Στην Τουρκία, Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου ετοιμάζονται για τον δεύτερο και καθοριστικό γύρο της εκλογικής αναμέτρησης. Στον δεύτερο γύρο, στις 28 Μαΐου, θα κριθεί ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος της Τουρκίας αφού ούτε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ούτε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κατάφεραν να ξεπεράσουν το 50% στις 14 Μαΐου.
Ωστόσο, το προβάδισμα για τον δεύτερο γύρο το έχει ο απερχόμενος Τούρκος πρόεδρος, καθώς συγκέντρωσε το 49,40% των ψήφων έναντι 44,96% του αντιπάλου του. Το μεγάλο ερώτημα για τις 28 Μαΐου είναι πού θα κατευθυνθούν οι ψηφοφόροι του ακροδεξιού εθνικιστή Σινάν Ογάν που απέσπασε ένα 5,2% και διεκδικεί τον ρόλο του ρυθμιστή, με τα παζάρια να δίνουν και να παίρνουν.
Ο κ. Κώστας Υφαντής, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο μιλάει στην «δημοκρατική» και αναλύει το πολιτικό σκηνικό και τις εξελίξεις μετά την πρώτη Κυριακή των εκλογών στην Τουρκία, εκτιμώντας πως είναι πολύ δύσκολο για την αντιπολίτευση του Κιλιτσντάρογλου να κάνει την ανατροπή ενώ, είναι κρίσιμες οι εξελίξεις και σε ό,τι έχει να κάνει με την ‘επόμενη μέρα’, στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα.
• Κύριε Υφαντή, θα ήθελα ένα πρώτο σχόλιο για το αποτέλεσμα των εκλογών του πρώτου γύρου, στην Τουρκία.
Το εκλογικό αποτέλεσμα επιβεβαίωσε, αυτό το οποίο όλοι ξέρουμε: ότι ο Ταγίπ Ερντογάν, εκφράζει μια πολύ στιβαρή πλειοψηφία στην Τουρκία εδώ και πολλά χρόνια. Και κατέδειξε ότι αυτή η πλειοψηφία δεν επηρεάζεται, τελικά, ούτε από την οικονομική κατάσταση της χώρας, ούτε από την κατάσταση της Τουρκικής Δημοκρατίας -η οποία, υποχωρεί σταθερά στα τελευταία χρόνια- αλλά τον ακολουθεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι αυτό το κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας, που ποτέ στα τελευταία 20 χρόνια, δεν έχει πέσει κάτω από το 36-37% -και σε πολλές περιπτώσεις προσεγγίζει το 50% στις 13 εκλογικές αναμετρήσεις που έχουν γίνει- εκφράζεται και εκπροσωπείται ιδεολογικά, κοινωνικά από τον Ταγίπ Ερντογάν. Δεν εμπιστεύεται τις παλιές Κεμαλικές δυνάμεις, ψηφίζει με κριτήριο -από ό,τι φαίνεται- πρώτα απ’ όλα την θρησκεία, το Ισλάμ και τις συντηρητικές αξίες που ο Ταγίπ Ερντογάν και το κόμμα του, εκφράζουν και εκπροσωπούν στην Τουρκία. Είναι ένα κομμάτι κοινωνικό το οποίο έχει χειραφετηθεί απολύτως, στα τελευταία χρόνια από τον Ταγίπ Ερντογάν. Το έβγαλε από το περιθώριο και το έκανε ηγεμονική, αν θέλετε, πλειοψηφία στην τουρκική δημόσια σφαίρα. Και αυτό, τελικά, δύσκολα θα αλλάξει όσο υπάρχει ο Ταγίπ Ερντογάν.
• Είναι ξεκάθαρο ότι οι δημοσκοπήσεις έπεσαν… έξω! Μήπως αυτές οι δημοσκοπήσεις εξέφραζαν λίγο και την δική μας προσδοκία (ή και της Δύσης);
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αφενός υπήρχε μέσα στην Τουρκία ένα σημαντικό κομμάτι, που έφτασε τελικά το 45%, αφετέρου ένα μεγάλο κομμάτι της Δύσης που είχε να κάνει με την ελπίδα ότι μία κυβερνητική αλλαγή, θα ανακόψει την διολίσθηση της Τουρκίας προς ένα αυταρχικό, εξαιρετικά συντηρητικό καθεστώς. Ναι, έπεσαν έξω οι δημοσκοπήσεις και η πρώτη, εν θερμώ ερμηνεία έχει να κάνει με την προφανή κινητοποίηση των τελευταίων ημερών έτσι ώστε η συμμετοχή να αγγίξει το 94% -πράγμα πρωτοφανές. Αυτό, νομίζω είναι που εξηγεί γιατί, παρά το πολύ υψηλό ποσοστό που έλαβε η αντιπολίτευση –που είναι και πρωτοφανές στα χρονικά και για πρώτη φορά, αναγκάζουν τον Ταγίπ Ερντογάν να πάει σε δεύτερο γύρο- τελικά ευνοήθηκε ο ίδιος.
• Άρα, κανονικά, ο Ερντογάν οδεύει σε νίκη και στον δεύτερο γύρο.
Θα είναι τεράστια έκπληξη εάν σημειωθεί ανατροπή. Κι αυτό γιατί, όπως φαίνεται τώρα, δεν υπάρχει δεξαμενή για να γυρίσει το αποτέλεσμα.
Η συμμετοχή ήταν τεράστια. Και βέβαια, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ακόμη και σε περίπτωση συμφωνίας, το 5% του κόμματος του τρίτου υποψηφίου θα κατευθυνθεί προς την αντιπολίτευση.
Δεν είναι δηλαδή μόνον οι αριθμητικές πιθανότητες που δεν ευνοούν την αντιπολίτευση. Είναι και η πολιτική διάσταση των εκλογών, που όπως είπαμε, το χαρακτηριστικό της ήταν το τεράστιο ποσοστό της συμμετοχής.
• Εκτιμάτε ότι και οι ψήφοι του κόμματος του Σινάν Ογάν (3ος) θα κατευθυνθούν στον Ερντογάν;
Δεν μπορώ να κάνω κάποια εκτίμηση, αλλά είναι απίθανο να περιμένει κανείς ότι όλο αυτό το 5% θα κατευθυνθεί προς την αντιπολίτευση. Δε νομίζω ότι ο κ. Ογάν έχει ένα μαγικό τρόπο να χειραγωγήσει τους ψηφοφόρους του. Δεν είναι απίθανο, αλλά σίγουρα είναι δύσκολο. Δεν επιτρέπεται στην αντιπολίτευση και πολύ μεγάλη αισιοδοξία.
• Η Ελλάδα τι θα πρέπει να περιμένει μετά τις εκλογές στην Τουρκία; Βέβαια έχουμε κι εμείς εκλογές, αλλά όπως και να ’χει το βλέμμα μας είναι στραμμένο εκεί για τις πολιτικές εξελίξεις.
Κοιτάξτε, νομίζω πως με βάση τα δεδομένα, μπορούμε να κάνουμε μια εκτίμηση, για το άμεσο μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Και τα δεδομένα αυτά, είναι ότι η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν, έχει διαμορφώσει ένα μη συγκεκριμένο στρατηγικό αφήγημα για τις εκλογές: δηλαδή μια Τουρκία που θα είναι περιφερειακή δύναμη και κυρίως που αποτυπώνεται στο χάρτη της ‘Γαλάζιας Πατρίδας’. Το άλλο δεδομένο είναι αυτό το οποίο έχει συμβεί (και συμβαίνει ακόμη, μετά τους σεισμούς. Δηλαδή έχουμε μια αποκλιμάκωση της έντασης την οποία ζήσαμε όλα τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό δεν μπορεί να ερμηνευτεί διαφορετικά, παρά ως ένα μήνυμα για μια διαπραγμάτευση, για μία συζήτηση και επικοινωνία μεταξύ των δύο πλευρών. Δηλαδή, είναι σαφές ότι για λόγους που έχουν να κάνουν με τη συγκυρία, η Τουρκία είναι διατεθειμένη να συζητήσει, πέρα κι έξω από τις απειλές που εκτοξεύτηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα. Βεβαίως, εάν αυτό είναι δυνατόν… είναι μια άλλη υπόθεση, υπό την έννοια ότι: η τουρκική ατζέντα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, της ‘Γαλάζιας Πατρίδας’, του ό,τι τα νησιά δεν έχουν δικαιώματα, το ό,τι η Τουρκία επιμένει στο Τουρκολιβυκό Σύμφωνο, δεν επιτρέπουν πολύ μεγάλη (για να μην πω καθόλου) αισιοδοξία, ότι θα μπορούσαν να προχωρήσουν τα πράγματα.
Ωστόσο, νομίζω ότι η πρόκληση για την ελληνική πλευρά στο επόμενο διάστημα θα είναι αυτή ακριβώς: θα είναι μια εκπεφρασμένη πρόθεση της Τουρκίας να συζητήσει οπότε θα πρέπει να δούμε, πώς θα ανταποκριθούμε εμείς και με ποιον τρόπο, έτσι ώστε να δούμε εάν υπάρχει, έστω ένα μικρό παράθυρο ευκαιρίας. Ειδάλλως εάν τα πράγματα είναι καθαρά προσχηματικά, πολύ σύντομα –δυστυχώς- θα επιστρέψουμε σε καταστάσεις έντασης.
Κώστας Υφαντής: «Ο Ταγίπ Ερντογάν, εκφράζει μια πολύ στιβαρή πλειοψηφία στην Τουρκία»
