Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου: Ο μεγάλος ασθενής της πολιτικής συνοχής

Για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τον «μεγάλο ασθενή» της πολιτικής συνοχής, μίλησε η περιφερειακή σύμβουλος Νοτίου Αιγαίου και Γραμματέας της Επιτροπης Ευρωπαϊκών Θεμάτων της ΠΝΑ, κ. Ελευθερία Φτακλάκη κατά την δεύτερη ημέρα των εργασιών της 36ης Γενικής Συνέλευσης της Επιτροπής Νήσων της Διάσκεψης των Παράκτιων και Νησιωτικών Περιφερειών της ΕΕ.
Η κ. Φτακλάκη, ανέπτυξε την πραγματική κατάσταση της Περιφέρειας και την αδικία που συντελείται την τελευταία δεκαετία από την Πολιτική Συνοχής στο πλαίσιο της κατάταξης της  για την απορρόφηση κοδυλίων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Το υψηλό ΑΕΠ των πέντε  μεγαλύτερων νησιών του Ν. Αιγαίου έχουν συμπαρασύρει το συνολικό ΑΕΠ και ως εκ τούτου και τα υπόλοιπα 45 κατοικημένα νησιά θεωρούνται ανεπτυγμένα και στερούνται πόρους για τη δημιουργία βασικών υποδομών δημοσίου συμφέροντος (λιμάνια, νοσοκομεία, ΧΥΤΑ, εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, κα). Αλλωστε, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Eurostat (2014), το Ν. Αιγαίο παρουσιάζει μια πτώση του ΑΕΠ του κατά 30%, πράγμα που αποδεικνύει πως τα νησιά της Περιφέρειας αποτελούν το μεγάλο ασθενή της Πολιτικής Συνοχής. Η ομιλία έκλεισε  με την παρουσίαση ενός στρατηγικού σχεδιασμού για τη διεκδίκηση περισσότερων πόρων από την ΕΕ και την αποκατάσταση της αδικίας που έχει συντελεστεί στο Ν. Αιγαίο.
Η  ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ
Οι μεγάλες αποστάσεις των νησιών μεταξύ τους, από την έδρα της Περιφέρειας και από την πρωτεύουσα της χώρας, συνιστούν μια «τριπλή περιφερειακότητα», που συνεπάγεται αυξημένες απαιτήσεις για τη χωρική, την οικονομική και την κοινωνική συνοχή.  Ας υποθέσουμε πως η ΠΝΑ ήταν ενιαία, όπως η Κρήτη, τότε οι ανάγκες της σε υποδομές θα ήταν πολύ μικρότερες καθώς θα χρειαζόμασταν σε επίπεδο Υπηρεσιών Δημόσιου Συμφέροντος, 1 νοσοκομείο, αντί 5,  1 εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας αντί 21, 1 αεροδρόμιο αντί 14,  4 ΧΥΤΑ αντί για 18, 3 λιμάνια αντί για 50, 4 μαρίνες αντί για 12,  10 Κέντρα Υγείας αντί για 15, 8 εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων αντί για 35.  Όπως βλέπετε στην πραγματική ζωή, ως πολυνησιακή Περιφέρεια, χρειαζόμαστε πολλαπλάσιες υποδομές καθώς  τα κατοικημένα νησιά μας είναι 50. Αντί να θεραπεύσει η πολιτική συνοχής αυτές τις ‘ανισότητες’ στα νησιά μας, αντιθέτως την τελευταία δεκαετία συντελείται μια κατάφωρη αδικία εις βάρος των νησιών του Αρχιπελάγους λόγω της ισοπεδωτικής στατιστικής που λαμβάνει υπόψη μόνο το περιφερειακό ΑΕΠ ως δείκτη μέτρησης της ευημερίας των νησιών.
Ενώ την περίοδο 2000-2006 η ΠΝΑ ήταν στο Στόχο 1, την προγραμματική περίοδο 2007-2013  λόγω στατιστικής ‘στρέβλωσης’,  κατατάχθηκε  στο Στόχο 2, «Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας και Απασχόλησης» (Άρθρο 37 του Κανονισμού 1083/2006) καθώς το  κατά κεφαλήν ΑΕΠ  των  πέντε  μεγαλύτερων νησιών, της Ρόδου, της Κω, της Σαντορίνης, της Μυκόνου και της  Νάξου, ανέβαζε το συνολικό περιφερειακό ΑΕΠ , κατατάσσοντας και τα υπόλοιπα λιγότερα ανεπτυγμένα νησιά (45) σε αυτό το Στόχο. Μια αδικία που συνεχίστηκε και στην νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020, καθώς το Ν.Αιγαίο κατατάχθηκε στις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες (More Developed Regions) που ουσιαστικά αποδυναμώνει την πολιτική συνοχής της Ένωσης στα νησιά μας, αφενός λόγω της συνέχισης της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη χρήση του ΑΕΠ ως μοναδικού δείκτη στατιστικής ταξινόμησης και αφετέρου λόγω της επιλογής της χρονικής περιόδου αξιολόγησης των δεικτών καθώς όπως θα δείτε παρακάτω τα μεγέθη έχουν διαφοροποιεί και δυστυχώς για εμάς όχι προς τα πάνω αλλά προς τα κάτω.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Σύμφωνα με τα στατιστικά της Eurostat (2014), Περιφέρεια Ν. Αιγαίου είναι η Ευρωπαϊκή Περιφέρεια με τη μεγαλύτερη μείωση  του ΑΕΠ της, σε ποσοστό 30%  του κατά κεφαλήν ΑΕΠ από το 2010 έως και το 2013. Αυτό σημαίνει πως αν η Επιτροπή ελάμβανε υπόψη της τα στατιστικά στοιχεία 2011, 2012 και 2103 και όχι τα 3 προηγούμενα έτη (2008, 2009 και 2010), τότε η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα κατατασσόταν στις Ενδιάμεσες Περιφέρειες και παρά μια μονάδα θα εντασσόταν στις Λιγότερες Ανεπτυγμένες Περιφέρειες, χωρίς καν να ληφθούν υπόψη και τα μεγάλα προβλήματα που παρουσιάστηκαν  στο Ν. Αιγαίο από  το 2014 έως το 2016, όπως:
-Η Ανεξέλεγκτη ροή προσφύγων/ μεταναστών στα νησιά μας
-Η Κατάργηση  του  Ειδικού  Καθεστώτος των μειωμένων συντελεστών  ΦΠΑ
-Οι νέες φοροεισπρακτικές πολιτικές από την ελληνική κυβέρνηση  (3ο Μνημόνιο) που αυξάνουν κατά πολύ το κόστος διαβίωσης στα νησιά (κατάργηση του μειωμένου φόρου στα αλκοολούχα ποτά, επιβολή τέλους ανά διανυκτέρευση, αύξηση του ΦΠΑ στο 24% σε είδη πρώτης ανάγκης, κα.)
Παράγοντες που επηρέασαν και θα επηρεάσουν ακόμα περισσότερο το τουριστικό προϊόν αλλά και την κοινωνικο-οικονομική συνοχή των νησιών μας, που δυστυχώς βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση. Προκειμένου να μην ζήσουμε ένα νέο κύμα ερήμωσης των νησιών μας, του ενεργού πληθυσμού, όπως έγινε μεταπολεμικά τη δεκαετία του 1950, όπου στα νησιά μας είχαν μείνει μόνο οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά, βασικός μας στόχος θα πρέπει να είναι η δημιουργία αναπτυξιακών συνθηκών έστω και μέσα στη δίνη ενός εχθρικού και μη αναπτυξιακού περιβάλλοντος. Είναι πολύ σημαντικό για την αναπτυξιακή προοπτική των νησιών μας να εισρεύσουν περισσότεροι πόροι στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την κατηγοριοποίηση της ΠΝΑ στις Λιγότερο Ανεπτυγμένες Περιφέρειες   για το 2014-2020. Απαιτείται ένας στρατηγικός σχεδιασμός που θα κινείται σε 3 επίπεδα και θα στηρίζεται σε στα  σενάρια – προτάσεις που έχει επεξεργαστεί η CRPM, όπου, θα πρέπει να καταθέσω πως έχει γίνει εξαιρετική δουλειά.
Ειδικότερα, προτείνουμε τα εξής:
-ΣΕ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟ ΕΠΙΠΕΔΟ:
-Αμεση  αναθεώρηση της κατάταξης των  ευρωπαϊκών περιφερειών
-Στήριξη των  ευρωπαϊκών νησιών για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ 2020
-Θεσμοθέτηση της ρήτρας νησιωτικότητας  σε όλες  τις  ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές.
ΣΕ ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΕΠΙΠΕΔΟ:
-Υιοθέτηση του δείκτη περιφερειακής ανταγωνιστικότητας (regional competitiveness index) για την κατάταξη των περιφερειών.
-Ενδυνάμωση της εταιρικής σχέσης της πολιτικής συνοχής για να λαμβάνονται υπόψη οι νησιωτικές περιφέρειες.
ΣΕ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΕΠΙΠΕΔΟ- ΜΕΤΑ ΤΟ 2020:
-Οι νησιωτικές περιφέρειες ή τα κράτη- μέλη να θεωρούνται λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής.
-Ειδικό πρόγραμμα ανταγωνιστικότητας για τα νησιά ‘eu island -post 2020’.
Εν κατακλείδι, πρέπει να καταστεί σαφές πως η  Νησιωτικότητα έχει τους δικούς της κώδικες, τη δική της σημειολογία και τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά – προβλήματα   που διαφοροποιούνται από νησί σε νησί, από περιφέρεια σε περιφέρεια. Εν τέλει, η νησιωτικότητα αποτελεί ‘αναπηρία’ ( handicap) ή ‘ευλογία’;  Είναι στο χέρι μας είναι να αποκαταστήσουμε αυτή την αδικία που συντελείται σε βάρος των νησιών μας, σε βάρος των νησιωτών που καθημερινά δίνουν τον δικό τους αγώνα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στα νησιά. Όλοι μαζί μπορούμε να ενώσουμε τις δυνάμεις και να ισχυροποιήσουμε τη φωνή μας στα ευρωπαϊκά όργανα και να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα.