Σε μια συμφωνία καλών προθέσεων και φιλόδοξων στόχων, με αμφιλεγόμενες όμως ρυθμίσεις, τεράστια πρακτικά προβλήματα εφαρμογής και αντιμέτωπη με την απόλυτη απροθυμία των περισσότερων χωρών μελών της Ε.Ε. να επιμερισθούν το βάρος που τους αναλογεί, κατέληξαν οι 28 και η Τουρκία, στις καλές διαθέσεις της οποίας εναποθέτει η Ευρώπη την ανακοπή των μεταναστευτικών ροών.
Ήταν από την αρχή δεδομένο ότι οι 28 ηγέτες δεν θα αποχωρούσαν από τις Βρυξέλλες εάν δεν υπήρχε μια έστω και νεφελώδης συμφωνία με την Τουρκία, καθώς μια αποτυχία θα σηματοδοτούσε διαλυτικά φαινόμενα στην Ε.Ε. η ενότητα της οποίας δοκιμάζεται από την υποχρέωση της Ευρώπης των αξιών και της Αλληλεγγύης, να αντιμετωπίσει μια παγκοσμίων διαστάσεων μεταναστευτική κρίση.
Όμως η συμφωνία στην οποία κατέληξαν και αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή από το βράδυ της Κυριακής, είναι ιδιαίτερα προβληματική και βεβαίως δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό, αλλά απλώς και εφόσον λειτουργήσει, πιθανόν να αποσυμπιέσει την πίεση που δέχεται η Ελλάδα και να περιορίσει τις απώλειες ανθρώπινων ζωών στο Αιγαίο.
Η Συμφωνία κινείται στα όρια της νομιμότητας, καθώς παρά την αναφορά ότι η επιστροφή μεταναστών στην Τουρκία δεν συνιστά «μαζική απέλαση», ήδη διεθνείς οργανώσεις και ο ΟΗΕ έχουν προειδοποιήσει για πιθανή παραβίαση των διεθνών συμφωνιών για την προστασία των προσφύγων.
Τα γκρίζα σημεία της Συμφωνίας:
-Η Συμφωνία προβλέπει ότι κάθε μετανάστης που δεν έχει καθεστώς νομικής προστασίας και φθάνει στα νησιά μετά την 20η Μαρτίου, θα επιστρέφεται στην Τουρκία. Όμως αυτή η διαδικασία δεν είναι απλή ούτε αυτόματη. Θα πρέπει να λειτουργήσει στα νησιά ένας μηχανισμός που θα υποδέχεται και θα καταγράφει τους μετανάστες.
Κατόπιν θα δέχεται τις αιτήσεις ασύλου, θα τις εξετάζει και είτε θα τις δέχεται είτε αιτιολογημένα θα τις απορρίπτει. Κατόπιν θα αρχίζει η διαδικασία συνεννόησης με την Τουρκία για την επιστροφή όσων δεν καλύπτονται από την διεθνή νομική προστασία και εφόσον φυσικά πιστοποιείται ότι έφθασαν στα νησιά μετά την 20η Μαρτίου.
Μέχρι να αναπτυχθεί πλήρως αυτός ο «στρατός» τουλάχιστον 4.000 εξειδικευμένου προσωπικού (σχεδόν 2400 θα έρθουν από ευρωπαϊκές χώρες) δεν θα μπορεί να γίνεται η επιστροφή μεταναστών στην Τουρκία.
Η διαδικασία αυτή η οποία προς το παρόν θα στηριχθεί σε ελληνοτουρκική συμφωνία επανεισδοχής, αναμένεται να βρεθεί στο στόχαστρο οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς στηρίζεται σε «συλλογικά» κριτήρια που την προσομοιάζουν με διαδικασία «μαζικής απέλασης», ενώ και η υποχρέωση για ουσιαστική εξατομικευμένη εξέταση των αιτήσεων ασύλου, θα είναι πρόχειρη και προβληματική.
Σημαντικό θέμα επίσης δημιουργείται από την υποχρέωση της Ελλάδας να δεχθεί ανάπτυξη ξένων, έστω και Ευρωπαίων συνοριοφυλάκων στα νησιά και από την υπογραφή συμφωνίας με την Τουρκία για παρουσία Τούρκων αξιωματούχων στα ελληνικά νησιά, καθώς βεβαίως αυτό δεν εξισορροπείται με την παρουσία και Ελλήνων αξιωματούχων σε κάποια σημεία στα τουρκικά παράλια.
-Απολύτως προβληματική είναι όμως και η εφαρμογή του συστήματος επανεγκατάστασης ενός Σύρου από την Τουρκία στην Ευρώπη, για κάθε Σύρο που επιστρέφεται από την Ελλάδα στην Τουρκία. Η συμφωνία προβλέπει ότι η Ευρώπη θα δεχθεί έναν ανώτατο αριθμό 72.000 Σύρων και η διαδικασία όταν φθασει σε αυτό τον αριθμό η εάν διαπιστωθεί ότι δεν αποδίδει, θα τερματισθεί («..εάν δεν κατορθώσει να έχει τα ζητούμενα αποτελέσματα του τερματισμού της παράτυπης μετανάστευσης ή εάν ο αριθμός των επιστροφών (στην Τουρκία)ξεπεράσει τους παραπάνω αριθμούς τότε αυτός ο μηχανισμός θα τερματισθεί»).
Το γεγονός ότι στην επιλογή όσων θα μεταφέρονται από την Τουρκία προς την Ευρώπη η προτεραιότητα θα δοθεί σε όσους δεν έχουν εισέρθει ή δεν επεχείρησαν να εισέλθουν παράτυπα σε ευρωπαϊκό έδαφος, αυτομάτως αποκλείει όλους τους Σύρους που σήμερα βρίσκονται στην Ελλάδα
Η Συμφωνία δεν προβλέπει όμως με ποιο τρόπο θα γίνει η επιλογή των Σύρων που θα επιστρέφονται στην Τουρκία και είναι δεδομένο ότι κανείς από τους Συρους που έφθασαν στην Ελλάδα με κίνδυνο της ζωής τους, ξοδεύοντας μερικές χιλιάδες δολάρια, δεν θα δεχθεί να σταλεί πίσω στην Τουρκία , χωρίς ελπίδα σύντομα να μπορεί να προσεγγίσει μέσω της «νόμιμης οδού» στην Ευρώπη. Εάν μάλιστα οι Συροι αυτοί υποβάλλουν αίτηση ασύλου, δεν είναι αντιληπτό το πώς θα επιβληθεί η απέλαση τους στην Τουρκία.
Στην Ελλάδα παραμένουν εγκλωβισμένοι οι 45.000 πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν μέχρι τώρα καταγραφεί, ενώ μόνο αιθεροβάμονες πιστεύουν ότι η Τουρκία χωρίς να προβάλλει προσκόμματα θα υποδέχεται καθημερινά τις εκατοντάδες παράτυπους μετανάστες που επιχειρούν να περάσουν στα ελληνικά νησιά και ότι ο κ. Ερντογάν έναντι 6 δις (μέχρι το 2018) και ενός Κεφαλαίου των ενταξιακών διαπραγματεύσεων δέχθηκε να μετατρέψει την Τουρκία σε hot spot της Ευρώπης.
διαίτερα αμφίβολη όμως είναι και η προσδοκία ότι όλο αυτό το Σχέδιο θα αποτρέψει πλέον άλλους μετανάστες να έρθουν στην Ελλάδα. Οι παράτυποι μετανάστες δεν πτοούνται από τις πολιτικές αποφάσεις η από το Κέλσιο των ελληνοσκοπιανών συνόρων. Μέσα από εναλλακτικές διαδρομές θα συνεχίζουν να φθάνουν, όταν συλλαμβάνονται θα δηλώνουν ότι έχουν εισέλθει πριν την 20η Μαρτίου και θα καταλήγουν στους χώρους υποδοχής και φιλοξενίας που η κυβέρνηση ανέλαβε να φτιάξει σε πολλά σημεία της Ελλάδας, μέχρι τα κυκλώματα διακινητών να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και αναζητήσουν άλλους διαδρόμους προς την Ευρώπη.
Ιδιαίτερα προβληματική όμως ήταν η αναφορά των «28» στην συνεργασία των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, καθώς ουσιαστικά, αντί να αποδοκιμάσουν τις μονομερείς ενέργειες, ζήτησαν ενίσχυση της συνεργασίας, η οποία ως γνωστόν, περιορισθέν στο κλείσιμο των συνόρων. Όμως η Αθήνα αποδέχτηκε αυτή την προσβλητική για τη χώρα αναφορά, καθώς το όλο Σχέδιο που είναι αμφίβολο εάν λειτουργήσει έχει ως προϋπόθεση την ύπαρξη κλειστών συνόρων με τα Σκόπια και αν χρειασθεί με την Αλβανία και την Βουλγαρία.…
Από τις πιο θλιβερές για την Ευρώπη όμως στιγμές ήταν τα χαριεντίσματα με τον κ. Νταβούτογλου ο οποίος βρήκε την ευκαιρία να παραδώσει μαθήματα δημοκρατίας και ανθρωπισμού τη στιγμή κατά την οποία στη χώρα του κλείνουν το ένα μετα το άλλο τα αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης, δημοσιογράφοι και ακαδημαϊκοί συλλαμβάνονται επειδή «πρόσβαλαν» το πρόσωπο του Τ. Ερντογάν και ενώ στις νοτιοανατολικές επαρχίες έχει κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος και με μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις ισοπεδώνονται πόλεις και χωριά ως αντίποινα για την στήριξη που προσφέρεται από τους Κούρδους στο PKK.
Η Ευρώπη της Δημοκρατίας και των δικαιωμάτων, εκλιπαρώντας την Τουρκία να απορροφήσει τους κραδασμούς από το μεταναστευτικό που κλονίζουν την ευάλωτη Ένωση δήλωσε απλώς ότι «αναμένει από την Τουρκία να σεβαστεί τα υψηλότερα πρότυπα, όταν πρόκειται για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τον σεβασμό των θεμελιωδών ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης…».
Του Γιώργου Πετράκη mignatiou.com
