«Ο πρόσφατος εργασιακός νόμος είναι νόμος δομικός, ο πιο δομικός από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Ανατρέπει τους πιο σημαντικούς νόμους τού Ατομικού Εργατικού και Συλλογικού Δικαίου».
Αυτό δηλώνει σε συνέντευξή του στην «δημοκρατική» ο κ. Αλέξης Μητρόπουλος, Καθηγητής ΕΚΠΑ – Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ σχετικά με τον νέο εργασιακό νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή. Επίσης, μιλάει για την έκρηξη της «συνταξιοδοτικής φτώχειας» στην Ελλάδα αλλά και για τη νέα κατάσταση πραγμάτων στην αγορά εργασίας, όπως διαμορφώνεται μετά από τα δέκα μνημονιακά χρόνια συν την κρίση της πανδημίας που ‘γονατίζουν’ τους εργαζόμενους και τα εργασιακά δικαιώματα.
• Κύριε Μητρόπουλε, να ξεκινήσουμε με τον νέο νόμο της κυβέρνησης για τα εργασιακά; Ποιά είναι τα βασικά του χαρακτηριστικά;
Ο πρόσφατος εργασιακός νόμος είναι νόμος δομικός, ο πιο δομικός από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Ανατρέπει τους πιο σημαντικούς νόμους τού Ατομικού Εργατικού και Συλλογικού Δικαίου και πιο συγκεκριμένα:
α) τον ν. 2112/1920 για την καταγγελία της σύμβασης εργασίας και την προστασία των εργαζομένων από απόλυση στον ιδιωτικό τομέα,
β) τον ν. 1264/1982 για την προστασία τής συνδικαλιστικής δράσης και
γ) τον ν. 1876/1990 για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
Είναι νόμος συνολικής ανατροπής των πιο σημαντικών θεσμών τού Εργατικού Δικαίου (Ατομικού-Συλλογικού). Ουσιαστικά καταργείται στο σύνολό του, όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα, αφού εφεξής προσομοιάζει ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, γίνεται τμήμα τού Δικαίου τού Επιχειρείν.
Η αρχή που διαπερνά τον νέο νόμο είναι ανάπτυξη «με ρήτρα φτηνής εργασίας, χωρίς Συνδικάτα και χωρίς ΣΣΕ», δηλαδή …ανάπτυξη με μείωση του εργατικού κόστους εν γένει, με αποδυναμωμένο τον ρόλο των Συνδικάτων και αποδυνάμωση των συλλογικών θεσμών, που αποτέλεσαν και τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου. Είναι εμπνευσμένος από την Έκθεση Πισσαρίδη, που αποπνέει τις παρωχημένες αντιλήψεις της Σχολής τού Σικάγο.
Με το λεγόμενο άλλωστε «πρόγραμμα ανάκαμψης», πρωταγωνιστικός θα είναι ο ρόλος των ξένων (ευρωπαϊκών κυρίως) κρατικών εταιριών και των εγχώριων συνεταίρων τους, που επιθυμούσαν «ασφαλές», τιθασευμένο και υποτονικό Εργατικό Κίνημα και φτηνό εργατικό κόστος.
• Πρόσφατα μιλήσατε σε ανακοινώσεις σας για έκρηξη της «συνταξιοδοτικής φτώχειας» («pension poverty») στην Ελλάδα. Πώς θα επιδράσει σ’αυτό ο νέος νόμος;
Ο νέος εργασιακός νόμος θα προκαλέσει άμεσα και μακροπρόθεσμα τρεις μεγάλες και σοβαρές συνέπειες:
α) Έκρηξη τής εργασιακής φτώχειας («workingpoverty») λόγω:
-της μείωσης των μισθών,
-των φτηνών υπερωριών,
-του «παγώματος» των ευνοϊκών ρυθμίσεων για τις ΣΣΕ,
-της ακινησίας του Συνδικαλιστικού Κινήματος,
-της δυνατότητας μείωσης όλων των μισθών (κλαδικών, επιχειρησιακών, ομοιοεπαγγελματικών) μέχρι το ύψος τού κατώτατου μισθού (άρθρο 97 παρ.1),
-της απαγόρευσης στη ΓΣΣΕ να διαπραγματεύεται τον κατώτατο μισθό και κάθε είδους επιδόματα (άρθρο 97 παρ. 1) και
-της νομοθετικής απαγόρευσης της αύξησης του κατώτατου μισθού και αμοιβής των υπερωριών των μερικώς απασχολουμένων μόνο με προσαύξηση 12% (άρθρο 57).
β) Έκρηξη ανεργίας λόγω τού απίθανα μεγάλου όγκου πολλών και φτηνών υπερωριών στη διάθεση της ξένης και εγχώριας εργοδοσίας και
γ) Νέο και μεγαλύτερο κύμα (νεανικής κυρίως) μετανάστευσης («brain drain») λόγω των αρνητικών συνεπειών που θα επιφέρει στην ελληνική αγορά εργασίας και της γενικότερης εργασιακής απορρύθμισης.
• Μετά από τα δέκα μνημονιακά χρόνια βαριάς ύφεσης, η ελληνική οικονομία και η αγορά εργασίας, ήρθε αντιμέτωπη με την πανδημική κρίση. Τι πρέπει να γίνει για να αποφύγουμε τις καταστάσεις εργασιακής «γαλέρας» που τείνουν να δημιουργηθούν;
Με τον νέο νόμο η κυβέρνηση στοχεύει σε μία ανάπτυξη με χαμηλούς μισθούς και περιορισμένη δράση των Συνδικάτων και με περιορισμένο το κύρος των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Ο απίθανα μεγάλος όγκος ωρών υπερεργασίας, υπερωρίας και οι «καθ’υπέρβαση» υπερωρίες, συνολικού αριθμού (με πρόχειρους υπολογισμούς) 15-20 εκατ. ετησίως, θα αποτρέψει τους εργοδότες από νέες προσλήψεις αφού η χρήση αυτών των «διευθετήσεων» θα είναι πιο συμφέρουσα.
Σύμφωνα με μελέτη της ΕΝΥΠΕΚΚ, θα έχουμε απώλεια θέσεων εργασίας κατά 100.000-120.000 ετησίως!!
Έτσι η φτηνή εργασία, πλην του ότι είναι αμφίβολο αν θα φέρει…ανάπτυξη, θα οδηγήσει σίγουρα σε περαιτέρω ανεργία ή οπωσδήποτε θα την σταθεροποιήσει στα απαράδεκτα ήδη υψηλά επίπεδα.Πολλές και φτηνές (απλήρωτες μέσω της «διευθέτησης») υπερωρίες και αύξηση του αριθμού των φτωχών εργαζομένων, δεν δημιουργούν επίσης καλή εντύπωση για την πατρίδα μας στον κύκλο των «υγιών» επενδυτών. Η οικονομική ιστορία (και μάλιστα η εντελώς πρόσφατη) μάς διδάσκει ότι από τέτοιες ρυθμίσεις ευνοείται μόνο το νομαδικό κεφάλαιο, το οποίο, όταν φεύγει για άλλους επικερδείς λειμώνες, αφήνει πίσω του «καμμένη γη».
Εξάλλου ο μεγάλος όγκος των φτηνών και «διευθετούμενων» (χωρίς πληρωμή) υπερωριών θα στερήσει πολλά έσοδα από τον ΕΦΚΑ, τον ΕΟΠΥΥ, τον ΟΑΕΔ κ.λπ., αφού οι εισφορές επί των υπερωριών είναι μικρότερες και οι πολλές «διευθετούμενες» ώρες θα αποφέρουν μηδενικές εισφορές. Άμεση συνέπεια θα είναι η επιδείνωση τής ήδη κακής κατάστασης των Ταμείων.
• Πριν λίγο καιρό, μιλήσατε για τα 6 δισεκατομμύρια ευρώ, που έχασαν οι εργατοϋπάλληλοι του ιδιωτικού τομέα τον τελευταίο χρόνο λόγω πανδημίας! Πώς θα επηρεαστούν οι μισθοί από τον νέο εργασιακό νόμο;
Πράγματι, σύμφωνα με σχετική μελέτη της Επιστημονικής Ομάδας της ΕΝΥΠΕΚΚ, οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα έχασαν 6 δις € κατά το έτος 2020!
Οι βασικοί λόγοι είναι:
α. Η «αναστολή» και οι μειωμένοι μισθοί για τους μισούς και πλέον εργατοϋπαλλήλους
β. Η «Συνεργασία» με τις μειωμένες αποδοχές για δεκάδες χιλιάδες μισθωτούς
γ. Το «ψαλιδισμένο» μέχρι και 60% Δώρο Χριστουγέννων για όσους εντάχθηκαν σε «αναστολή» και «Συνεργασία»
δ. Το «πάγωμα» του κατώτατου μισθού για όλο το 2020 με δύο αποφάσεις της κυβέρνησης
ε. Το «πάγωμα» των δέκα (10) και πλέον εργατικών επιδομάτων που εξαρτώνται από την αύξηση του κατώτατου μισθού
στ. Οι μαζικές μετατροπές δεκάδων χιλιάδων συμβάσεων εργασίας από αορίστου χρόνου σε ορισμένου χρόνου ή μερικής απασχόλησης και
ζ. Το «πάγωμα» υπογραφής πολλών ΣΣΕ και η μη κήρυξη αρκετών ως «υποχρεωτικών».
Ο νέος εργασιακός νόμος θα φέρει περαιτέρω επιδείνωση στους μισθούς τού ιδιωτικού τομέα. Ειδικότερα, οι παρεμβάσεις του νέου νόμου που θα οδηγήσουν σε δραστική μείωση των μισθών του ιδιωτικού τομέα αφορούν:
1-Στην ικανότητα σύναψης ΣΣΕ. Με το άρθρο 73 τίθεται ως αναγκαία προϋπόθεση η εγγραφή των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων (ΣΟ) στο Γενικό Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων (ΓΕΜΗΣΟΕ). Όσες ΣΟ δεν εγγράφονται ή δεν επικαιροποιούν τα στοιχεία τους στο ΓΕΜΗΣΟΕ, δεν έχουν καμιά δυνατότητα παρέμβασης. Με δεδομένη την ΑΠΟσυνδικαλιστικοποίηση τής εργασίας, αναμένεται λόγω των νέων ρυθμίσεων, το 30% των ΣΟ σε πρώτη φάση, να περάσουν στο στάδιο τής συνδικαλιστικής «ύπνωσης».
2-Στην επαναθέσπιση της σκληρής μνημονιακής ρύθμισης του ν. 4093/2012, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται, σε μόνιμη βάση, στη ΓΣΣΕ να διαπραγματεύεται μισθολογικά ζητήματα (ύψος κατώτατου μισθού, τριετίες, οικογενειακά επιδόματα, άλλες παροχές). Ψηφίστηκε με το άρθρο 103 του ν. 4172/2013 (ΦΕΚ Α 167/23-7-2013) και εφαρμόστηκε πιστά καθ’όλη τη διακυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Τώρα την συναντούμε και πάλι στο άρθρο 96 (παρ. 1) του νέου νόμου. Και είναι απορίας άξιο πώς η ΓΣΕΕ και όλες οι κύριες δευτεροβάθμιες ΣΟ έχουν ανεχτεί αυτή τη ρύθμιση, που αποτελεί βασική υπαρκτική τους αξία.
3-Στη θέσπιση «της ρήτρας κατωτατοποίησης» όλων των μισθών (επιχειρησιακών, κλαδικών, ομοιοεπαγγελματικών) του ιδιωτικού τομέα. Δηλαδή στη δυνατότητα συνομολόγησης επιχειρησιακών, κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών μισθών χαμηλότερων, μέχρι και του ύψους τού νόμιμου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου, όπως αυτός καθορίζεται με τον ν. 4172/2013 από την κυβέρνηση, ως ανωτέρω.
Η απαράδεκτη αυτή «δυνατότητα», που παρέχεται στο άρθρο 96 παρ. 2 του νέου νόμου, σε συνδυασμό με τη μόνιμη πλέον αναστολή αύξησης του κατώτατου μισθού από την κυβέρνηση, θα σύρει προς τα κάτω όλους τους μισθούς και τις προσαυξήσεις, δηλαδή θα οδηγήσει σε γενικευμένη μείωση μισθών και ημερομισθίων και στη διεύρυνση τής τάξης των «φτωχών εργαζομένων» («working poor»).
4-Στην ακύρωση των ευνοϊκότερων όρων (για μισθούς, επιδόματα κ.λπ.) των κλαδικών-ομοιοεπαγγελματικών ΣΣΕ, αν στην επιχείρηση υπάρχει επιχειρησιακή ΣΣΕ, ασχέτως αν οι εργαζόμενοι είναι ή όχι μέλη των οικείων Οργανώσεων. Η πλήρης ανατροπή του ν. 1876/1990 για την υπερίσχυση της ευνοϊκότερης ΣΣΕ γίνεται με τη διάταξη του άρθρου 96 παρ. 3 του νέου νόμου.
5-Στην ευχέρεια που παρέχει το άρθρο 98 (παρ. 1) του νέου νόμου να αμφισβητείται, με κατάθεση αγωγής ενώπιον του Πρωτοδικείου, από οργάνωση εργαζομένων ή εργοδοτών όχι μόνο η αντιπροσωπευτικότητα, αλλά και η ικανότητα ή οι αρμοδιότητες, η ύπαρξη ή η νόμιμη φύση και ο χαρακτήρας των ΣΟ.
Η απαράδεκτη και ευρεία αυτή διατύπωση, τα αόριστα κριτήρια και οι χαρακτηρισμοί, θα οδηγήσουν σε μακροχρόνιες δικαστικές διεργασίες και θα εμποδίσουν δεκάδες ΣΟ να συνομολογήσουν και να υπογράψουν ΣΣΕ.
6-Στην απαράδεκτη πρόταση για τον θεσμό «τής έγκυρης ΣΣΕ ή διαιτητικής απόφασης»(!) που περιλαμβάνει τους ισχύοντες (παλιούς και νέους) όρους των ΣΣΕ, σύμφωνα με το άρθρο 96 (παρ. 4) του νόμου.
7-Στην αφαίρεση του θεσμού τής συμφιλίωσης από τις αρμοδιότητες της Επιθεώρησης Εργασίας και την ανάθεση της σχετικής αρμοδιότητας εφεξής στον κρατικά ελεγχόμενο ΟΜΕΔ.
Το άρθρο 97 του νέου νόμου αναθέτει τη διαδικασία τής συμφιλίωσης στον ΟΜΕΔ και υπαγάγει σ’αυτόν κάθε ζήτημα ατομικού ή συλλογικού ενδιαφέροντος, ακόμη και την κατάρτιση ΣΣΕ ή τις ομαδικές απολύσεις. Έτσι η κοινωνικότερη διαχρονικά Υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας και οι κρίσιμες αρμοδιότητές της περνούν στον ΟΜΕΔ που εφήρμοσε με …υποδειγματικό τρόπο τη μείωση των μισθών συμβάλλοντας στην εκτόξευση τής εργασιακής φτώχειας στη χώρα μας.
8-Στη δυνατότητα άσκησης και αγωγής κατά απόφασης διαιτησίας είτε ασκηθεί είτε δεν ασκηθεί έφεση ενώπιον της Πενταμελούς Επιτροπής Διαιτησίας (άρθρο 98 παρ. 2). Η απαράδεκτη θέσμιση της κωλυσιεργίας αυτής, θα έχει ως αποτέλεσμα την αναστολή τής ισχύος της προσβαλλόμενης ΣΣΕ ή διαιτητικής απόφασης, μέχρι την έκδοσης αμετάκλητης απόφασης επί της σχετικής αγωγής.
Aλ. Mητρόπουλος: «Ο νέος εργασιακός νόμος είναι ο πιο δομικός από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα»
