Μία καινοτόμο πρόταση για την κατηγοριοποίηση των νησιών, κατέθεσε στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης κ. Γιάννη Δραγασάκη και στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ο Δωδεκανήσιος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και συντονιστής της ΕΠΕΚΕ Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Ηλίας Καματερός με στόχο την ανάπτυξη των νησιών και με βάση τις ξεχωριστές ανάγκες που έχει το καθένα από αυτά.
Πρόκειται για μια επικαιροποιημένη πρόταση που αφορά όλη την νησιωτική χώρα, την οποία παρουσιάζει σήμερα η «δημοκρατική», η οποία αρχικά κατατέθηκε τον Ιούλιο του 2016 παράλληλα με το κείμενο για την νησιωτικότητα που κατέθεσαν οι νησιώτες βουλευτές στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, την οποία ο κ. Ηλίας Καματερός, επικαιροποίησε και επανακατέθεσε την Τετάρτη 19 Ιουλίου 2017, προσθέτοντας επιπλέον στοιχεία, ώστε να καταστεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την εφαρμογή της νησιωτικής πολιτικής.
Το εργαλείο αυτό κρίνεται απαραίτητο για την εφαρμογή νησιωτικής πολιτικής σε όλους τους τομείς από όλα τα Υπουργεία, αφού υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα νησιά και θέλουν ιδιαίτερη αντιμετώπιση.
Κατηγοριοποίηση:
Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και τον «Άτλαντα Ευρωπαϊκών Νήσων και Euroislands (πρόγραμμα ESPIN 2013) λαμβάνονται ως κριτήρια για την κατηγοριοποίηση των νησιών:
• Το πληθυσμιακό
• Οι διοικητικές
μονάδες
• Η γεωγραφική
κατανομή
• Το επίπεδο
ανάπτυξης
Με βάση τα πληθυσμιακά κριτήρια, έχουμε και κατηγορίες:
1. Μεγάλα νησιά >
50.000 κατ.
2. Μεσαία νησιά
5.000-50.000 κατ.
3. Μικρά 50-5.000
κατ.
4. Πολύ μικρά <50 κατ.
Η γεωγραφική θέση και η απόσταση από την ηπειρωτική χώρα επιτρέπει την διάκριση των νησιών σε
• Παράκτια που απέχουν < 10 μίλια από λιμάνι ηπειρωτικής χώρας
• Απομακρυσμένα
Η εμβέλεια ενός κέντρου από το οποίο εξαρτώνται άλλα μικρότερα νησιά, προσδιορίζεται από το επίπεδο του οικισμού που περιλαμβάνει αντίστοιχες διοικητικές και κοινωνικές εξυπηρετήσεις (υποδομές και υπηρεσίες).
Σύμφωνα με τα παραπάνω, γίνεται η ακόλουθη ιεράρχηση της εμβέλειας των κέντρων:
• Τοπικό κέντρο: Νησί που περιλαμβάνει έναν τουλάχιστον οικισμό 4ου επιπέδου και η εμβέλεια επιρροής του δεν ξεπερνά τα 5 μίλια.
• Υπερτοπικό κέντρο: Νησί που περιλαμβάνει έναν τουλάχιστο οικισμό 3ου επιπέδου και η εμβέλειά του δεν ξεπερνά τα 10 μίλια.
• Περιφερειακό κέντρο: Νησί που περιλαμβάνει έναν τουλάχιστο οικισμό 1ου και 2ου επιπέδου και η εμβέλειά του δεν ξεπερνά τα 20 μίλια.
Στην περίπτωση που ένα μικρό νησί, διαθέτει οικισμό 3ου και 4ου επιπέδου για να προσδιοριστεί σχέση εξάρτησης από γειτονικό του, πρέπει το 2ο να περιλαμβάνει οικισμό τουλάχιστον κατά ένα επίπεδο μεγαλύτερο.
Σύμφωνα με τα παραπάνω κριτήρια, ο μικρονησιωτικός χώρος μπορεί να διακριθεί στις 4 ακόλουθες κατηγορίες:
1. Παράκτια νησιά: Βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 10 μιλίων από συνδεόμενο λιμάνι της ηπειρωτικής χώρας και έχουν αναπτύξει έντονες σχέσεις με αυτήν.
2. Nησιά κόμβοι, που λειτουργούν ως κέντρα.
3. Μικρά νησιά εξαρτώμενα από γειτονικά νησιωτικά κέντρα. Εμπίπτουν σε κάποια προαναφερθείσα κατηγορία εμβέλειας 5,10,20 μίλια και έχουν διαμορφώσει έντονη σχέση εξάρτησης από το γειτονικό κέντρο.
4. Απομονωμένα νησιά: Βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 10 μιλίων από την ηπειρωτική χώρα και δεν εμφανίζουν σχέσεις εξάρτησης με γειτονικά νησιά.
Η κατηγοριοποίηση αυτή επιτρέπει τον σχεδιασμό και την λήψη μέτρων στην κατεύθυνση της εφαρμογής της νησιωτικής πολιτικής (τομεακές πολιτικές, αναπτυξιακός σχεδιασμός, χωροταξικός σχεδιασμός) π.χ.
• Στα παράκτια νησιά: Ανάσχεση στην επέκταση της παραθεριστικής κατοικίας και περιορισμός εντός οικισμών, επέκταση δικτύων. Αξιοποίηση του πλεονεκτήματος της εγγύτητας με την ηπειρωτική χώρα. Ενισχυμένες συνδέσεις με την ηπειρωτική χώρα κ.ά.
• Στα νησιά κόμβοι που λειτουργούν ως κέντρα δίδεται ιδιαίτερο βάρος και ενίσχυση της αυτονομίας τους σε δομές, υπηρεσίες κ.λ.π., για να καλύπτουν τα γύρω εξαρτημένα νησιά.
• Στα νησιά με υψηλές εξαρτήσεις από γειτονικά νησιά, πρέπει να επαναπροσδιοριστούν οι μεταξύ τους σχέσεις και η σταδιακή μετατροπή τους από σχέσεις εξάρτησης σε σχέσεις συμπληρωματικότητας.
Δημιουργία υποστηρικτικών υποδομών, ενίσχυση των συνδέσεων και βελτίωση της πρόσβασης σε κοινωνικές υποδομές.
• Στα απομακρυσμένα νησιά πρέπει να υπάρξει ανάπτυξη υποδομών (διοικητικών και μεταφορικών) και δικτύων (τεχνικών και πληροφορικής). Ενίσχυση διοικητικών αρμοδιοτήτων και συνδέσεις με την ηπειρωτική χώρα και τα γειτονικά νησιά για την άρση της απομόνωσης.
«Στην πρόταση αυτή προστέθηκε πίνακας που όταν ολοκληρωθεί μπορεί να λειτουργήσει ως πλατφόρμα ενημέρωσης για την κατάσταση σε πραγματικό χρόνο για όλα τα νησιά. Θα μπορούμε δηλαδή ανά πάσα στιγμή να ξέρουμε την κατάσταση σε κάθε νησί σε ό,τι αφορά π.χ τις δομές υγείας, παιδείας, συγκοινωνιών, δημοσίων υπηρεσιών, διαχείρισης αποβλήτων κ.ά. Αντιμετωπίζοντας στο μεταξύ την καθημερινότητα στους τομείς αυτούς, στα νησιά διαπιστώνουμε όλο και περισσότερο την ανάγκη ύπαρξης αυτού του εργαλείου», λέει ο Δωδεκανήσιος βουλευτής επισημαίνοντας ότι αυτό θα μπορούσε να έχει άμεση εφαρμογή στον τομέα της υγείας, ο οποίος αποτελεί από τα μεγαλύτερα προβλήματα της νησιωτικής χώρας.
Σύμφωνα με τον κ. Ηλ. Καματερό, έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες για προσλήψεις ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού καθώς και βελτιώσεις στην παροχή υγείας. «Δόθηκαν και αυξημένα κίνητρα στους γιατρούς (όχι όλους) με 400€ επίδομα και άλλα 450€ από την Περιφέρεια. Νομοθετήσαμε επίσης τη δυνατότητα της Τ.Α να δίνει κίνητρα στους γιατρούς και τώρα με το Ν/Σ του υπουργείου Εσωτερικών η δυνατότητα αυτή γενικεύεται για όλους τους υπαλλήλους σε νησιά κάτω των 18.000 κατοίκων. Αποδεικνύεται όμως ότι τα μέτρα αυτά δεν είναι επαρκή και η βελτίωση των συνθηκών υγείας ήταν από ελάχιστη έως μηδενική και σε κάποιες περιπτώσεις είχαμε ακόμα και υποχώρηση. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι θέσεις που προκηρύσσονται αποβαίνουν άκαρπες και αν καλύπτονται στη συνέχεια δεν έρχονται αφού εξετάσουν τις συνθήκες», αναφέρει ο κ. Καματερός ο οποίος επικαλείται πως η κατηγοριοποίηση των νησιών θα μπορούσε να λύσει σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα.
Όπως αναφέρει στην πρότασή του, πρέπει να ενισχυθούν, να αυτονομηθούν τα νοσοκομεία σε κόμβους νησιά όπως π.χ Ρόδος και Κως στα Δωδεκάνησα και ίσως Σύρος, Νάξος στις Κυκλάδες. Σε αυτά θα περάσει η ευθύνη όλων των αγροτικών ιατρείων, των κέντρων υγείας και γενικά ο τομέας υγείας αυτών και των εξαρτώμενων νησιών (ή νησιών δορυφόρων).
Θα μπορούσε λοιπόν ένα τέτοιο νοσοκομείο να καλύπτει όλα τα νησιά δορυφόρους, εφόσον ενισχυθεί κατάλληλα, με βραχύβιες αποσπάσεις γιατρών, νοσηλευτικού προσωπικού. Εφαρμόζοντας ένα παρόμοιο σύστημα με τις ένοπλες δυνάμεις και το λιμενικό που στελεχώνουν τα φυλάκια τους με εναλλασσόμενες ομάδες. Έτσι δε θα είναι πρόβλημα για γιατρούς και νοσηλευτές να υπηρετούν στα νοσοκομεία κόμβους, ενώ τώρα φυσικά δυσκολεύονται να μείνουν σε ένα μικρό νησί για μεγάλο χρονικό διάστημα αφού υπάρχουν πολλά αρνητικά στοιχεία (απομόνωση, επιστημονική καθυστέρηση, εμπειρία κ.α) ενώ όλα αυτά θα καλύπτονται από τα νοσοκομεία κόμβους.
Μεταβατικό στάδιο
Οπωσδήποτε χρειάζεται χρόνος για υλοποίηση αυτού του σχεδίου. Όμως θα μπορούσαν ΑΜΕΣΑ να εφαρμοστούν κάποια πράγματα. Π.χ να αυξηθούν οι προκηρυσσόμενες θέσεις των βασικών νοσοκομείων με την προσθήκη της δυνατότητας που θα έχει η διοίκηση για βραχύβια απόσπαση σε γειτονικό νησί.
Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει γενικότερα. Π.χ αφού δεν έρχονται παιδίατροι σε ένα νησί, αυξάνουμε τους παιδιάτρους στη Ρόδο και έρχονται από κει κάθε 2-3 μήνες.
Γενικότερη εφαρμογή
Το παράδειγμα στον τομέα της υγείας, αναδεικνύει την ανάγκη και τη χρησιμότητα της κατηγοριοποίησης των νησιών.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει και σε άλλους τομείς π.χ
• στις υπηρεσίες
θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ΚΕΠ σε μικρά νησιά ή να στελεχωθούν μικρά νησιά με υπηρεσίες που θα καλύπτονται με βραχύβιες αποσπάσεις από νησιά κόμβους
• στο ακτοπλοϊκό
θα μπορούσε να δει η πολιτεία και να ενισχύσει μικρές τοπικές εταιρείες (ιδιωτικές ή ΚΟΙΝΣΕΠ ή της ΤΑ ή μεικτές ) με σκάφη κατάλληλα που θα παρείχαν πυκνά τοπικά δρομολόγια ανάλογα με τις σχέσεις των νησιών
• Τεχνική υποστήριξη των νησιών δορυφόρων από τα νησιά κόμβους κ.α
Και γενικά καθορίζονται πολιτικές σε όλους τους τομείς με βάση την κατηγοριοποίηση των νησιών με αποκορύφωμα βέβαια τα αναπτυξιακά προγράμματα, τα χωροταξικά σχέδια που θα αναγνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες του κάθε νησιού και δε θα καθορίζουν πλέον τις εξαρτήσεις αλλά θα αλληλοσυμπληρώνονται σε ένα ενιαίο γενικότερο σχέδιο.
«Σχεδιάζεται νέος αυτοδιοικητικός χάρτης της χώρας. Τι θα προβλέπει για τα νησιά; Πόσες και ποιες περιφέρειες; Θα υπάρχουν επαρχεία; Θα υπάρξουν αυξημένες αρμοδιότητες στους νησιωτικούς δήμους; Δεν πρέπει προηγουμένως να υπάρχει η κατηγοριοποίηση των νησιών; Πού μπορεί να μας οδηγήσει σε νέες διοικητικές μονάδες και μορφές; Π.χ ομοπολιτείες γειτονικών νησιών;», διερωτάται ο κ. Ηλ. Καματερός.
