Νομίζω πως όλο και περισσότεροι πάσχουμε από το «σύνδρομο» των Χριστουγέννων» Εκείνο το κάτι σαν θλίψη, σαν μελαγχολία που ανακατεύεται με το «πνεύμα των Χριστουγέννων» και το άρωμα κανέλας, κρύβεται μέσα σε αμπαλάζ από δώρα κάτω από κουραμπιεδόσκονη και αλλάζει χρώματα από λαμπάκια…
Τα συμπτώματα της χριστουγεννιάτικης ψυχοσωματικής δυσφορίας είναι τόσο εξόφθαλμα και μαζικά, ώστε, πριν από τρεις δεκαετίες, οι Αμερικανοί ψυχίατροι επινόησαν τον όρο «φαινόμενο των Χριστουγέννων» (αγγλιστί «Christmas effect») για να περιγράψουν το έντονο άγχος, τη βαθιά κατάθλιψη, τα αισθήματα δυστυχίας και ενοχής που βιώνει ένας πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων αυτή την περίοδο του έτους.
Τι είναι ευτό το πολυσυζητημένο «σύνδρομο» ή «φαινόμενο των Χριστουγέννων», τα αρνητικά συμπτώματα του οποίου επιδεινώνονται δραματικά σε περιόδους μεγάλης οικονομικής ύφεσης και κοινωνικής αποσάθρωσης, όπως αυτή που διανύουμε; το περιβόητο «φαινόμενο των Χριστουγέννων» ο ψυχίατρος Τζέιμς Ρ. Χίλαρντ (J. R. Hillard) περιέγραψε στις ΗΠΑ ήδη από το 1981, ενώ πιο πρόσφατες κλινικές και στατιστικές μελέτες έδειξαν ότι πάνω από το 45% των ασθενών που εισάγονται κατά την περίοδο των Χριστουγέννων σε κάποια ψυχιατρική κλινική υποφέρει από ψυχικές διαταραχές οι οποίες δεν είχαν εκδηλωθεί πριν από την «εορταστική» περίοδο. Τις «άγιες μέρες» των Χριστουγέννων οι ώριμοι (ηλικιακά) καταναλωτές διαπιστώνουν και επανασυνειδητοποιούν την οριστική απώλεια των παιδικών τους ψευδαισθήσεων. Η Πρωτοχρονιά, πάλι, είναι η οδυνηρή στιγμή για τον απολογισμό του χρόνου που πέρασε ανεπιστρεπτί! Σε αυτά τα αρνητικά -αλλά δικαιολογημένα!- συναισθήματα θα πρέπει να αποδοθεί και το διογκούμενο κίνημα «Μισώ τα Χριστούγεννα» («I hate Christmas», αγγλιστί), το οποίο ξεκίνησε από το Διαδίκτυο πριν από αρκετά χρόνια. Σήμερα, δεν είναι λίγοι αυτοί που εκφράζουν ή προπαγανδίζουν ανοιχτά τις «αντι-χριστουγεννιάτικες» αντιλήψεις τους, δηλώνοντας αλλεργικοί όχι μόνο στους παιδαριώδεις και υποκριτικούς ετήσιους εορτασμούς αλλά και στις εντελώς κιτς ή αντιαισθητικές διακοσμήσεις των πόλεων και των σπιτιών με φωτάκια και στολισμένα κινέζικα δέντρα. Πράγματι, οι πρόσφατες μελέτες των ανθρώπινων αντιδράσεων στην παρατεταμένη -από καταναλωτικές και κερδοσκοπικές σκοπιμότητες- περίοδο εορτασμού των Χριστουγέννων μάς αποκαλύπτουν μία κάθε άλλο παρά απρόσμενη εικόνα ψυχολογικής δυσφορίας και παρακμής: για έναν πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων, οι παραδοσιακές χριστουγεννιάτικες γιορτές αποτελούν πλέον πηγή άγχους ή και πανικού. Αγχος για τις ανεπιθύμητες αλλά υποχρεωτικές οικογενειακές ή φιλικές συνευρέσεις, για την οργάνωση των ετήσιων δεξιώσεων, για την αγορά δώρων. Και πανικός για την ανάγκη να εμφανίζουμε ένα ευχάριστο-εορταστικό προσωπείο που δεν είναι πάντα ικανό να συγκαλύπτει την κατάθλιψή μας για τα επαγγελματικά, οικογενειακά και κοινωνικά δεινά που μας ταλανίζουν ή για τον χρόνο που κυλά ανεπιστρεπτί. Ολο και μεγαλύτερος αριθμός ιατρικών-ψυχολογικών και κοινωνικών ερευνών επιβεβαιώνουν αυτό που κάθε ενήλικος οφείλει κάποτε να υποψιαστεί: η δυσφορία από τους εορτασμούς των Χριστουγέννων δεν οφείλεται τόσο στην υπερκατανάλωση τροφής και αλκοόλ, ούτε στο άγχος για την αγορά των κατάλληλων αλλά οικονομικά απαγορευμένων δώρων, αλλά μάλλον στη διάψευση ή στην απομάγευση των επίπλαστων «εορταστικών» προσδοκιών που μας έχουν επιβληθεί κοινωνικά. (με πληροφορίες σχετικά με τις έρευνες από τον Σπύρο Μανουσέλη)
