Η ΡΟΔΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΣΕΙ ΣΤΑ ΝΕΑ ΤΕΚΤΑΙΝΟΜΕΝΑ.
Ο κόσμος αλλάζει και μάλιστα ραγδαία. Τίποτα δεν θα είναι ίδιο σε 10 χρόνια. Το βασικότερο όμως είναι η διακυβέρνηση του κόσμου. Τα νέα συστήματα που δημιουργούνται και ως εκ τούτου το ποιος θα συμμετέχει σε αυτά, θα είναι το ζητούμενο στα επόμενα χρόνια. Έχει πλέον καταρρεύσει το «Δόγμα» των «Μεγάλων Δυνάμεων» που κυριαρχούσαν στο κόσμο. Τώρα οι ειδικοί ψάχνονται για να βρουν το υποκατάστατό του. Στη νέα πραγματικότητα, του πολύ-πολικού κόσμου, οι ιθύνοντες ζητούν εργαλεία για να μπορέσουν να την διαχειριστούν. Οι μεγάλοι γεωπολιτικοί αναλυτές, κυρίως Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, θεωρούν πως η λύση μπορεί να βρεθεί μόνο μέσα από την Ελληνική Λογική. Άλλωστε στις δύο μεγάλες καμπές της ιστορία του κόσμου, ήταν αυτή που έλυσε τα προβλήματα.
Η πρώτη καμπή ήταν με την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, που διοίκησε το κόσμο για πολλούς αιώνες βασισμένη στην Ελληνική φιλοσοφία και ιδιαίτερα στην Ροδιακή. Η Ροδιακή φιλοσοφία, ήταν αυτή που άλλαξε τα δεδομένα της φιλοσοφίας, αφήνοντας πίσω της την φιλοσοφία της πόλης με την οποία ασχολήθηκαν οι προ του Παναίτιου φιλόσοφοι. Ήταν αυτή που δημιούργησε τη φιλοσοφία της παγκόσμιας κοινωνίας, στην οποία ο καθένας είχε θέση και είχε ως βασικό στόχο της τον «Ανθρωπισμό». Ήταν αυτή που άφησε πίσω της τους δογματισμούς, υπηρετώντας τις ιδιαιτερότητες όλων των λαών και έτσι υπήρξε η βάση της δημιουργίας του παγκόσμιου κράτους των Ρωμαίων. Η φιλοσοφία αυτή είχε ως κυριότερους εκπροσώπους τον Παναίτιο και τον μαθητή του το Ποσειδώνιο, τους δύο μεγάλους Ρόδιους φιλόσοφους, που ήταν και οι μεγαλύτεροι Λατίνοι φιλόσοφοι.
Η δεύτερη καμπή ήταν η Αναγέννηση – Διαφωτισμός. Δηλαδή, η ενσωμάτωση στη Δυτική νοοτροπία του «Ανθρωπισμού» του Παναίτιου, με πρότυπα όμως τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα. Αυτή η μίξη της φιλοσοφίας είχε ως κατάληξη να φέρει στο προσκήνιο τις «Ηγεμονεύουσες Δυνάμεις», που διοίκησαν το κόσμο μέχρι σήμερα, αναμασώντας τις Ρωμαϊκές πρακτικές. Άλλωστε, όπως έλεγε ο Νίτσε: εξαίρετοι μεν όλοι αυτοί οι Δυτικοί πολιτισμοί, αλλά καρικατούρες του Ελληνικού.
Τώρα όλα αυτά κατέρρευσαν και επανερχόμαστε στις προαιώνιες αντιπαραθέσεις Ανατολής – Δύσης και πάνω από όλα σε μια πολυκεντρική διαχείριση του κόσμου. Δεν έχουμε πια τις «Μεγάλες Δυνάμεις» που συμφωνούσαν και μοίραζαν τον κόσμο. Οι Δυτικοί πολιτισμοί, ως καρικατούρες λοιπόν του Ελληνικού, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στη νέα αυτή μεγάλη κρίση και έτσι προστρέχουν ξανά στη πεπατημένη, δηλαδή στην Ελληνική Λογική. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο σημερινός υβριδικός πόλεμος δεν είναι πόλεμος ιδεοληψιών, αλλά πόλεμος πολιτισμών των δύο προαιώνιων αντιπάλων (Ανατολής και Δύσης). Εγώ βέβαια δεν έχω τη δυνατότητα να αναλύσω αυτό το παγκόσμιο γίγνεσθαι, όμως μου έκανε εντύπωση μια πρόταση ενός γεωπολιτικού αναλυτή, που αφορούσε στη διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος της Ελλάδας, ως εργαλείου για τη συμμετοχή της σε αυτές τις νέες προκλήσεις.
Τα τελευταία χρόνια, με την ιδιότητα του Προξένου της Ιταλίας στα Δωδεκάνησα, σε συνεργασία με αξιόλογους φίλους Ιταλούς, ξεκινήσαμε για να οργανώνουμε σειρά από συνέδρια με συμμετοχή Ιταλών ιστορικών και ειδικών, στα οποία θα αναδεικνύαμε τη συμβολή των μεγάλων Ροδίων φιλοσόφων στη δημιουργία της φιλοσοφίας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και κατ’ επέκταση του σημερινού κόσμου. Η πανδημία όμως δεν μας άφησε να προχωρήσουμε ακόμη. Δεν θα μπω ούτε και εδώ σε λεπτομέρειες γιατί είναι ένα θέμα ειδικών και είναι πάντα καλό να το εκθέτουν αυτοί. Εύχομαι να γίνει στο άμεσο μέλλον. Όμως και αυτό είναι ένα από τα κεφάλαια που η συμμετοχή του σε όσα αναλύσαμε στην αρχή θα είναι πολύ σημαντική και ίσως παίξει ένα πρώτο ρόλο.
Οι νέες στρατηγικές, όπως τις είδε και ο γεωπολιτικός αναλυτής, που πρέπει να ακολουθηθούν στη Ρόδο για τον Τουρισμό και για τις οποίες έχω ξαναμιλήσει στο παρελθόν βασισμένος στην Εργασία για το Μάστερ του υιού μου Κωνσταντίνου, που δημοσιεύθηκε σε περίληψη στο Ελληνικό τεχνικό περιοδικό «Αρχιμήδης» (βλέπε https://www.e-archimedes.gr/latest/item/5878-), είναι να σχεδιαστεί ένα νέο τουριστικό προϊόν, που θα βασίζεται στον νεότερο ελληνικό πολιτισμό. Η Ρόδος άλλωστε, όχι μόνο πρέπει να συμμετάσχει αλλά θα πρέπει να γίνει η πρωτοπόρος σε αυτή την πρόκληση, όπως είναι και σε τόσες άλλες (βλέπε βράβευση TUI). Άλλωστε όλα αυτά που είπαμε παραπάνω γεννήθηκαν εδώ, σε αυτό το νησί, που μοιάζει να είναι το τέλος του Δυτικού κόσμου αλλά που στη ουσία είναι η «Αρχή» του.
Η Γεωπολιτική προσέγγιση λέει ότι, σε μια περίοδο τέτοιας κρίσης ο κυριότερος στόχος αυτού που συμμετέχει σε αυτές τις διαδικασίες είναι η δημιουργία ενός γενικότερου κλίματος φιλικού προς τον συμμετέχοντα. Ένα απτό παράδειγμα, που είναι και επίκαιρο, ήταν ο «φιλελληνισμός» κατά την Ελληνική Επανάσταση. Ένας μικρός και ανήμπορος λαός με μοναδικό όπλο την αγάπη στο έθνος και στη θρησκεία του, «Επαναστατεί» εναντίον του ισχυρότερου και μεγαλύτερου κράτους της Εποχής. Μόνος του και έχοντας μάλιστα όλο το κόσμο εναντίον του. Τα άλλα λεγόμενα μεγάλα Κράτη, έβλεπαν αυτού του είδους τις θρασείς επιδιώξεις, ως επικίνδυνες για τη δική τους ύπαρξη και ως εκ τούτου έπρεπε να τις καταπνιγούν στη γέννησή τους. Όμως οι Έλληνες, παρόλο που έμειναν αβοήθητοι μέχρι το τέλος, κατάφεραν να διαχειριστούν την κατάσταση λόγω της μεγάλης εμπειρίας ορισμένων από αυτούς στη παγκόσμια πολιτική σκηνή της εποχής. Η ουσιαστικότερη και πιο αποφασιστική ενέργεια τους ήταν η δημιουργία του «φιλελληνισμού». Με την συμβολή των Ευρωπαίων Λογίων κατάφεραν να πάρουν με το μέρος τους την κοινή γνώμη σε όλα τα Ευρωπαϊκά Κράτη και με το τρόπο αυτό εξουδετέρωσαν τις επικρατούσες αντίξοες συνθήκες στην ελίτ της εξουσίας του Δυτικού κόσμου. Οι Ευρωπαίοι, παρά τα αντίθετα λεγόμενα από κάποιους, δεν βοήθησαν ποτέ τους Έλληνες, αντίθετα τους εμπόδισαν να φτάσουν μέχρι εκεί που μπορούσαν με κάθε μέσο. Αρχικά καταπνίγοντας στο αίμα την επανάσταση στη Μολδαβία και τελικά περιορίζοντας αναγκαστικά το Ελληνικό Κράτος στη Πελοπόννησο και στα γύρω νησιά. Χρειάστηκαν ένας Καποδίστριας και ένας Βενιζέλος για να μειώσουν τις επιπτώσεις της πολιτικής της Δύσης. Ο «φιλελληνισμός» λοιπόν, δημιουργήθηκε από τους Έλληνες, που ζούσαν στις μεγάλες πόλεις των Ευρωπαϊκών χωρών, ως διαχειριστές τότε του εμπορίου της Δύσης με την Ανατολή. Σήμερα δεν έχουμε τόσους πολλούς σαν κι’ αυτούς. Έχουμε όμως ένα άλλο μέσο εξ ίσου ισχυρό όπως και εκείνο, το Τουρισμό. Εκατομμύρια Ευρωπαίοι και Αμερικανοί περνούν τις διακοπές τους στην Ελλάδα. Αυτοί λοιπόν θα μπορούσαν να γίνουν οι φορείς του νέου «φιλελληνισμού». Ο παλιός στηρίζονταν στην αρχαία, τη λεγόμενη κλασική Ελλάδα. Ο νέος θα στηρίζεται στη σημερινή Ελλάδα, που πολλοί από εμάς την απαξιώνουν. Η απαξίωση αυτή και η υιοθέτηση της Δυτικής νοοτροπίας από μας, προήλθε από τη πολιτική των «Μεγάλων Δυνάμεων», που όλα αυτά τα χρόνια μας έχουν εθίσει στη δική τους νοοτροπία για να τους βλέπουμε με φιλικό τρόπο και να εκτελούμε χωρίς αντίρρηση τα θελήματα τους.
Ο Τουρισμός ως προϊόν, δεν είναι πια μόνο η μαζική μεταφορά τουριστών με στόχο τη θάλασσα και τους μουσειακούς χώρους. Ο τουρίστας τώρα ταξιδεύει και μόνος του, αποφεύγει τη μαζική μετακίνηση και κατ’ επέκταση τη χειραγώγηση του από τα οργανωμένα πρακτορεία. Αυτός ο τουρίστας μπορεί εύκολα να γίνει ένα μέρος των πολιτιστικών γεγονότων και να συμμετάσχει σε αυτά. Η συμμετοχή του στα πολιτιστικά γεγονότα, που είναι κατά κύριο λόγο οι θρησκευτικές γιορτές, αλλά και άλλες δραστηριότητες, θα τον ενσωματώσει στο νεότερο ελληνικό πολιτισμό.
Σε πρώτο επίπεδο θα πρέπει να τοποθετηθούν τα γεγονότα σχετικά με τη προσωπική ζωή των τουριστών, όπως είναι οι γάμοι, οι επέτειοι, οι βαπτίσεις κλπ. Όμως περισσότερο από όλα θα πρέπει να βρούμε τρόπους για να συμμετέχουν στη καθημερινότητα του κατοίκου. Από την καλημέρα στους δρόμους του οικισμού, μέχρι τις συζητήσεις στο καφενείο. Από ένα συμπόσιο με χορούς και τραγούδια
ένα βράδυ, μέχρι τα γλέντια του πολιούχου. Αυτές οι εκδηλώσεις μπορούν να εμπλουτίζονται με συνέδρια ή απλές παρουσιάσεις της ιστορίας μας, παλιάς και νέας, καθώς και των ηθών και εθίμων μας. Η μύηση στις γιορτές μας: του Πάσχα, της Παναγίας, του Αη Γιάννη κλπ θα συναρπάσουν τον Τουρίστα. Ο σύγχρονος Ελληνικός πολιτισμός είναι μοναδικός στο κόσμο γιατί έχει την ιδιότητα να αποδέχεται το «ξένο» και να τον ενσωματώνει. Ο καθένας από εμάς μπορεί να φανταστεί κάποιο πολιτιστικό γεγονός και να το εντάξει στο προϊόν αυτό που θα γεννηθεί. Οι πλατείες των χωριών, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι εκκλησίες, οι παραλίες, οι πλαγιές των βουνών κλπ. είναι οι χώροι στους οποίους θα διαδραματίζονται τα γεγονότα. Αυτού του είδους το τουριστικό προϊόν, όταν σχεδιαστεί σωστά θα φέρει και μεγάλη προστιθέμενη αξία, εκτός από όσα είπαμε στην αρχή.
Μην θεωρηθούν τα παραπάνω θεωρητικές προσεγγίσεις, αφού στο παρελθόν τις έχουμε κάνει πράξη. Όχι στη Ρόδο αφού το έδαφος δεν ήταν τόσο δεκτικό, πριν μερικά χρόνια τουλάχιστον. Τη δεκαετία του 90 ασχολήθηκα με αυτό το θέμα προσωπικά στα πλαίσια ενός προγράμματος με την Ιταλία υπό την εποπτεία της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τότε δημιουργήσαμε στη περιοχή της Πίζας ένα φορέα διοργάνωσης ειδικών τελετών ως τουριστικά πακέτα. Ο σχεδιασμός ήταν λεπτομερής και ο βασικός στόχος ήταν η δημιουργία απασχόλησης γύρω από αυτά τα γεγονότα.
Σχεδιάζοντας τη τελετή ενός γάμου, σχεδιάσαμε και όλα τα προϊόντα που συμπεριλάμβανε αυτή η τελετή. Χρησιμοποιήσαμε ως μοντέλο τις τελετές στα χωριά της Ρόδου. Ο γαμπρός, η νύφη και όλοι οι συντελεστές του γάμου ήταν ντυμένοι με ειδικά κοστούμια, σχεδιασμένα από μεγάλους ραπτικούς οίκους, που είχαν όμως ως πρότυπο τα κοστούμια της Έμπωνας. Το ίδιο και για τα σκεύη της τελετής και του δείπνου, που είχαν ως πρότυπο τα κεραμικά του ΙΚΑΡΟΥ. Ακόμη και το φαγητό ήταν σχεδιασμένο, ώστε να περιλαμβάνει όλα τα τοπικά προϊόντα της Ρόδου. Ο σχεδιασμός ήταν επίσης λεπτομερής ως προς τον χώρο και τη διαδικασία, με τραγούδια και χορούς πάντα με τα ίδια πρότυπα. Με το τρόπο αυτό πετυχαίναμε δύο στόχους. Την συνολική ενσωμάτωση στη τελετή του Ροδίτικου πολιτισμού και τη δημιουργία προϊόντων υψηλού σχεδιασμού, που θα παράγονταν στο τόπο, ώστε να δοθεί εργασία σε ντόπιους τεχνίτες. Τα προϊόντα αυτά δεν θα καταναλώνονταν μόνο στις τελετές αυτές, αλλά θα αποτελούσαν και προϊόντα άμεσα εξαγώγιμα, διότι θα είχαν μια πολύ υψηλή προστιθέμενη αξία, αφού θα ήταν συνδεδεμένα με τη συναισθηματική κατάσταση αυτών που συμμετέχουν στη διαδικασία. Ακόμα και εκτός τελετών, στα εστιατόρια μας, καθώς και στα άλλα καταστήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα τοπικά προϊόντα. Το τοπικό προϊόν σε μια βιτρίνα ενός μαγαζιού δεν έχει την ίδια αξία με εκείνο που θα χρησιμοποιήσει ένας άνθρωπος κατά τη διάρκεια της διασκέδασής του.
Δεν θέλω να αναπτυχθώ περισσότερο. Πιστεύω ότι ο αναγνώστης μπορεί να σκεφτεί πολλά πράγματα. Ο τόπος αυτός, η ιστορία του και ο πολιτισμός του δίνουν χιλιάδες αφορμές και ιδέες…
ΝΙΚΟΛΟΣ ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
