Tο Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχει αναλάβει να λειτουργήσει το πρώτο Παρατηρητήριο Βιώσιμου Τουρισμού του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (ΠΟΤ) για λογαριασμό των Περιφερειών του Νοτίου και του Βορείου Αιγαίου μετά από τη σύμφωνη γνώμη της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Τουρισμού και συμφωνίες συνεργασίας που υπέγραψε ο ΠΟΤ με τις δύο περιφέρειες και το Πανεπιστήμιο (http://www2.unwto.org/en/press-release/2013-02-20/first-european-sustainable-tourism-observatory-under-unwto-auspices-opens-g).
Στόχος της ίδρυσης των Παρατηρητηρίων αυτών από τον ΠΟΤ είναι να δημιουργήσει δομές που θα προωθούν την έννοια του βιώσιμου τουρισμού και στις τρεις του διαστάσεις – οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική- ώστε να υπηρετηθεί η ανάγκη των φορέων τουριστικής διακυβέρνησης (δημόσιων και ιδιωτικών) να λαμβάνουν αποφάσεις σε επίπεδο προορισμού με βάση δεδομένα και επιστημονική ανάλυση.
Οι εκθέσεις αυτές ολοκληρώθηκαν μετά από μια σειρά διαδικασιών και σήμερα βρίσκονται αναρτημένες – μαζί με όλο το σχετικό υλικό- στην ιστοσελίδα του Παρατηρητηρίου (http://tourismobservatory.ba.aegean.gr/).
Η έκθεση αυτή κατέληξε σε 2 βασικά συμπεράσματα ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της λειτουργίας του Παρατηρητηρίου:
– Ανάγκη για δημιουργία μόνιμων δομών και διαδικασιών με στόχο την κάλυψη της έλλειψης της αναγκαίας πληροφόρησης σε εθνικό και κυρίως σε περιφερειακό-τοπικό επίπεδο
– Ανάγκη για βελτίωση της περιφερειακής-τοπικής τουριστικής διακυβέρνησης με τη δημιουργία μόνιμων δομών και διαδικασιών για την υποστήριξη λήψης αποφάσεων σε ότι αφορά στο σχεδιασμό και τη προώθηση προορισμών (Destination Management and Marketing Organizations) με την εμπλοκή των ενδιαφερόμενων μερών με βάση την ανάλυση των πληροφοριών αυτών.
Θεωρούμε ότι η χώρα μας, τόσο σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, πρέπει να πάψει να αξιολογεί τη τουριστική δραστηριότητα αποκλειστικά με τον αριθμό των αφίξεων και να ασκεί πολιτική με μόνο στόχο τη μεγιστοποίηση αυτού του αριθμού. Η απλή εξέταση των δημοσιοποιημένων μεγεθών της τελευταίας εικοσαετίας δείχνει τη κρίση στην οποία έχει εισέλθει η τουριστική δραστηριότητα που αποτυπώνεται μεταξύ άλλων περίτρανα από τα στοιχεία της έρευνας συνόρων που υλοποιεί η Τράπεζα της Ελλάδας που δείχνει ότι η ημερήσια κατά κεφαλή δαπάνη έχει υποχωρήσει τα τελευταία 10 χρόνια κατά 30%. Σε συνδυασμό με το προηγούμενο στοιχείο η συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου, η μείωση της πληρότητας των μονάδων, η εντεινόμενη «ανάπτυξη» της παραξενοδοχείας, η μείωση της απασχόλησης σε συνδυασμό με τη δραματική μείωση των αμοιβών των εργαζόμενων και η ανάπτυξη της παράνομης εργασίας, ο μεγάλος αριθμός υπερχρεωμένων τουριστικών μονάδων που δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του προς εργαζόμενους και τρίτους, είναι μερικά στοιχεία που αποτυπώνουν το πρόβλημα.
Στην ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία για τη χώρα, ο τουρισμός μπορεί και οφείλει να διαδραματίσει έναν προωθητικό ρόλο στην εθνική οικονομία και ιδιαίτερα στην οικονομία των νησιών. Τα εργαλεία για την ανάταξη του τουρισμού υπάρχουν. Αρκεί να τα χρησιμοποιήσουμε.
Γ.Σπιλάνης
Δ/ντης Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού Αιγαίου
