«Η κατάσταση που βιώνουν οι μηχανικοί δεν είναι απλώς δύσκολη, είναι τραγική»

«Τραγική» χαρακτηρίζει την κατάσταση στον κλάδο των μηχανικών ενώ οδεύουμε προς το τέλος του 2018, ο πρόεδρος του ΤΕΕ κ. Γιώργος Στασιμός. Σε συνέντευξή του στην ‘δημοκρατική’ ο κ. Στασινός αναλύει την κατάσταση, τα προβλήματα του κλάδου, τις προτάσεις του για χρηματοδοτικά προγράμματα αλλά και το ζήτημα με την ρύθμιση αυθαιρέτων στο πλαίσιο του Νόμου 4495/2017.
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Στασινέ, καθώς οδεύουμε προς το κλείσιμο του 2018, μιλήστε μας για την κατάσταση στον δικό σας κλάδο. Έχουν γίνει βελτιωτικές κινήσεις ή όχι από την κυβέρνηση;
Μετά από 8 χρόνια κρίσης και 10 χρόνια πτωτικής πορείας των τεχνικών κλάδων της οικονομίας, η κατάσταση δεν είναι απλώς δύσκολη, είναι τραγική. Οι αριθμοί δεν μπορούν να περιγράψουν την πραγματικότητα και την καθημερινότητα που βιώνουν οι συνάδελφοι μηχανικοί. Η πτώση της οικοδομικής και κατασκευαστικής δραστηριότητας έχει ξεπεράσει το 80% σωρευτικά. Χιλιάδες συνάδελφοι δεν βρίσκουν ούτε μια εργασία της προκοπής να κάνουν και πολλοί επέλεξαν, για αυτό τον λόγο, να φύγουν στο εξωτερικό είτε προσωρινά είτε μόνιμα. Και δεν είναι μόνο ότι λείπουν οι δουλειές. Οι επιλογές που έχουν γίνει για την ασφάλιση και τη φορολογία καταστρέφουν ολόκληρο τον κλάδο. Ένας μηχανικός αδυνατεί να ζήσει όταν έχει να καταβάλει το 70% ή το 80% του ήδη περιορισμένου εισοδήματός του σε ασφαλιστικές εισφορές και φορολογικές υποχρεώσεις. Αν έχει και ακίνητα, πράγμα σύνηθες για μηχανικούς, και πληρώνει ΕΝΦΙΑ, η επιβάρυνση είναι απίθανη. Σήμερα περισσότερο από το 85% των μηχανικών έχει ασφαλιστικές οφειλές, δεν έχει μπορέσει να πληρώσει τις εισφορές που του έχουν επιβληθεί. Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί δεν μπορεί να οδηγούν σε καταστροφή ολόκληρους κλάδους της οικονομίας γιατί έτσι δημιουργείται ένα καθοδικό σπιράλ που μοιραία τραβάει μαζί του και άλλους κλάδους και άλλα επαγγέλματα.
Το αντίθετο θα έπρεπε να γίνεται. Και η χώρα και ο τεχνικός κόσμος, που πάνε χέρι – χέρι και στις καλές και στις κακές περιόδους της οικονομίας, χρειάζονται ένα αναπτυξιακό σοκ. Με «οροφή» ασφαλιστικών και φορολογικών επιβαρύνσεων στο 50% του εισοδήματος και με αναπτυξιακά μέτρα που θα δώσουν ώθηση σε νέες δουλειές, σε επενδύσεις. Οι όποιες κινήσεις της κυβέρνησης μέχρι τώρα, αποτελούν ασπιρίνη σε έναν βαριά άρρωστο και δεν είναι ενταγμένες σε έναν συνολικό σχεδιασμό άμεσης απόδοσης.
• Όσον αφορά στην λειτουργία του συστήματος ηλεκτρονικής έκδοσης οικοδομικών αδειών (e-Άδειες), μπορεί κατά την άποψή σας να συμβάλει στην αντιμετώπιση προβλημάτων καθώς η διαδικασία έκδοσης ή αναθεώρησης οικοδομικών αδειών θα γίνεται, πλέον, ηλεκτρονικά;
Η ηλεκτρονική έκδοση οικοδομικών αδειών είναι ένα παράδειγμα από αυτά που μπορούν να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη χωρίς δημοσιονομικό κόστος. Πέντε χρόνια παλεύει το ΤΕΕ να ξεκινήσει το πληροφοριακό σύστημα. Επιτέλους έγινε πράξη. Με αυτό δεν είναι μόνο ότι θα έχουμε εξοικονόμηση κόστους για κάθε μηχανικό και κάθε πολίτη που εκδίδει οικοδομική άδεια. Ούτε ότι θα μειώσει τους χρόνους και θα βελτιώσει την εξυπηρέτηση. Θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση παθογενειών που υπήρχαν επί χρόνια. Και κυρίως θα συμβάλλει μακροπρόθεσμα στο να αλλάξουμε όλοι νοοτροπία και να κάνουμε σωστά και έγκαιρα τη δουλειά μας.
• Πρόσφατα παρουσιάσατε τέσσερις προτάσεις για την δημιουργία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων για έργα υποδομών, Μιλήστε μας γι αυτό. Είναι εφικτό να γίνει πράξη;
Πρώτα από όλα είναι αναγκαίο. Γιατί χρειαζόμαστε αναπτυξιακό σοκ. Και γιατί χρήματα για έργα υποδομής, δημόσια έργα με τον κλασικό τρόπο των προηγούμενων δεκαετιών δεν υπάρχουν πια, ούτε θα υπάρξουν στο μέλλον. Για αυτό με συνέπεια το ΤΕΕ τα τελευταία χρόνια προτείνει τρόπους υβριδικής χρηματοδότησης που συνδυάζουν πόρους δημόσιους και ιδιωτικού τομέα.
Ναι, είναι εφικτό να υπάρξουν χρηματοδοτικά εργαλεία και περισσότερα χρήματα για πράσινα έργα υποδομών. Αρκεί να δουλέψουμε με σοβαρότητα, σχέδιο και αποτελεσματικότητα. Το πρώτο παράδειγμα που έφερα είναι τα χρήματα του Πράσινου Ταμείου – ήδη 2,5 δις ευρώ, τουλάχιστον 4 δις μέχρι το 2020, πολύ περισσότερα ίσως μέχρι το 2022. Αυτά τα χρήματα συγκεντρώνονται από τις δηλώσεις αυθαιρέτων, πρέπει να γίνουν, βάσει νόμου, πράσινα έργα με αυτά αλλά παραμένουν δεσμευμένα λόγω μνημονίων μέχρι το 2022. Πρότεινα ένα τρόπο όπου με εμπροσθοβαρή χρήση, μέσω εγγυήσεων και προεξοφλητικών ροών, να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα χρήματα από τώρα χωρίς να θίξουμε τις μνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας. Με τις απαραίτητες μοχλεύσεις, την συνεπένδυση με θεσμικούς φορείς και το συνδυασμό με ιδιωτικούς πόρους, μπορούμε να κινητοποιήσουμε, κατ΄εκτίμηση συνολικά 10-12 δις ευρώ την επόμενη δεκαετία. Αρκεί να ξεκινήσουμε τώρα.
Έχω διατυπώσει και άλλες προτάσεις που μπορεί ο καθένας να βρει στο διαδίκτυο: για τη ενεργοποίηση, με ηλεκτρονικό και αντικειμενικό τρόπο, της Τράπεζας Γης, ώστε μέσω αυτής, για παράδειγμα, να φτιαχθούν οι όψεις των διατηρητέων κτιρίων, να αποκτήσουμε νέους χώρους πρασίνου, να τακτοποιηθούν οριστικά αυθαίρετα που μπορούν να ενταχθούν στον πολεοδομικό σχεδιασμό, να ανασυγκροτηθούν μικροί εγκαταλελειμμένοι οικισμοί στους ορεινούς και νησιωτικούς δήμους, να ξεμπλοκάρουν οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί.
Ακόμη και καθιέρωση νέων έξυπνων χρηματοδοτικών εργαλείων, σε συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, μπορούμε να κάνουμε. Για παράδειγμα, η Κομισιόν προτείνει τα επόμενα χρόνια το 20% των εσόδων από το σύστημα εμπορίας ρύπων να κατευθύνεται σε έργα περιβαλλοντικά και ενεργειακά. Προτείνει ακόμη την καθιέρωση «τέλους» για κάθε χώρα ανά κιλό πλαστικής συσκευασίας που θάβει και δεν ανακυκλώνει. Τέτοια «έξυπνα» εργαλεία μπορούμε να φτιάξουμε και εμείς και σε συνδυασμό με αυτά που υπάρχουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο να απευθυνθούμε σε θεσμικούς επενδυτές για αντίστοιχα πράσινα έργα, ώστε να συνεπενδύσουμε όλοι μαζί.
Και δεν είναι μόνο αυτά, τα καινούργια, που μπορούν να τρέξουν. Κάποιες ΣΔΙΤ, για παράδειγμα, έχουν τρέξει αλλά πολλές άλλες είναι βαλτωμένες. Χρειάζονται μικρές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, με έμφαση στην ευελιξία της διαδικασίας και κυρίως στην ταχύτητα. Με συγκεκριμένο στόχο: κάθε ΣΔΙΤ να ωριμάζει μέσα σε έναν – το πολύ ενάμιση χρόνο.
Επίσης πρέπει η ταχύτητα να γίνει συστατικό στοιχείο του σχεδιασμού κάθε είδους έργου. Αυτό σημαίνει ότι για όσα έργα υπάρχει συμφωνία στην αναγκαιότητα υλοποίησης, πρέπει να «τρέχουν» μελετητικά, πρέπει να ωριμάζουν, χωρίς να περιμένουν να τελειώσουν τα προηγούμενα. Δηλαδή να υπάρχει συνέχεια και συνοχή στο σχεδιασμό.
• Όσον αφορά στην υπαγωγή αυθαιρέτων στο πλαίσιο του Νόμου 4495/2017 θα υπάρξει βελτίωση κατά την άποψή σας στην μέχρι σήμερα δημιουργηθείσα κατάσταση;
Κατά πρώτον πρέπει να πω ότι είναι αναγκαία, από την πλευρά του Υπουργείου, η παράταση στην υποβολή σχεδίων και μελετών για την ολοκλήρωση του προηγούμενου νόμου αυθαιρέτων, του 4178/2013. Ξέρετε, εκεί έχουν υποβληθεί και παραμένουν ακόμη, χωρίς μεταφορά στο νέο νόμο, πάνω από 700 χιλιάδες αυθαίρετα. Δεν ξέρω αν οι ιδιοκτήτες και μηχανικοί θέλουν να μεταφέρουν αυτές τις δηλώσεις στο νέο νόμο, που έχει μεν πλεονεκτικούς όρους στα πρόστιμα, αλλά δεν έχει ακόμη κριθεί συνταγματικά. Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, για αυτά τα 700 χιλιάδες και πλέον αυθαίρετα οι μηχανικοί πρέπει να υποβάλλουν όλα τα αρχεία , τα σχέδια και τις μελέτες στο πληροφοριακό σύστημα μέχρι τις 3 Νοεμβρίου. Είναι σχεδόν αδύνατον να υλοποιηθεί αυτό, ενώ παράλληλα τρέχει η προθεσμία της ένταξης στο νέο νόμο. Οπότε ζητήσαμε από το Υπουργείο και ελπίζω να γίνει αποδεκτό, να δοθεί παράταση. Διότι αν δεν περαιωθούν οι δηλώσεις του 4178 με τα απαραίτητα στοιχεία, η υπαγωγή που έχει γίνει, ακόμη και αν έχουν πληρωθεί τα πρόστιμα, θα θεωρείται νομικά άκυρη.
Όσον αφορά το νόμο 4495, εκτιμώ, με βεβαιότητα, ότι είναι η τελευταία ευκαιρία οποιουδήποτε έχει αυθαίρετο ή κτίριο με αυθαιρεσία να το δηλώσει για να μπορεί να το αξιοποιήσει μελλοντικά – και να ευελπιστεί ότι θα εξαιρεθεί για πάντα από την κατεδάφιση και να γλιτώσει τα πραγματικά υπέρογκα πρόστιμα αυθαιρέτων που δεν έχουν δηλωθεί, τα οποία όταν θα ξεκινήσουν να «πέφτουν» από το κράτος θα γίνει αντιληπτό ότι είναι δυσβάστακτα και σχεδόν δημευτικά. Ο νόμος 4495 δίνει εκπτώσεις και πολλές δόσεις, με τις πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις να λήγουν στο τέλος Οκτώβρη. Θα συμβούλευα οποιονδήποτε έχει αυθαίρετο ή κτίριο με αυθαιρεσία να μιλήσει με ένα μηχανικό της επιλογής του και να του αναθέσει τη δήλωση. Δεν νομίζω ότι θα υπάρξουν άλλες ευκαιρίες στο μέλλον. Παρά την κοινή πεποίθηση ότι «πάντα γίνονται ρυθμίσεις αυθαιρέτων» αυτή τη φορά τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Το ΣτΕ και η νομολογία έχουν συγκεκριμένες ανοχές, το κράτος έχει οργανωθεί, η τεχνολογία έχει προχωρήσει. Η Πολιτεία, αν θέλει, μπορεί να εντοπίσει ένα αυθαίρετο σε λίγα λεπτά. Η εκτίμησή μου είναι ότι σε ένα – δυο χρόνια από σήμερα θα το κάνει συστηματικά. Νομικά υπάρχει πληθώρα εργαλείων. Και όλα τα ηλεκτρονικά συστήματα του ΤΕΕ έχουν γεωγραφικό εντοπισμό. Με το πληροφοριακό σύστημα δηλώσεων των αυθαιρέτων, με την ηλεκτρονική έκδοση οικοδομικών αδειών και με την ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίων, που θα αφορά τα υπάρχοντα κτίσματα, τα επόμενα χρόνια θα είναι θέμα λίγων λεπτών, ίσως και χωρίς ανθρώπινη επέμβαση, να διαπιστώνεται αν ένα ακίνητο είναι νόμιμο ή όχι.