Η 20η Νοεμβρίου εορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού και η ημέρα κατά την οποία ο ΟΗΕ κατοχύρωσε την Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία περιλαμβάνει τους τομείς Επιβίωσης, Ανάπτυξης, Προστασίας και Συμμετοχής. Παρά την σπουδαιότητα και επικαιρότητα των δικαιωμάτων αυτών, όμως, εκατομμύρια παιδιά, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συνεχίζουν να υφίστανται τραγικές συνέπειες από πολέμους, ασθένειες, και το οικονομικό χάος που, ειδικά στις αναπτυγμένες χώρες, οδηγεί σε αμέτρητες μορφές παιδικής κακοποίησης. Κι αν όλα αυτά σας ακούγονται «ξύλινα» και χιλιοειπωμένα, θα σοκαριστείτε όταν συνειδητοποιήσετε πόσο συχνά και πόσο κοντά σας λαμβάνουν χώρα.
Τα βασικά Δικαιώματα του Παιδιού
Για να μπορέσει κανείς να αναγνωρίσει με ποιους τρόπους τα παιδιά βάλλονται καθημερινά από απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, πρέπει να γνωρίζει τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. Τα δικαιώματα αυτά αφορούν κάθε παιδί έως 18 ετών, ανεξάρτητα από το πού ζει, τι γλώσσα μιλά αυτό ή οι γονείς του, ποια είναι η θρησκεία του, το φύλο του, οι παραδόσεις, αν έχει κάποια αναπηρία, αν είναι πλούσιο ή φτωχό.
Τόσο οι γονείς όσο και το κράτος έχουν υποχρέωση να κάνουν το καλύτερο δυνατό για το παιδί, προκειμένου να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί πλήρως, αλλά και να μάθουν στο παιδί να ασκεί τα δικαιώματά του, για να γίνει ένας ελεύθερος και ολοκληρωμένος πολίτης.
ΚΑΘΕ ΠΑΙΔΙ
– Έχει δικαίωμα στη ζωή.
– Έχει δικαίωμα να έχει ένα όνομα – μία ταυτότητα και αυτό πρέπει να αναγνωρίζεται επίσημα από το κράτος. Έχει δικαίωμα σε μια εθνικότητα (να ανήκει σε μια χώρα).
– Έχει το δικαίωμα να μένει με τους γονείς (ή γονέα) του, εκτός και αν αυτό είναι κακό για εκείνο. Έχει πάντως το δικαίωμα να ζει με μια οικογένεια που νοιάζεται για εκείνο.
– Έχει το δικαίωμα να λέει τη γνώμη του και οι μεγάλοι να την ακούν και να την παίρνουν σοβαρά.
– Έχει το δικαίωμα να ανακαλύπτει πράγματα και να μοιράζεται τις σκέψεις του με άλλους, μιλώντας, ζωγραφίζοντας, γράφοντας ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο εκτός και αν αυτός βλάπτει ή προσβάλλει άλλους ανθρώπους.
– Έχει το δικαίωμα να επιλέξει τη δική του θρησκεία και τα πιστεύω. Οι γονείς του θα πρέπει να το βοηθήσουν να αποφασίσει τι είναι σωστό και τι λάθος και ποιο είναι το καλύτερο για εκείνο.
– Έχει το δικαίωμα να διαλέξει τους φίλους του και να συμμετέχει ή να φτιάξει ομάδες, φτάνει αυτό να μην βλάπτει άλλους.
– Έχει δικαίωμα σεβασμού στην ιδιωτική του ζωή.
– Έχει το δικαίωμα να λαμβάνει πληροφορίες που είναι σημαντικές για την ευημερία του, από το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες, βιβλία, ηλεκτρονικούς υπολογιστές και άλλες πηγές. Οι ενήλικες πρέπει να βεβαιωθούν πως οι πληροφορίες που λαμβάνει το παιδί δεν είναι βλαβερές και να το βοηθήσουν να βρει και να καταλάβει τις πληροφορίες που χρειάζεται.
– Έχει το δικαίωμα να προστατεύεται από το να πάθει κακό ή να το κακομεταχειριστούν, στο σώμα ή το μυαλό.
– Έχει το δικαίωμα σε ειδική φροντίδα και βοήθεια αν δεν μπορεί να ζήσει με τους γονείς του, αλλά και σε φροντίδα και προστασία αν το υιοθετήσουν ή το αναλάβει ανάδοχη οικογένεια.
– Έχει δικαίωμα σε ειδική φροντίδα και βοήθεια αν είναι πρόσφυγας (εάν εξαναγκάστηκε να φύγει από το σπίτι του και ζει σε άλλη χώρα), όπως και σε όλα τα άλλα δικαιώματα αυτής της Σύμβασης.
– Έχει δικαίωμα σε ειδική εκπαίδευση και φροντίδα αν έχει κάποια αναπηρία, καθώς και σε όλα τα άλλα δικαιώματα αυτής της Σύμβασης, ώστε να μπορεί να ζήσει μια ολοκληρωμένη ζωή.
– Έχει δικαίωμα στην καλύτερη δυνατή φροντίδα για την υγεία του, καθαρό νερό να πιεί, θρεπτικό φαγητό, ένα καθαρό και ασφαλές περιβάλλον και τις πληροφορίες που θα το βοηθήσουν να μείνει υγιές.
– Έχει δικαίωμα για βοήθεια από το κράτος αν είναι φτωχό ή βρίσκεται σε ανάγκη.
– Έχει δικαίωμα σε φαγητό, ρούχα, ένα ασφαλές μέρος να ζήσει και να ικανοποιούνται οι βασικές του ανάγκες. Δεν πρέπει να μειονεκτεί με τρόπο που να μην μπορεί να κάνει πολλά από τα πράγματα που κάνουν τα άλλα τα παιδιά.
– Έχεις δικαίωμα σε εκπαίδευση καλής ποιότητας. Πρέπει να ενθαρρύνεται να πηγαίνει στο σχολείο μέχρι την υψηλότερη τάξη που μπορεί. Η δε εκπαίδευσή του πρέπει να το βοηθά να χρησιμοποιεί και να αναπτύσσει το ταλέντο και τις ικανότητές του. Πρέπει επίσης να το βοηθάει να μάθει να ζει με ειρήνη, να προστατεύει το περιβάλλον και να σέβεται τους άλλους ανθρώπους.
– Έχει το δικαίωμα να εξασκεί τις παραδόσεις του, τη γλώσσα και τη θρησκεία του – ή όποια άλλη επιλέξει. Μειονότητες και ιθαγενείς ομάδες χρειάζονται ιδιαίτερη προστασία αυτού του δικαιώματος.
– Έχει δικαίωμα στο παιχνίδι και την ξεκούραση.
– Έχει δικαίωμα προστασίας από εργασία που το βλάπτει και που είναι επιβλαβής για την υγεία και την εκπαίδευσή του. Εάν εργάζεται, έχει το δικαίωμα να είναι ασφαλές και να πληρώνεται ικανοποιητικά.
– Έχει δικαίωμα προστασίας από επιβλαβή ναρκωτικά και από το εμπόριο ναρκωτικών.
– Έχει δικαίωμα σε μια ζωή ελεύθερη από σεξουαλική κακοποίηση.
– Έχει δικαίωμα προστασίας από κάθε μορφή εκμετάλλευσης.
– Κανείς δεν επιτρέπεται να το τιμωρεί με σκληρό ή επιβλαβή τρόπο.
– Έχει δικαίωμα σε προστασία και ελευθερία από τον πόλεμο. Παιδιά κάτω των 15 ετών δεν μπορούν να αναγκαστούν να πάνε στο στρατό ή να συμμετέχουν σε πολέμους.
– Έχει δικαίωμα σε βοήθεια αν πληγωθεί, αν παραμεληθεί ή αν το κακομεταχειρισθούν.
Τα καταπατημένα δικαιώματα των παιδιών στην Ελλάδα σήμερα
Η τελευταία έκθεση της Unicef (Μάρτιος-Οκτώβριος 2014) καταγράφει την σκληρή πραγματικότητα των δικαιωμάτων των παιδιών στην Ελλάδα σήμερα:
Τα τελευταία χρόνια εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνόπουλα στερούνται των παραπάνω δικαιωμάτων, καθώς από το 2008 μέχρι σήμερα η Ελλάδα παρουσιάζει σχεδόν διπλάσια αύξηση στο ποσοστό παιδική φτώχειας. Πιο συγκεκριμένα:
Το ποσοστό των παιδιών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας έχει τριπλασιαστεί. Το 1/3 του ελληνικού πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας αποτελείται από παιδιά κάτω των 18 ετών.
Σημαντικό ποσοστό μη προνομιούχων παιδιών δεν έχουν καν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική κάλυψη.
Το ποσοστό των παιδιών και νέων, από 15 έως 24 ετών, που δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση ή την εργασία έχει διπλασιαστεί, αγγίζοντας το 20%.
Η Ελλάδα βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως στη σωματική κακοποίηση και το σχολικό bullying, στις ηλικίες 11-15 ετών.
Σοκάρουν τα στοιχεία για το ποσοστό των παιδιών που δεν έχουν ούτε τα βασικά, σε έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ που κυκλοφόρησε χθες.Αυξήθηκαν δραματικά μέσα στην πενταετία 2009- 2013, τα ποσοστά των νοικοκυριών της χώρας που αδυνατούν, για οικονομικούς λόγους, να παρέχουν στα παιδιά τους βασικά αγαθά και υπηρεσίες, όπως, π.χ. σε καθημερινή βάση ένα γεύµα µε κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι, καθώς και νωπά φρούτα και λαχανικά. Μάλιστα, σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται πλέον και νοικοκυριά που θεωρούνται μη φτωχά.
