Τη μετατροπή της Ελλάδας σε κόμβο επισκευής και ανακατασκευής αμερικανικών ελικοπτέρων, αλλά και ευκαιρίες για την ευρύτερη βιομηχανική ανάπτυξη στον αμυντικό τομέα, προαναγγέλλει με συνέντευξή του στην «Κ» ο υφυπουργός Εθνικής Αμυνας Αλκιβιάδης Στεφανής. Οπως λέει, οι νέες ευκαιρίες μπορεί να συμβάλουν σε μια γενικότερη αναπτυξιακή κατεύθυνση. Επίσης, εκτιμά ότι η Ελλάδα είναι το «πέμπτο ή έκτο» πρόβλημα για την Τουρκία, τονίζοντας ότι αυτή τη στιγμή η Αγκυρα είναι προσηλωμένη στο συριακό μέτωπο. Ο κ. Στεφανής αναφέρει, ακόμα, ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός δεν θα μειωθεί.
– Πριν από λίγες ημέρες υπεγράφη η νέα συμφωνία αμυντικής συνεργασίας ανάμεσα σε Ελλάδα και ΗΠΑ (MDCA). Τι προσθέτει στις δυνατότητες της Ελλάδας;
– Συνέβησαν δύο κύρια γεγονότα. Το ένα είναι η υπογραφή της MDCA και το άλλο είναι η δεύτερη σύσκεψη του στρατηγικού διαλόγου. Το σημαντικό για εμάς είναι ότι, σε αυτόν τον δεύτερο στρατηγικό διάλογο μπήκε και η άμυνα με πραγματιστικά στοιχεία. Προέκυψαν πρακτικά αποτελέσματα. Πώς θα εκπαιδευόμαστε μαζί, πώς θα χρησιμοποιήσουμε τις δομές των ΗΠΑ για να στείλουμε τα στελέχη μας να εκπαιδευθούν, πώς θα κάνουμε την Ελλάδα έναν κόμβο όπου πάνω του θα εφάπτονται τα Βαλκάνια, η Μέση Ανατολή, οι χώρες της Αφρικής και οι χώρες του Κόλπου, για θέματα εκπαίδευσης και συντήρησης. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η προσπάθειά μας να μετατραπεί η Ελλάδα σε κέντρο ανακατασκευής των ελικοπτέρων Σινούκ. Εχουμε τον δεύτερο μεγαλύτερο στόλο στην Ευρώπη. Ανάλογο κέντρο μπορεί να γίνει και για τα ελικόπτερα Καϊόβα. Δεν έχει μόνο η Ελλάδα Καϊόβα. Και οι Αμερικανοί δεν έδωσαν τα ανταλλακτικά σε άλλες χώρες, τα παραχώρησαν σε εμάς με συγκεκριμένο σκοπό, δηλαδή να γίνουμε ο κόμβος για την επισκευή των ελικοπτέρων αυτών.
Η MDCA αποτελεί, κατά την άποψή μου, ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία για τη διαχείριση ορισμένων θεμάτων. Εγινε μία συμφωνία που θα παρέχει τη δυνατότητα στη χώρα μας να προχωρήσει και να εκμεταλλευθεί την αμερικανική νομοθεσία, ώστε να κερδίσει κάποια πράγματα. Για παράδειγμα, οι Αμερικανοί δεν μπορούν να απελευθερώσουν πιστώσεις για τη Διοίκηση Ευρώπης, αν δεν υπάρχει μια τέτοια συμφωνία. Με αυτό που έγινε και κάνοντας εγκαταστάσεις σε ορισμένα μέρη, μπορούμε να εκμεταλλευθούμε πιστώσεις και να κάνουμε βελτιώσεις.
– Λέτε ότι η άμυνα γίνεται και αναπτυξιακός μοχλός…
– Πολύ σωστά. Από τη συμφωνία σε σκληρή ισχύ έχουμε και οφέλη στους τομείς της έξυπνης ισχύος. Κατανοούμε όλοι ότι οι επενδύσεις που θα έρθουν στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης αποτελούν από μόνες τους μια παράμετρο αποτροπής. Αυτό, λοιπόν, είναι το κυρίαρχο που μπορεί να φανεί από αυτές τις συμφωνίες.
– Η Ελλάδα ανησυχεί από την αστάθεια στην περιοχή, τον ρόλο που παίζει η Τουρκία και την ουσιαστική απουσία των μεγάλων παικτών, όπως φάνηκε από την τουρκική εισβολή στη Συρία;
– Πριν συνεχίσω, θα ήθελα να συνδέσω την παρουσία του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Πομπέο στο υπουργείο μας. Πιστεύω ότι ήταν ένα μήνυμα πολύ σημαντικό. Οτι ο πολιτικός και στρατιωτικός πυλώνας ισχύος έρχονται και παραλληλίζονται στην υλοποίηση κάποιων πολιτικών που έχουν αποφασιστεί. Ως προς την Τουρκία, θα ήθελα να πω ότι εμείς αποτελούμε το πέμπτο ή το έκτο πρόβλημά της. Αυτή τη στιγμή έχει πολύ σοβαρότερα ζητήματα, και αυτό φαίνεται από την απόσυρση στρατιωτικών δυνάμεων από κάποια παραδοσιακά μέτωπά της και τη μεταφορά τους στα σύνορα με τη Συρία. Η προσπάθειά τους έγινε σαφής και από όσα περιέγραψε ο Ερντογάν στον ΟΗΕ, δείχνοντας τον χάρτη που παρουσίαζε μια νεκρή ζώνη, και αποτελεί ουσιαστικά μια επέκταση των εδαφών του κατά μήκος των νοτίων συνόρων της Τουρκίας. Ο Ερντογάν ήταν αποφασισμένος να το κάνει και το έκανε.
– Η δημοσιονομική κρίση, τα παλαιά μοντέλα για την ανάπτυξη της άμυνας, η γήρανση του εξοπλισμού έχουν επιπτώσεις στις Ενοπλες Δυνάμεις. Τι μπορεί να γίνει άμεσα για την ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό τους;
– Από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε με τον υπουργό την ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, αποφασίσαμε να τα εξετάσουμε όλα από την αρχή. Η πρώτη μας ενέργεια ήταν η εκπόνηση της Πολιτικής Εθνικής Αμυνας. Εχει να αναθεωρηθεί πάνω από πέντε χρόνια.
Ξεκινήσαμε να την προσεγγίζουμε θεσμικά. Είμαστε σε τελικό στάδιο και σύντομα θα υποβληθεί στο ΚΥΣΕΑ. Στη συνέχεια δώσαμε οδηγίες για την προσέγγιση της Δομής Δυνάμεων. Είναι ένας στόχος τον οποίο επεξεργαζόμαστε, εξετάζοντας την απειλή, τα σενάρια αλλά και τα κενά των δυνατοτήτων μας. Στη σύγχρονη στρατηγική δεν εξετάζεις τις προθέσεις του αντιπάλου. Ο αντίπαλος, επειδή έχει το πλεονέκτημα, μπορεί να αλλάζει προθέσεις συνεχώς. Πρέπει να εξετάζεις τις δυνατότητές του. Είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε ποιες δυνατότητες έχει ο δυνητικός αντίπαλος και έτσι να σχεδιάσουμε. Εχουμε καθορίσει τις προτεραιότητές μας, οι οποίες εξάγονται από τις στρατηγικές επιλογές που έδωσε ο πρωθυπουργός στην πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου. Από εκεί προκύπτουν τέσσερις στόχοι και έργα για το υπουργείο Εθνικής Αμυνας. Το πρώτο είναι η επάρκεια του αμυντικού εξοπλισμού, το δεύτερο είναι το σύστημα αξιολόγησης το οποίο ακουμπά το ηθικό, δηλαδή τον σκληρό πυρήνα των Ενόπλων Δυνάμεων, το τρίτο είναι να αναβαθμιστεί και να γίνει πιο αποτελεσματική η στρατιωτική θητεία και το τέταρτο είναι η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας σε σχέση με την τεχνολογία και με γενικότερες συνεργασίες. Γι’ αυτές τις τέσσερις κυβερνητικές προτεραιότητες έχουμε ένα πολύ πιεστικό χρονοδιάγραμμα.
– Περιγράψτε μας τη λογική των αλλαγών που θέλετε να κάνετε.
– Μια σύγχρονη δομή δυνάμεων πρέπει να είναι αποτελεσματική. Και για να είναι ένας οργανισμός αποτελεσματικός, πρέπει να υπάρχει διαδικασία ταχείας λήψης απόφασης, κάτι που αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της εποχής μας. Πρέπει να είναι τέτοιες οι δομές μας, ώστε να διευκολύνεται η ταχεία λήψη απόφασης. Εάν έχεις δέκα διαφορετικά διοικητικά επίπεδα να περάσεις, προκειμένου να λάβεις μια απόφαση, αυτό από μόνο του απαιτεί χρόνο. Βρισκόμαστε στην εποχή της πληροφορίας, όπου αυτός που θα λάβει πρώτος απόφαση έχει τη δυνατότητα να παρέμβει καθοριστικά στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος. Για να γίνει αυτό χρειάζονται σωστές διαδικασίες.
– Ζούμε σε μια εποχή με ιδιαίτερες προκλήσεις…
– Παρέχουμε ασφάλεια για να μπορέσει η χώρα να ασχοληθεί με επενδύσεις και πρόοδο. Γνωρίζουμε ξεκάθαρα τον ρόλο μας. Φαίνεται όμως και το ενδιαφέρον των πολιτών. Σε διάφορες δημοσκοπήσεις των τελευταίων εκλογών, η άμυνα είχε ανέβει στη δεύτερη θέση στα ενδιαφέροντα των πολιτών, από την όγδοη που βρισκόταν. Οι Ελληνες έχουν ένα αισθητήριο. Οταν αισθάνονται ότι απειλούνται, βλέπουν ποιος πυλώνας ισχύος έχει βαρύτητα. Είναι δεδομένο ότι οι Ελληνες πολίτες είναι κοντά στην άμυνα. Σε κάθε ελληνική οικογένεια έχουν, είχαν ή θα έχουν έναν στρατευμένο. Κατάγονται από μια περιοχή όπου οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις έδωσαν μάχη για να ελευθερωθεί. Οι Ελληνες πολίτες πρέπει να αισθάνονται υπερήφανοι για τις Ενοπλες Δυνάμεις. Διαχειρίζονται ό,τι πολυτιμότερο έχει ο ελληνικός λαός, που είναι τα παιδιά μας, και ξέρουν πώς να το κάνουν.
– Μπορεί να μειωθεί κι άλλο ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εθνικής Αμυνας;
– Εκείνο το οποίο μπορώ να βεβαιώσω είναι ότι αναγνωρίζουμε τις επιχειρησιακές απαιτήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων και προχωρούμε σε προμήθεια φρεγατών, καθώς και σε αναβάθμιση των F-16. Αυτό δείχνει ότι ο προϋπολογισμός όχι μόνο δεν θα μειωθεί, αλλά στοχευμένα θα αυξηθεί.
Το προσφυγικό
– Επανέρχεται το μοντέλο μεγαλύτερης εμπλοκής του στρατού στη διαχείριση του προσφυγικού. Θεωρείτε ότι ασκεί περαιτέρω πίεση;
– Δεν επιθυμούμε στρατιωτικοποίηση της μεταναστευτικής κρίσης. Οι Ενοπλες Δυνάμεις έχουν υποστηρικτικό ρόλο σε τέσσερις συγκεκριμένους τομείς: μεταφορά, σίτιση, διαμονή και ιατρική περίθαλψη ή συνδρομή. Προσπαθούμε να συνδράμουμε έχοντας πάντα κατά νου τη βασική αποστολή μας, που είναι η διατήρηση της επιχειρησιακής μας ετοιμότητας. Βεβαίως, έχετε δίκιο, οι Ενοπλες Δυνάμεις είναι ηλικιωμένες και η στελέχωσή τους υπολείπεται της κανονικής. Αυτό επιβαρύνει τη δουλειά όλων μας. Ο πρωθυπουργός, από την πρώτη στιγμή που ενημερώθηκε, παρατήρησε το πρόβλημα της στελέχωσης και ζήτησε να υποβληθούν προτάσεις.
Αλίμονο αν δεν γίνουν εδώ συστήματα της νέας φρεγάτας
– Υπάρχει χώρος για την εγχώρια αμυντική βιομηχανία; Δεν μιλάμε για φρεγάτες και μαχητικά αεροσκάφη. Μιλάμε για την ανάπτυξη UAV, drones και παρόμοιες, μεσαίου ή μικρού μεγέθους μονάδες…
– Η προσωπική μου άποψη είναι ότι υπάρχουν μεγάλα πράγματα που είναι λογικό να μην αναζητούνται εδώ, καθώς είναι ήδη έτοιμα στο εξωτερικό. Υπάρχουν και άλλα που μπορούμε να κάνουμε εμείς και μάλιστα πολύ καλά.
Επίσης, συνεργασίες πολλών στρατιωτικών φορέων με τα πανεπιστήμια, με εταιρείες του χώρου, και τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά. Θα δείτε στην επόμενη έκθεση αμυντικού υλικού που θα γίνει το 2020, την παρουσίαση δυνατοτήτων που είναι αποτέλεσμα προσπαθειών προσωπικού μας σε συνεργασία με πανεπιστημιακούς φορείς και γίνονται στα στρατιωτικά εργοστάσια.
Οι συνεργασίες αυτές, με μια κατάλληλη νομική διαδικασία, μπορεί να γίνουν και εμπορικά ελκυστικές, όπως και σε μεγαλύτερα οπλικά συστήματα. Μπορούν να κατασκευαστούν εδώ περιφερειακά συστήματα της νέας φρεγάτας, και αλίμονο αν δεν γίνουν εδώ. Αλλωστε, υπάρχουν και σκέψεις γι’ αυτό, τις οποίες επεξεργάζονται οι αρμόδιοι υπουργοί.
– Αυτό που περιγράφετε θυμίζει λίγο το μοντέλο του Ισραήλ. Αυτό είναι το πρότυπο;
– Το βιβλίο «Start-up nation» το οποίο αναφέρεται στο Ισραήλ, περιγράφει πλήρως την κατάσταση. Βεβαίως, η Ελλάδα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και μπορεί, ακούγοντας ιδέες, να αναπτύξει το δικό της μοντέλο. Θυμίζω ότι ο Μακρυγιάννης, μετά την απελευθέρωση του έθνους, όταν έρχονταν διάφοροι και πρότειναν η Ελλάδα να ακολουθήσει το γαλλικό, το αγγλικό, ή το ρωσικό μοντέλο, είπε ότι τελικά αυτό που θα ακολουθήσουμε, θα πρέπει να λάβει υπόψη του και τον Ελληνα. Ναι, υπάρχουν εξαιρετικές ιδέες που μπορούμε να πάρουμε από τους Ισραηλινούς, τους Αμερικανούς ή οποιονδήποτε άλλον, οφείλουμε όμως να τις εντάξουμε στην ελληνική κοινωνία.
Εχουμε τη δυνατότητα να το κάνουμε και το δείχνουμε αυτό καθημερινά. Δεν θα πάω μακριά. Θα αναφερθώ στην άσκηση «Παρμενίων». Το αποτέλεσμά της προέκυψε χάρη στις προσπάθειες των στελεχών και των οπλικών συστημάτων μας, τα οποία μπορούμε να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο.
– Θεωρείτε ότι τα ζητήματα που αφορούν την εθνική άμυνα, γίνονται αντιληπτά από την ελληνική κοινωνία;
– Είμαστε ρεαλιστές. Κατανοούμε ότι το πρώτο μέλημα της ελληνικής κοινωνίας είναι η ανάπτυξη και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και αυτό είναι και δικό μας μέλημα. Εμείς τι παρέχουμε; Παρέχουμε το ασφαλές πλαίσιο για να προχωρήσει η πατρίδα μας μπροστά. Αυτό είναι το έργο μας.
