Για την απόφαση του ΣτΕ σχετικά με τα αναδρομικά σε συνταξιούχους μιλάει σήμερα στη «δημοκρατική» ο Καθηγητής Εργατικού Δικαίου και Πρόεδρος του ΕΝΥΠΕΚΚ κ. Αλέξης Π. Μητρόπουλος.
Εμφανίζεται ιδιαίτερα αποκαλυπτικός όσον αφορά το μέλλον των συντάξεων, τον πραγματικό αριθμό των ανέργων αλλά και την εικόνα της αγοράς εργασίας στην χώρα μετά την κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού.
• Κύριε Μητρόπουλε, θα ήθελα να μας σχολιάσετε την απόφαση του ΣτΕ για τα αναδρομικά για 11 μήνες στους συνταξιούχους. Ποιους περιλαμβάνει και τι πρέπει να περιμένουν οι συνταξιούχοι;
Η κεντρική από τις πέντε πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ (1439-1443/2020), η υπ’αριθ. 1439/2020, έκρινε ως νόμιμες τις περικοπές των νόμων Κουτρουμάνη-Βρούτση (ν. 4051/2012 και 4093/2012) παρά την αντίθετη δική της απόφαση του 2015 (2287/2015), επί προεδρίας του κ.Σωτηρίου Ρίζου, που είχε κρίνει ότι οι περικοπές αυτές στις κύριες και επικουρικές συντάξεις και η κατάργηση των Δώρων ήταν αντισυνταγματικές.
Ο επανελθών μετά από χρόνια υπουργός Εργασίας κ.Ιωάννης Βρούτσης, επωφελούμενος της μή εφαρμογής τής ευνοϊκής για τους συνταξιούχους απόφασης του ΣτΕ το 2015, για τέσσερα και πλέον χρόνια, από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, επανήλθε επί του ιδίου θέματος και ζήτησε την επανάκριση της υπόθεσης με τη διαδικασία της πιλοτικής δίκης, προσβάλλοντας τον νόμο Κατρούγκαλου (ν. 4387/2016) που άλλαξε οριστικά τη δομή τής σύνταξης και εξάλειψε εντελώς από τη σύνθεσή της τα Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα και το Επίδομα Αδείας.
Έτσι, η νέα απόφαση επιδίκασε επιστροφή των παράνομων κατακρατήσεων ΜΟΝΟ για 11 μήνες, για το χρονικό διάστημα από τον Ιούνιο 2015 έως τον Μάιο 2016, μέχρις ότου δηλαδή άρχισε να ισχύει ο νόμος Κατρούγκαλου.
Πρόκειται για μια νομολογιακή επανατοποθέτηση (δικαστικό παράδοξο) με το ίδιο νομικό και πραγματικό περιεχόμενο παρά το δεδικασμένο, με αίτηση του υπουργού Εργασίας (ως ανωτέρω αναφέρθηκε), την οποία έκανε δεκτή προεδρεύοντας και στη σχετική δίκη στις 10-1-2020 η νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας κυρία Αικατερίνη Σακελλαροπούλου.
Τέτοιες νομολογιακές ανατροπές δεν τιμούν τη συνταγματική τάξη και τραυματίζουν τη διάκριση των εξουσιών. Εν πάση περιπτώσει, οι βασικές αρχές του Συντάγματος δεν φαίνεται να είναι και το πρώτιστο μέλημα της ελληνικής κοινωνίας που ταλανίζεται στις συμπληγάδες της μνημονιακής «κανονικότητας» και της πανδημίας του κορωνοϊού.
Και αυτά τα ελάχιστα παρανόμως παρακρατηθέντα δικαιούνται, κατά την πρόσφατη απόφαση, όσοι έχουν προσφύγει στα Δικαστήρια μέχρι 14-7-2020 (ημερομηνία δημοσίευσης των αποφάσεων από το ΣτΕ).
Έτσι, παρά την πανηγυρική νομιμοποίηση των περικοπών στις συντάξεις, η κυβέρνηση, επικαλούμενη τον νόμο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ («νόμος Κατρούγκαλου») μπορεί να εμφανίζει …φιλολαϊκό πρόσωπο εξαγγέλλοντας ότι θα εφαρμόσει την απόφαση οριζοντίως, δηλαδή για όλους ανεξαιρέτως τους συνταξιούχους, είτε έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη είτε όχι, όταν τα δημοσιονομικά περιθώρια το επιτρέψουν.
• Για όσους συνταξιούχους δεν ισχύει, μπορούν να προσφύγουν στην Δικαιοσύνη;
Η απόφαση του ΣτΕ έθεσε ως καταληκτική ημερομηνία για την άσκηση προσφυγών την 14η Ιουλίου 2020. Δεν απέκλεισε όμως το ενδεχόμενο νέων προσφυγών για όσες περιπτώσεις, βέβαια, δεν έχουν παραγραφεί.
Όμως, θα είχε ένα νομικό ενδιαφέρον η προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΔΕΚ) σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), διότι πρόκειται για περικοπές τακτικών συνταξιοδοτικών αποδοχών που αποστερούν από πολλούς την αξιοπρεπή διαβίωση. Δυστυχώς όμως τα όρια της αξιοπρεπούς διαβίωσης προσδιορίζονται ανάλογα και με τις δημοσιονομικές δυνατότητες, όπως εκάστοτε τις επικαλούνται και τις προσδιορίζουν διεθνείς οργανισμοί και οι κατ’ιδίαν χώρες.
• Τι γίνεται ωστόσο με το μέλλον των συντάξεων σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Εργασίας; Οι Έλληνες συνταξιούχοι, είναι τελικά οι πιο φτωχοί («poor pensioners») και πιο ηλικιωμένοι στην ευρωζώνη;
Τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας (ΗΔΙΚΑ, ΗΛΙΟΣ) του Ιουνίου 2020 που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, δείχνουν ότι έχουμε τους πιο φτωχούς και τους πιο γερασμένους συνταξιούχους στην ευρωζώνη.Τα πρώτα χρόνια των Μνημονίων η ελληνική πολιτική και δημοσιογραφική μνημονιακή προπαγάνδα διακήρυσσε, μεταξύ άλλων, ότι μία από τις μεγάλες αιτίες της χρεοκοπίας του Δημοσίου ήταν το μεγάλο ύψος των συντάξεων, η πρόωρη συνταξιοδότηση (κυρίως των γυναικών) και το ότι οι Έλληνες συλλήβδην εργάζονται λιγότερες ώρες συγκριτικά με τους λοιπούς ευρωπαίους.
Τότε, με βιβλία και συνεντεύξεις μας, απαντούσαμε ότι συμβαίνει το εντελώς αντίθετο από αυτό που ισχυριζόταν η μνημονιακή προπαγάνδα. Μάλιστα δε, ο καθηγητής Πέτερ Μπόφινγκερ, ένας από τους διαπρεπέστερους ευρωπαίους οικονομολόγους και μέλος τότε της Πενταμελούς Επιτροπής Σοφών της γερμανικής κυβέρνησης, αναγκάστηκε να γράψει σχετικό βιβλίο («Επιστροφή στο μάρκο;», Εκδόσεις Πόλις, 2012), στο οποίο -με στοιχεία που έλαβε από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, τη γερμανική κυβέρνηση και άλλους Διεθνείς Οργανισμούς- απέδειξε ότι οι Έλληνες εργάζονται πολύ περισσότερες ώρες από τους Γερμανούς ετησίως, βγαίνουν στη σύνταξη αργότερα και λαμβάνουν πολύ χαμηλότερες συντάξεις και μισθούς.
Επιπροσθέτως, όλοι οι σοβαροί διεθνείς μελετητές επισήμαναν ότι το ελληνικό κράτος κατασπατάλησε ή ετεροχρησιμοποίησε τα πλούσια αποθεματικά των Ταμείων και δεν τα επέστρεψε ποτέ… Μάλιστα δε, ότι χρηματοδότησε ποικίλες ιδιωτικές επενδύσεις ή ότι έκανε κοινωνική πολιτική χωρίς υποκείμενη σχέση εργασίας και χωρίς να αναπληρώσει ποτέ τα αποθεματικά, όπως συνέβη σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Υπ’αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες, η παρατεταμένη κρίση στην αγορά εργασίας, δηλαδή η αποστέρηση από τα Ταμεία επαρκών εισφορών αλλά και ο αυστηρός δημοσιονομικός κανόνας για τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης τουλάχιστον μέχρι το 2060 (όπως έχουν ορίσει τα Μνημόνια), δημιουργούν μεσομακροπρόθεσμο πρόβλημα για την καταβολή των μελλοντικών συντάξεων. Αν υπήρχε π.χ. το Ταμείο Εθνικού Πλούτου όπως στη Νορβηγία που με τον μισό από τον ελληνικό πληθυσμό διαχειρίζεται περίπου 1 τρις ευρώ διαθεσίμων, δεν θα μιλούσαμε ούτε για κρίση Ασφαλιστικού ούτε για έλλειψη επενδύσεων.
• Πρόσφατα δηλώσατε ότι ΕΛΣΤΑΤ ΚΑΙ ΟΑΕΔ εμπαίζουν τους ανέργους αφού … «μέτρησε» μισό εκατομμύριο λιγότερους τον Απρίλιο 2020. Τι συμβαίνει τελικά;
Είναι απαράδεκτο! Για τον ίδιο μήνα (Απρίλιος 2020), την ίδια χώρα (Ελλάδα), την ίδια αγορά εργασίας, ο ένας Οργανισμός (ΕΛΣΤΑΤ) να μην μπορεί να εντοπίσει 500.000 ανέργους που είναι όμως καταγεγραμμένοι στον άλλο Οργανισμό (ΟΑΕΔ). Είναι σκάνδαλο!
Πρέπει κάποτε να αποκατασταθεί η αξιοπιστία των δύο αυτών κεντρικών θεσμών, που καλούνται να εκπληρώσουν σπουδαίους σκοπούς στην αναπτυξιακή διαδικασία και στο κοινωνικό κράτος. Οι «οικονομικά μη ενεργοί» πολίτες που δύνανται να εργαστούν δεν γίνεται να αφανίζονται από το κοινωνικό τοπίο. Οι εργαζόμενοι για λίγες ώρες την εβδομάδα ή για λίγες ημέρες τον μήνα δεν μπορεί να εμφανίζονται από σοβαρές καταμετρήσεις ως εργαζόμενοι, δηλαδή να διαγράφονται από τη λίστα των ανέργων.
Οι μέθοδοι καταγραφής της ανεργίας πρέπει να εκσυγχρονιστούν, να γίνουν αντικειμενικοί, να συμβαδίζουν με την πραγματικότητα της ζωής, ώστε εργαζόμενος να θεωρείται, σε γενικές γραμμές, αυτός που έχει το μέσο ωράριο εργασίας και απολαμβάνει έναν αξιοβίωτο σταθερό μισθό.
Οι δύο Οργανισμοί πρέπει να δρουν αντικειμενικά για να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία και όχι να γίνονται μέρος τής προπαγανδιστικής δημοσιολογίας των εκάστοτε κυβερνώντων ή των ευρωπαϊκών θεσμών.
• Όλοι οι δείκτες (επίσημοι και ανεπίσημοι) δείχνουν κατάρρευση της αγοράς εργασίας μετά την κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού, με λιγότερες προσλήψεις, με μετατροπές συμβάσεων από πλήρη απασχόληση σε μερική και σε εκ περιτροπής κ.λπ., ενώ ο κλάδος του επισιτισμού και των ξενοδοχείων «χτυπήθηκε» ανελέητα. Τι πρέπει να περιμένουμε;
Οι εργαζόμενοι σ’αυτούς τους κλάδους και οι οικογένειές τους είναι τα μεγάλα θύματα του «κλεισίματος» της οικονομίας και της αγοράς. Επειδή όμως οι υπηρεσίες αυτές αποτελούν μεγάλο μέρος τής ελληνικής οικονομικής δραστηριότητας, επηρεάζουν και άλλους κρίσιμους τομείς της, όπως η πρωτογενής παραγωγή, η μεταποίηση, οι μεταφορές και βεβαίως το ευρύ δίκτυο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και οι συναπτόμενες υπηρεσίες πάσης φύσεως. Επομένως πλήττεται ολόκληρη η ελληνική οικονομία αφού μετά την είσοδό μας στην ΟΝΕ μετατραπήκαμε ραγδαία σε οικονομία υπηρεσιών.
Πάντως είναι προφανές ότι με τη σχετικοποίηση και την ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας πολλοί Έλληνες θα μεταπέσουν στην τάξη των νεόπτωχων εργαζομένων («working poors»), δηλαδή αυτών που θα εργάζονται πολύ και δεν θα μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς. Και επειδή το «δόγμα του σοκ», όπου εφαρμόζεται, δημιουργεί μόνιμες καταστάσεις, φοβούμαι ότι η σημερινή κοινωνική και δημοσιολογική αλλοτρίωση δεν μπορεί να το αποκρούσει.
Όπως έχουμε ξαναγράψει στην έγκριτη εφημερίδα σας, πρέπει κατεπειγόντως να εκπονηθεί ένα αναπτυξιακό σχέδιο που θα αξιοποιήσει όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας στην πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή, θα επαναφέρει τα δημόσια αγαθά υπό δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο ακυρώνοντας τις σχετικές με αυτά διατάξεις των Μνημονίων (κυρίως του γ’ γενικευμένου και ανακεφαλαιωτικού) και θα αξιοποιήσει το μορφωμένο και αξιόπιστο ελληνικό εργατικό δυναμικό που ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να φεύγει από τη χώρα («brain drain»).
Δεν μπορεί τα μέλη τής κυβέρνησης του Μπόρις Τζόνσον, «τα παιδιά της Θάτσερ» να ανακοινώνουν παροχές και προγράμματα δημοσίων επενδύσεων πολλών εκατομμυρίων στερλινών προς αντιμετώπιση της κρίσης και οι Έλληνες να περιμένουμε εισροές από το νομαδικό κεφάλαιο που αγοράζει όσο-όσο τις περιουσίες των Ελλήνων, τα χειμαζόμενα ξενοδοχεία και τα δημόσια αγαθά…
Η μνημονιακή ρότα θα μεγαλώσει την απόκλιση μεταξύ των κεντροευρωπαϊκών οικονομιών και της χώρας μας. Οι πικρές αυτές αλήθειες όμως βρίσκονται εκτός πολιτικής και κοινωνικής «ατζέντας».
Aλ. Mητρόπουλος: «Δημιουργείται μεσομακροπρόθεσμο πρόβλημα με την καταβολή των μελλοντικών συντάξεων»
