Τι συμβαίνει με τα αρχαία μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους; Εκχωρούνται στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ), στο λεγόμενο Υπερταμείο; Φωτιές άναψε η ανακοίνωση της υπουργικής απόφασης της μεταφοράς ακινήτων καθώς ήταν ένα από τα 88 προαπαιτούμενα της 4ης αξιολόγησης.
Συγκεκριμένα στο 75ο προαπαιτούμενο αναφέρει την υποχρέωση μεταφοράς επιπλέον ακινήτων στην ΕΤΑΔ για την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης και του προγράμματος. Ο λόγος είναι η συμπερίληψη σε αυτά μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, συγκεκριμένα των μνημείων που υπάγονται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων.
Ο ΣΕΑ μιλά για λεηλασία αρχαιοτήτων
Με μια οργισμένη επιστολή του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων τονίζει ότι τα μνημεία προστατεύονται από το Σύνταγμα και αποτελούν de facto ακίνητη περιουσία του δημοσίου, εκτός κάθε συναλλαγής, καταγγέλλοντας μετά τη δημοσιοποίηση του καταλόγου των μνημείων που υπάγονται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, καθώς σε αυτό περιλαμβάνονται μεγάλα τμήματα της ανατολικής τάφρου των Ενετικών οχυρώσεων, η τάφρος του Βυζαντινού τείχους, η νότια τάφρος των Ενετικών οχυρώσεων, ακίνητα στα οποία έχουν έλθει στο φως σημαντικά μινωικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, συγκροτήματα ενετικών νεωρίων, ο προμαχώνας Μοnigo, o Ενετικός προμαχώναςLando, το φρούριο Φιρκά και το τούρκικο χαμάμ (ακίνητα απαλλοτριωμένα για αρχαιολογικούς σκοπούς από το ΥΠΠΟΑ ή και ακίνητα στα οποία έχουν επίσης πραγματοποιηθεί εργασίες ανάδειξης και αποκατάστασης). Περιλαμβάνονται ακόμη και τα Αρχαιολογικά Μουσεία (!), τόσο το στεγαζόμενο στον ναό του Αγίου Φραγκίσκου αλλά και το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο και άλλα όπως το Εθνικό Μουσείο Ελευθέριος Βενιζέλος ή το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης.
Η κίνηση αυτή είναι πρωτοφανής για τα έως σήμερα δεδομένα της διαχείρισης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Οι αρχαιολόγοι τονίζουν ότι η εξαίρεση από τον νόμο των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων αποτελεί προσχηματική δικαιολογία δεδομένου ότι αναιρείται από την αμέσως επόμενη παράγραφο, την παράγραφο 5 του ίδιου άρθρου, σύμφωνα με την οποία τα εξαιρούμενα ακίνητα παραμένουν στη διαχείριση της ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε., μάλιστα με την «επιφύλαξη υφιστάμενου δικαιώματος οποιουδήποτε νομικού προσώπου εκτός του Ελληνικού Δημοσίου». Η νομή, χρήση και διαχείριση λοιπόν των σημαντικότερων μνημείων των Χανίων δεν θα ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού και τις Περιφερειακές Υπηρεσίες του, κατά παράβαση του πνεύματος του άρθρου 24 του Συντάγματος.
Ο Σύλλογος Αρχαιολόγων καταλήγει ότι η απαράδεκτη αυτή ενέργεια, αν και συντελείται σε καιρό ειρήνης, μπορεί να παραλληλιστεί μόνο με τους βανδαλισμούς μνημείων και τη λεηλασία αρχαιοτήτων στα πέτρινα χρόνια της κατοχής ή τις αρπαγές αρχαιοτήτων κατά τον 19ο αιώνα.
Το ΥΠΠΟΑ μιλά για “δήθεν παραχώρηση”
Στην ανακοίνωσή του το ΥΠΠΟΑ μιλά για «δήθεν παραχώρηση» μνημείων και ακινήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού προς την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου το ΥΠΠΟΑ ενώ διευκρινίζει ότι η σχετική Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ 0004586 ΕΞ 2018-ΦΕΚ Β΄2320/2018) και η παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016 διασφαλίζουν ότι τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν παραχωρούνται στην ΕΤΑΔ Α.Ε.
Επιπλέον, διευκρινίζεται ότι για τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν τυγχάνει εφαρμογής η παράγραφος 5 του άρθρου 196 του ν.4389/2016 σχετικά με τη διατήρηση του καθεστώτος διαχείρισης από την ΕΤΑΔ, γιατί αυτή αφορά αποκλειστικά σε ακίνητα τα οποία ήδη διαχειριζόταν η ΕΤΑΔ πριν από την ψήφιση του συγκεκριμένου νόμου.
Τα μνημεία, τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι ιστορικοί τόποι, η πολιτιστική κληρονομιά εν γένει δεν παραχωρούνται και δεν υπάγονται σε καθεστώς συναλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό, η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί αποκλειστική και αδιαπραγμάτευτη αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Το ΥΠΟΙΚ μιλά για απόλυτη εξαίρεση των αρχαιολογικών χώρων
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών η μεταφορά των ακινήτων γίνεται κατόπιν εισήγησης από την ΕΕΣΥΠ. Για τον σκοπό αυτό η ΕΕΣΥΠ ανέλυσε τα στοιχεία ακινήτων του δημοσίου από τις διαθέσιμες βάσεις (συμπεριλαμβανομένου και του Κτηματολογίου), και υπέβαλε τη σχετική εισήγηση στο Υπουργείο Οικονομικών, βάσει της οποίας εκδόθηκε η σχετική Υπουργική Απόφαση.
Τα ακίνητα μεταφέρονται αφού πρώτα γίνουν οι απαραίτητοι έλεγχοι για να διασφαλιστεί ποια από αυτά τα ακίνητα δεν είναι δυνατόν να μεταβιβαστούν στην ΕΤΑΔ. Το ΥΠΟΙΚ διευκρινίζει ακόμα πως τα ακίνητα στα οποία γίνεται αναφορά είναι αυτά που βρίσκονται στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου με τη στενή έννοια. Τα ακίνητα που εξαιρούνται σύμφωνα με το άρθρο 196 του ν. 4389/2016 είναι: Αιγιαλοί, παραλίες και παρόχθιες εκτάσεις, υδρότοποι, περιοχές Ramsar, περιοχές Natura, αρχαιολογικοί χώροι, αμιγώς δασικές εκτάσεις, και λοιπά πράγματα εκτός συναλλαγής. (Όπως πλατείες, πεζοδρόμια , δρόμοι, γιαλοί, λιμάνια, όρμοι, λίμνες , κλπ, καθώς και όλα τα κοινόχρηστα, δλδ όλα όσα είναι προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών).
Το Υπουργείο ξεκαθαρίζει ότι καμία μεταφορά ακινήτου δεν συντελείται εάν συντρέχει περίπτωση της παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016. Οτιδήποτε άλλο διακινείται ή τάχα “αποκαλύπτεται” ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα».
Στην περίπτωση που αφορά τη λίστα των Χανίων και έγινε γνωστή χάρη στον δήμαρχο Χανίων υπάρχουν αρχαιολογικά μουσεία, οικόπεδα γύρω από το μουσείο και απαλλοτριωμένα οικόπεδα, τα οποία θα πρέπει να εξαιρεθούν. Κάτι που θα κάνει όλους τους φορείς να σπεύσουν και να επικαιροποίησουν τις διαθέσιμες βάσεις δεδομένων βάσει των οποίων κινείται το ταμείο. Και φυσικά να ξεκαθαριστεί για το ποια ακριβώς είναι τα μνημεία που έχουν ιδιαίτερο πολιτιστικό ιστορικό και περιβαλλοντικό ενδιαφέρον ώστε να εξαιρεθούν εξαρχής ή να «επιστραφούν» από το Υπερταμείο –αν έχουν συμπεριληφθεί- στο ΥΠΠΟΑ.
