Με νόμο που ψηφίστηκε το περασμένο καλοκαίρι, παραμονές του Δεκαπεντάγουστου, στο πλαίσιο της κύρωσης μιας σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης, παραγράφονται πάσης φύσεως αδικήματα, που επισύρουν ποινές έως δύο χρόνια. Με αυτόν τον νόμο, συγκεκριμένα, προβλέφθηκε η εξάλειψη του αξιοποίνου των εγκλημάτων και η παύση της ποινικής τους δίωξης.
Ετσι, καθημερινά, στα δικαστήρια όλης της χώρας, χιλιάδες υποθέσεις για απειλές, κλοπές, σωματικές βλάβες, πλαστογραφίες πιστοποιητικών, εξυβρίσεις και άλλα αδικήματα πετιούνται στο καλάθι των αχρήστων και αρχειοθετούνται χωρίς δίκη. Κι αυτό γιατί εισαγγελείς και δικαστήρια παύουν μαζικά τις ποινικές διώξεις για τους δράστες των εγκλημάτων αυτών, κατ’ εφαρμογήν του νόμου, που ψηφίστηκε επί υπουργίας Παρασκευόπουλου στις 3 Αυγούστου του 2016.
Ο εν λόγω νόμος, συγκεκριμένα το «όγδοο άρθρο του νόμου 4411 του 2016», περιέλαβε στις διατάξεις του μεγάλη γκάμα αδικημάτων, καθώς όρισε ότι η παραγραφή καταλαμβάνει όλα τα αδικήματα (πλημμελήματα) αρκεί να επισύρουν ποινές έως δύο χρόνια. Η πρακτική των νομοθετικών παρεμβάσεων, ώστε να επιτυγχάνεται τεχνητή αποσυμφόρηση των βεβαρημένων δικαστηρίων, διά της παραγραφής χιλιάδων ποινικών υποθέσεων, πρακτική καινοφανής και επί της ουσίας αντισυνταγματική, όπως λένε έγκριτοι νομικοί, με τον επίμαχο νόμο του 2016 ξεπέρασε κάθε προηγούμενο όριο. Και τούτο διότι η νομοθετική παρέμβαση μαζικής παραγραφής αδικημάτων και ποινών, που έγινε τον περασμένο Αύγουστο, είχε διπλό προηγούμενο στη δεκαετία που διανύουμε.
Το πρώτο, το 2012 επί υπουργίας Μιλτιάδη Παπαϊωάννου, που με νόμο (4043 του 2012) προβλέφθηκε η παραγραφή αδικημάτων και ποινών για πλημμελήματα με ποινές έως ένα χρόνο. Το δεύτερο με ανάλογη ρύθμιση που έγινε και επί υπουργίας Χαρ. Αθανασίου, με τον νόμο 4198 του 2013. Και στις δύο αυτές ρυθμίσεις ο χρόνος εφαρμογής του νόμου ήταν μικρότερος, με αποτέλεσμα να είναι μικρότερος και ο αριθμός των υποθέσεων που μπήκαν στο αρχείο. Η ισχύς του παρόντος, πέραν του ότι περιλαμβάνει τα αδικήματα με ποινές έως δύο χρόνια, εφαρμόζεται για όλα τα πλημμελήματα, αρκεί να έχουν διαπραχθεί μέχρι τις 31 Μαρτίου του 2016, με αποτέλεσμα οι υπό παραγραφή δικογραφίες να είναι πλέον χιλιάδες και να μπαίνουν καθημερινά στο αρχείο μαζικά πολλές υποθέσεις.
Κρεσέντο ανομίας
Εγκριτοι νομικοί, δικαστές και εισαγγελείς, μιλούν για πρακτική που συμβάλλει καθοριστικά στο να εμπεδωθεί η ανομία σε μεγάλη κατηγορία πολιτών, οι οποίοι ενώ έχουν παραβεί τον νόμο και μάλιστα για σοβαρά πλημμελήματα, βλέπουν πως δεν τιμωρούνται καν, και μάλιστα αυτό γίνεται με νόμο. Από την άλλη, τα θύματα των αδικημάτων, οι αποδέκτες της παράνομης συμπεριφοράς, αισθάνονται τουλάχιστον απροστάτευτοι, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που μέσα στα ακροατήρια οι ατιμώρητοι, λόγω παραγραφής, δράστες χλευάζουν τα θύματά τους και διά της παραγραφής αποθρασύνονται.
Ενδεικτική η περίπτωση κατηγορουμένων που επρόκειτο να δικαστούν, πριν από λίγες ημέρες, για σωματικές βλάβες (σ.σ. είχαν χτυπήσει άσχημα συμπολίτη μας που τόλμησε να τους παρατηρήσει γιατί πετούσαν τα σκουπίδια τους στον δρόμο). Μόλις άκουσαν από τον δικαστή το «παύει η δίωξη», βγαίνοντας από τη δικαστική αίθουσα «έλουσαν» με βρισιές το θύμα τους σε μια επίδειξη πρωτοφανούς θρασύτητας.
Το ίδιο συνέβη σε άλλη δικαστική αίθουσα, όπου κατηγορούμενοι για εγκατάλειψη του σκύλου τους άλλαξαν σπίτι και τον άφησαν νηστικό στον δρόμο να τους περιμένει υπομονετικά, μέχρι που τους μήνυσαν γείτονές τους που δεν μπορούσαν να βλέπουν το άτυχο ζωντανό εγκαταλελειμμένο. Μόλις άκουσαν το «παύει η δίωξη» άρχισαν και αυτοί τις φραστικές επιθέσεις, σχεδόν μέσα στη δικαστική αίθουσα.
Αλλες φορές πάλι η μαζική παραγραφή των αδικημάτων με ποινές έως δύο χρόνια έχει αποτελέσματα και εις βάρος της δημόσιας τάξης. Χαρακτηριστική η περίπτωση του εγκλήματος της πλαστογραφίας σε πιστοποιητικά, που οδήγησε δίκη –με κατηγορουμένους μέλη των «Πυρήνων της Φωτιάς»– σε παραγραφή των αδικημάτων, σχετικά με τις πλαστές ταυτότητες που είχαν φτιάξει για να μην εντοπίζονται τα ίχνη τους.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου η εφαρμογή του νόμου-γομολάστιχα καταλύει κάθε έννοια και της ισότητας των πολιτών, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση όπου ο ένας από τους δύο δράστες που μετείχαν σε κλοπή συνελήφθη πριν από τρία χρόνια –το 2013– οπότε το αδίκημά του παραγράφεται και ο άλλος που συνελήφθη φέτος, στις αρχές Απριλίου, να μην υπάγεται στις διατάξεις της παραγραφής και να δικαστεί…
«Ο όρκος μας δεν άξιζε»
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν είχε συσσωρευθεί μεγάλος αριθμός δικογραφιών με υποθέσεις που είχαν δικαστεί και επρόκειτο να εκτελεστούν οι ποινές τους σε γαλλική επαρχιακή πόλη, ο γενικός εισαγγελέας του Παρισιού με εγκύκλιό του αποφάσισε να τις παραγράψει για να μειωθεί το στοκ των εκκρεμών υποθέσεων και να διευκολυνθεί έτσι η λειτουργία του εν λόγω δικαστηρίου. Αλλωστε, το πρόβλημα των υπερφορτωμένων δικαστηρίων δεν είναι μόνο ελληνικό – και άλλες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετώπισαν στο παρελθόν ή αντιμετωπίζουν ακόμη προβλήματα στη λειτουργία της δικαιοσύνης, αλλά πάντως δεν εμφανίζουν τη δική μας κατάσταση.
Η ιστορία αυτή έχει τη σημασία της καθώς στη γαλλική πόλη, τα δικαστήρια της οποίας αφορούσε η εγκύκλιος παραγραφής ποινών, υπηρετούσε τότε η μετέπειτα γνωστή σε όλη την Ευρώπη Γαλλίδα δικαστής Εύα Ζολί. Η συγκεκριμένη –που εκλήθη να εφαρμόσει την εγκύκλιο της παραγραφής– αντέδρασε, παραιτήθηκε, για να επανέλθει αργότερα, διανύοντας μια λαμπρή δικαστική καριέρα και χρόνια μετά έγραψε στο αυτοβιογραφικό της βιβλίο για τις παραγραφές και τους νόμους-γομολάστιχα:
«Οταν πετάμε μια ποινή προς εκτέλεση, σημαίνει πως παραγράφουμε μονοκοντυλιά εκατοντάδες ώρες δικαστικής εργασίας, παραγράφουμε πολλά. Οταν κλήθηκα να παραγράψω ποινές, σκέφθηκα: “Ο όρκος μας δεν θα άξιζε τίποτα πλέον”».
Καθημερινή
