμβαλλομένων.
Αντιδράσεις δύναται να προκληθούν επίσης και από τμήματα των εργαζομένων που θα μεταφερθούν στον νέο φορέα με αφορμή τυχόν διαφορές στα μισθολόγια ή από την κατηγορία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όπου δεν είναι σαφές αν δημιουργείται ικανός αριθμός θέσεων ώστε να μεταφερθεί στον νέο Οργανισμό το σύνολο αυτών που σήμερα εργάζονται στην ΕΚΧΑ.
Τι προβλέπει το ν/σχ
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα:
* Σκοπός του νέου Οργανισμού είναι η σύνταξη, τήρηση, ενημέρωση και λειτουργία του Εθνικού Κτηματολογίου, η γεωδαιτική κάλυψη και χαρτογράφηση της χώρας, η δημιουργία και τήρηση ψηφιακών γεωχωρικών δεδομένων και πιθανότατα (αναγράφεται ως υπό αίρεση) και η λειτουργία συστήματος συντονισμού και διάχυσης της γεωπληροφορίας. Ο νέος Οργανισμός είναι μεταξύ άλλων αρμόδιος για το Κτηματολόγιο (αρμοδιότητες που σήμερα έχει η ΕΚΧΑ) και την τήρηση και διαχείριση των αρχείων του συστήματος Μεταγραφών και Υποθηκών. Όργανα διοίκησης του Οργανισμού είναι το διοικητικό συμβούλιο και ο γενικός διευθυντής. Δεν υπάρχει καμία ευχάριστη έκπληξη στην κατεύθυνση της αξιοκρατίας… Ο διορισμός τους αποφασίζεται από τον υπουργό Περιβάλλοντος. Στις μεταβατικές διατάξεις προβλέπεται τη θέση του γενικού διευθυντή να την αναλάβει η σημερινή διευθύνουσα σύμβουλος της ΕΚΧΑ έως το τέλος της θητείας της. Το πρώτο δ.σ. του νέου Οργανισμού, επίσης, θα απαρτίζεται από τα σημερινά μέλη του δ.σ. της ΕΚΧΑ.
* Στο άρθρο 16 προβλέπεται η κατάργηση των υποθηκοφυλακείων (έμμισθων και άμισθων όπως και αυτών σε Ρόδο, Κω και Λέρο) η οποία επέρχεται αυτοδίκαια (με τη δημοσίευση του νόμου ή δύο μήνες από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου ή με τη δημοσίευση σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης). Στη συνέχεια στο άρθρο 17 προτείνεται η ίδρυση ενός Κτηματολογικού Γραφείου ανά νομό, το οποίο εδρεύει στην πρωτεύουσα του νομού και όλα τα υπόλοιπα υποθηκοφυλακεία του ίδιου νομού (άμισθα ή έμμισθα), να ιδρύονται ως υποκαταστήματα αυτού του Κτηματολογικού Γραφείου. Τα Κτηματολογικά Γραφεία αποτελούν οργανικές μονάδες του νέου Οργανισμού επιπέδου Διεύθυνσης. Τα Υποκαταστήματα των Κτηματολογικών Γραφείων αποτελούν οργανικές μονάδες, επιπέδου Τμήματος, των οικείων Κτηματολογικών Γραφείων.
* Στον Οργανισμό συστήνεται προσωρινός κλάδος μονίμων υπαλλήλων (πρώην υποθηκοφυλακείων), κατηγοριών ΠΕ, ΤΕ, ΔΕ και ΥΕ, με 495 οργανικές θέσεις. Είναι αυτές που θα καλυφθούν από τα υποθηκοφυλακεία (238 αμίσθων συν 257 δικαστικών υπαλλήλων). Επίσης συνιστώνται 900 θέσεις προσωπικού με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου. Να σημειωθεί ότι οι εργαζόμενοι στην ΕΚΧΑ είναι συνολικά 368 και το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν αρκετοί διοικητικοί, όχι όμως ο αναγκαίος αριθμός μηχανικών.
* Ο Οργανισμός χαρακτηρίζεται αυτοχρηματοδοτούμενος και πόροι του, μεταξύ άλλων, είναι τα πάγια και αναλογικά τέλη που εισπράττονται, τα έσοδα από την εκμετάλλευση του αρχείου του, αλλά και εφόσον παρίσταται ανάγκη, έκτακτη κρατική επιχορήγηση, ενώ μπορεί να συμμετέχει σε ευρωπαϊκά ή συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή άλλων διεθνών οργανισμών. Σημειώνεται πως μια από τις εκκρεμότητες της ΕΚΧΑ είναι να καταθέσει τον φάκελο μεγάλου έργου προκειμένου να εξασφαλίσει ένα τμήμα της χρηματοδότησης της κτηματογράφησης.
Καταβολή τελών
Στο σχέδιο του νομοσχεδίου που παρουσιάζει σήμερα η «Ν» προβλέπονται αναλυτικά όλα τα τέλη που θα καταβάλει ο πολίτης. Από την πρώτη ανάγνωση (καθώς είναι πολύπλοκα ακόμα και για τους ίδιους του υποθηκοφύλακες) τα τέλη έχουν στρογγυλοποιηθεί προς τα πάνω, χωρίς να προκύπτουν μεγάλες διαφορές από τα υφιστάμενα. Μεταξύ άλλων, για την εγγραφή πράξεων αγοραπωλησίας, ανταλλαγής, διανομής, εισφοράς ακινήτου σε εταιρεία, περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης, δικαστικής απόφασης με την οποία αναγνωρίζεται η κυριότητα λόγω έκτακτης χρησικτησίας, μίσθωσης, χρονομεριστικής μίσθωσης και χρηματοδοτικής μίσθωσης στα βιβλία καταβάλλεται τέλος αναλογικό τέλος ίσο με ποσοστό πέντε χιλιοστά (5‰) επί της αξίας του ακινήτου ή του δικαιώματος. Αναλογικό τέλος ίσο με ποσοστό οκτώ χιλιοστά (8‰) επί της αξίας του ακινήτου ή του δικαιώματος για την εγγραφή των πράξεων προβλέπεται για προικοσύμφωνα ή γονική παροχή, δωρεάς εν ζωή ή αιτία θανάτου, σύστασης πραγματικής δουλείας, υποθήκης, προσημείωσης υποθήκης κ.ά. Επίσης, για τη χορήγηση αντιγράφου στοιχείου από το αρχείο του Κτηματολογικού Γραφείου ή του Υποκαταστήματός του καταβάλλεται πάγιο τέλος 9,50 ευρώ. Το τέλος αυτό προσαυξάνεται κατά 4,50 ευρώ για κάθε, επιπλέον του ενός, φύλλο του χορηγούμενου αντιγράφου.
Μνημονιακές υποχρεώσεις οι αλλαγές για νέες δομές
* Το Κτηματολόγιο, οι δασικοί χάρτες, αλλά και οι χρήσεις γης αποτελούν μέρος των υποχρεώσεων της χώρας με βάση το μνημόνιο. Όπως σχολιάζεται σκωπτικά, ακόμα και αν δεν ήταν έτσι, τα όσα προβλέπονται στο σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ επιβάλλεται να προχωρήσουν ως αναγκαία συστατικά για ένα σύγχρονο κράτος, που θέλει να γίνονται με ασφάλεια οι συναλλαγές στην ακίνητη περιουσία.
Ειδικότερα, ως προαπαιτούμενο είναι να ολοκληρωθεί άμεσα η αναθεώρηση του ν. 4269/14 (νομοθετική ρύθμιση, προεδρικό διάταγμα, τεχνικές προδιαγραφές για τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια και τα ειδικά χωροταξικά πλαίσια), καθώς και να κυρωθούν έως τον Σεπτέμβριο του 2017 οι αναρτημένοι δασικοί χάρτες. Εκεί όπου υπάρχουν αντιρρήσεις, η κύρωση πρέπει να ολοκληρωθεί το αργότερο έως τον Μάρτιο του 2018.
Η εταιρεία του Κτηματολογίου πρέπει να πραγματοποιήσει διαγωνισμό μέχρι τον Ιούλιο του 2017 για τους δασικούς χάρτες για το υπόλοιπο της χώρας.
Όσον αφορά την ίδια την εταιρεία του Κτηματολογίου θα πρέπει να προχωρήσει η νέα δομή σύμφωνα με την τεχνική βοήθεια που παρείχε η Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία θα εξασφαλίζει οικονομική αυτονομία και διοικητική αυτοτέλεια.
Το πώς αυτό θα επιτευχθεί μένει να φανεί. Το ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι πώς θα έχει οικονομική αυτονομία και διοικητική αυτοτέλεια ένα ΝΠΔΔ, όταν ακόμα και η σημερινή δομή, δηλαδή η ΕΚΧΑ Α.Ε., αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες όπως, μεταξύ άλλων, το γεγονός ότι απαιτείται πολιτική απόφαση για να λυθεί το θέμα της έλλειψης επιστημόνων (μηχανικών, νομικών) που θα αναλάβουν να «τρέξουν» τις νέες συμβάσεις κτηματογράφησης.
Βάσει του μνημονίου, επίσης, πρέπει έως τον Ιούλιο να οριστικοποιηθούν οι προτάσεις για την κωδικοποίηση και οργάνωση της περιβαλλοντικής πληροφορίας.
Επιβολή νέου τέλους για δασικές περιοχές
* Η ολοκλήρωση των δασικών χαρτών (όποτε αυτή γίνει) φέρνει και νέο τέλος, ένα ποσό που σύμφωνα με το εν λόγω σχέδιο νόμου θα καταβάλει ο πολίτης προκειμένου να λάβει πιστοποιητικό (βάσει της παραγράφου 4 του άρθρου 20 του ν. 3889/2010) με το οποίο θα βεβαιώνεται ο χαρακτήρας της έκτασης – ακινήτου, αν δηλαδή πρόκειται για δασική περιοχή ή όχι.
Το νέο τέλος, διαμορφώνεται ανάλογα με το εμβαδόν του ακινήτου, ως εξής:
– Έως και 1.000 τ.μ., 40 ευρώ.
– Πάνω από 1.000 τ.μ. έως και 5.000 τ.μ., 80 ευρώ.
– Πάνω από 5.000 τ.μ. έως και 20.000 τ.μ., 250 ευρώ.
– Πάνω από 20.000 τ.μ. έως και 50.000 τ.μ., 400 ευρώ.
– Πάνω από 50.000 τ.μ. έως και 100.000 τ.μ., 600 ευρώ.
– Πάνω από 100.000 τ.μ. έως και 300.000 τ.μ., 1.500 ευρώ.
– Πάνω από 300.000 τ.μ., 2.500 ευρώ.
