Τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί τα περιστατικά
κακοποίησης ζώων , που γίνονται γνωστά στην Ελληνική
κοινωνία. Στην πραγματικότητα δεν είναι περισσότερα απ’ όσο
ήσαν στο παρελθόν αλλά τώρα με τον σχετικό Νόμο
4745/2020 και «…ο φόνος και ο βασανισμός των ζώων, με την
εσκεμμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής
εξάντλησης, επικίνδυνης για την υγεία τους, ιδίως με
δηλητηρίαση, κρέμασμα, πνιγμό, κάψιμο, σύνθλιψη και
ακρωτηριασμό…» θεωρείται κακούργημα και επισύρει ποινή
φυλάκισης έως δέκα (10) έτη, οπότε η κακοποίηση απέκτησε
ποινικό και κοινωνικό πρόσημο.
Η Ελληνική κοινωνία, δυστυχώς υπήρξε πολύ ανεκτική
στο παρελθόν στις απεχθείς αυτές συμπεριφορές και
εξακολουθεί να είναι σε ένα ποσοστό. Σε κάθε ανακοίνωση
μιας κραυγαλέας περίπτωσης κακοποίησης ζώου εμφανίζονται
δεκάδες πρόθυμοι – όχι για να δικαιολογήσουν τον κακοποιητή
– αλλά να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο ανοχής με επιχειρήματα
όπως: “τόσοι άνθρωποι πεινούν και βασανίζονται κι εσείς
ασχολείστε με τα ζώα;”, δημιουργώντας πλαίσιο
συμψηφισμού και εν τέλει ανοχής.
Κάποιοι το κάνουν χωρίς κακή πρόθεση απλά
υποκινούμενοι από “κοινωνικές ευαισθησίες” απέναντι σε
υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα σε κάθε περίπτωση, που
νομίζουν ότι είναι μια καλή ευκαιρία. Όχι κύριοι! Η
κακοποίηση ζώων δεν είναι μια καλή ευκαιρία για να δείξετε
την κοινωνική σας ευαισθησία για τους πάσχοντες και
αδικούμενους σε αντιδιαστολή. . Απεναντίας είναι μια ακραία
αντικοινωνική συμπεριφορά. Είναι μάλιστα ενδεικτική μιας
επικίνδυνης ψυχικής προδιάθεσης. Αν κάποιος δεν διστάζει να
βασανίσει και να σκοτώσει ένα έμβιο όν (ζώο) δεν θα έχει
κανέναν ενδοιασμό να κάνει τα ίδια και σε ένα άλλο
(άνθρωπο). Αυτό είναι ένα συμπέρασμα στο οποίο
συμφωνούν οι απανταχού ψυχίατροι. Εδώ δανείζομαι στοιχεία
από την έγκυρη πηγή psychology gr.
Μία από τις πιο γνωστές θεωρίες σχετικά με την
βιαιότητα προς τα ζώα και την διαπροσωπική βία, θέτει
μια αιτιώδη σχέση μεταξύ των δύο. Συγκεκριμένα, θεωρεί ότι
το άτομο μαθαίνει από πρώτο χέρι την βία και την ασκεί πάνω
στα ζώα, τα οποία δεν προβάλλουν αντίσταση, ενώ
απευαισθητοποιείται σταδιακά από τις ψυχολογικές ή
κοινωνικές συνέπειες της συνεχιζόμενης βίαιης συμπεριφοράς
του.
Η θεωρία αυτή είναι γνωστή ως Υπόθεση Προοδευτικής
Βιαιότητας (Violence Graduation Hypothesis) κι έχει δύο
οπτικές. Η μία οπτική περιγράφει ότι υπάρχει χρονική
σύνδεση μεταξύ τους, με την βιαιότητα προς τα ζώα να
προηγείται της διαπροσωπικής βίας (Ascione, 2001· Dadds κ.ά.,
2002· DeGue & Dilillo, 2009· Newberry, 2017).
Δηλαδή, πρώτα κάποιος κακοποιεί ζώο και μετά
κακοποιεί άνθρωπο. Η άλλη οπτική περιγράφει ότι η
κακοποίηση ζώων θεωρείται ως παράγοντας κινδύνου για
μελλοντική διάπραξη άλλων βίαιων εγκληματικών
δραστηριοτήτων, όπως το trafficking ανθρώπων, τα ναρκωτικά,
οι κυνομαχίες (Kalof & Taylor, 2007· Ragatz, Fremou, Thomas,
& McCoy, 2009). Πολλοί καταδικασμένοι βίαιοι εγκληματίες
έχουν ιστορικό κακοποίησης ζώων (Garcia Pinillos κ.ά.,
2016· O’Grady κ.ά., 2007).
Κάποιες έρευνες, επιβεβαίωσαν ότι υπάρχει χρονική
σύνδεση μεταξύ κακοποίησης ζώων από παιδιά και
εκδήλωσης διαπροσωπικής βίας από τα ίδια, όταν γίνουν
ενήλικες, από μέτριο έως και ισχυρό βαθμό
Ήδη από την δεκαετία του 1960 είχε φανεί ότι η
βιαιότητα προς τα ζώα σε παιδική ηλικία αποτελεί παράγοντα
κινδύνου για μελλοντική βίαιη συμπεριφορά εντός
διαπροσωπικών σχέσεων (Mead, 1964). Ωστόσο, έχει βρεθεί
ότι όχι ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά ένα ιστορικό από
επαναλαμβανόμενα γεγονότα βασανισμού ζώων
μακροπρόθεσμα από ένα άτομο, μπορεί να είναι προβλεπτικό
για τη διάπραξη ανθρωποκτονίας (O’Grady κ.ά., 2007).
Με βάση τα παραπάνω είναι προφανές ότι η κακοποίηση
ζώων είναι ποινικού ενδιαφέροντος. Η ποινική αντιμετώπιση
των κακοποιητών δεν είναι απλά μια τιμωρητική ενέργεια εις
βάρος μιας εγκληματικής συμπεριφοράς αλλά και μια πράξη
πρόληψης του εγκλήματος. Στις ΗΠΑ και οι 50 πολιτείες
έχουν διατάξεις που κατατάσσουν τις πιο βίαιες μορφές
κακοποίησης ζώων ως κακούργημα, μία διαδικασία που
επιταχύνθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 90’, όταν μόλις
πέντε (5) πολιτείες είχαν τέτοια νομοθετήματα (Lockwood &
Arkow, 2016). Έτσι, παρόλο που τα προηγούμενα χρόνια δεν
υπήρχε ένας καθολικός ομοσπονδιακός νόμος για την τιμωρία
της κακοποίησης και της βιαιότητας προς τα ζώα που να
αφορά τις Η.Π.Α., από την 25/11/2019 θεωρείται
ομοσπονδιακό αδίκημα (Humane Society, 2019).
Στη χώρα μας, με σχετική καθυστέρηση ψηφίστηκε ο
Νόμος 4745/2020 ακολουθώντας την ποινική αντιμετώπιση
των κακοποιητών των προηγμένων χωρών. Παρ’ ότι η
σύγχρονη Ελλάδα υπήρξε ουραγός σε αυτό το θέμα η
αντιμετώπιση κακοποιητών ζώων στην αρχαιότητα ήταν
σκληρότατη. Διαβάζουμε στον Διόδωρο τον Σικελιώτη “ὃς δ’ ἂν
τούτων τι τῶν ζῴων ἑκὼν διαφθείρῃ, θανάτῳ περιπίπτει, πλὴν
ἐὰν αἴλουρον ἢ τὴν ἶβιν ἀποκτείνῃ· ταῦτα δὲ ἐάν τε ἑκὼν ἐάν
τε ἄκων ἀποκτείνῃ, πάντως θανάτῳ περιπίπτει,” “…ος δ’ ἂν
αἴλουρον ἑκὼν διαφθείρῃ, θανάτῳ περιπίπτει ει τίς γαλῆ
ἀποκτείνει τίμημα θάνατος. Όποιος δὲ γαλῆν δολοφονεί, με
την ποινή θανάτου τιμωρείται, όταν η γαλεοκτονία είναι
αποτέλεσμα δόλου, στους γαλεοκτόνους η ποινή τού θανάτου
περιπίπτει.”
Υποθέτω ότι έγινε επαρκώς αντιληπτό το πόσο σημαντικό
θέμα είναι η βία κατά των ζώων και ποιες είναι οι κοινωνικές
διαστάσεις του θέματος. Οι αρχαίοι το ήξεραν. Εμείς θα
εξακολουθούμε να δίνουμε άλλοθι στους δολοφόνους ζώων;
Μαίρη Κούβδου
Μέλος Τομέα Οικονομικών Νέας Δημοκρατίας
τ. Ανώτερο Στέλεχος Διοίκησης Εκπαίδευσης
Υπ. Παιδείας & Θρησκευμάτων
