Στο δημοσίευμα αυτό χαρτογραφούνται μια σειρά από -εκ πρώτης όψεως- «παράδοξα» χαρακτηριστικά της ελληνικής εκπαίδευσης. Πρόκειται για μια σειρά μόνιμων «επεισοδίων» που παγιώνονται στην εποχή των μνημονίων και συνθέτουν, πλέον, μ’ έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο το παζλ μιας εκπαίδευσης στην οποία οι ανισότητες και οι αποκλεισμοί, η ελαστική εργασία και η ανεργία, η γήρανση και η αποψίλωση των σχολείων από εκπαιδευτικούς και εκπαιδευόμενους, αναδεικνύονται σε εγγενή χαρακτηριστικά της.
Τα στοιχεία έχει επιμεληθεί ο αιρετός του Κεντρικού Υπηρεσιακού Συμβουλίου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, Νεκτάριος Κορδής.
1. Ένα πρώτο μεγάλο πρόβλημα που σχετίζεται αφενός με την οικονομική κρίση και αφετέρου με τις κυρίαρχες πολιτικές, είναι η σοβαρή μείωση του αριθμού των γεννήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ από 100.371 γεννήσεις το 2012, το 2016 είχαμε μια μείωση κατά 7,5% φτάνοντας στις 92.898.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η υπογεννητικότητα που ακολούθησε μετά το ξέσπασμα της κρίσης και συνεπώς η μείωση του μαθητικού πληθυσμού, είναι ήδη ορατή στην προσχολική εκπαίδευση και περνά σταδιακά και στην πρωτοβάθμια. Το σχολικό έτος 2008/2009 οι εγγεγραμμένοι μαθητές στα Γυμνάσια ήταν 341.315 και στα Λύκεια 241.726. Το σχολικό έτος 2014-2015 ο αντίστοιχος αριθμός για τα Γυμνάσια ήταν 312.494 (μείωση 8,45%) και για τα Λύκεια 238.134 (μείωση 1,05%).
2. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εκπαίδευση στην Ελλάδα (2017), εντός των επόμενων 10 ετών ο αριθμός των παιδιών ηλικίας 5 ετών (ηλικία έναρξης της υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης) αναμένεται να μειωθεί κατά 27%! Κατά την ίδια περίοδο το ποσοστό των μαθητών ηλικίας 7-14 ετών θα μειωθεί κατά ποσοστό άνω του 17%! Στην ηλικιακή ομάδα 15-19 ετών και σε ορίζοντα 20 ετών προβλέπεται μια μείωση κατά 23% σε σύγκριση με το 2017.
3. Οι σχολικές μονάδες με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 2008/9 για μεν τα Γυμνάσια ανέρχονται σε 1.968 με 51.858 εκπαιδευτικούς, για δε τα Λύκεια σε 1.367 με 30.683 εκπαιδευτικούς. Κατά το σχολικό έτος 2014/15 τα αντίστοιχα μεγέθη για τα Γυμνάσια είναι 1.717 (μείωση κατά 12,7%) και για Λύκεια 1.213 (μείωση κατά 11,2%). Σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς κατά το σχολικό έτος 2014/15 στα Γυμνάσια εργάζονται 35.668 (μείωση κατά 31,2%) και στα Λύκεια 21.850 (μείωση κατά 28,7%)!
4. Το σχολικό έτος 2008/9 είχαμε συνολικά 185.917 εκπαιδευτικούς και αυτή τη στιγμή έχουμε 142.088. Έχουμε συνεπώς μια συνολική μείωση των εκπαιδευτικών από το 2008 κατά 43.829 που αντιστοιχεί σε ποσοστό μείωσης 23,6%!
5. Οι ελαστικές μορφές εργασίας αυξάνονται συνεχώς στη Δημόσια εκπαίδευση! Το σχολικό έτος 2011/12 το ποσοστό των αναπληρωτών επί των μονίμων εκπαιδευτικών ήταν 8% για να φτάσουμε το 2015-2016 στο 14,1%! Παράλληλα αυξάνεται και το πλήθος των σχολικών μονάδων που διδάσκει πλέον ο εκπαιδευτικός! Το 18% διδάσκει σε 2 σχολικές μονάδες και το 5% σε 3 και πάνω σχολικές μονάδες! Επίσης το 17% των εκπαιδευτικών συμπληρώνει με 2η ανάθεση το διδακτικό του ωράριο.
6. Οι γηγενείς που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση στην Ελλάδα το 2016 ήταν 5,5% (9,8% Μ.Ο της Ε.Ε.) και οι γεννημένοι στο εξωτερικό στο 18,1%. Τα ποσοστά μαθητικής διαρροής διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο του σχολείου και την περιοχή. Μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού μεταναστών μαθητών εισέρχεται στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ), που αποτελεί τον τομέα που χαρακτηρίζεται από το υψηλότερο ποσοστό σχολικής διαρροής (11%), σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το παρατηρητήριο μαθητικής διαρροής του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).
Η περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, μια περιφέρεια με σημαντικούς πληθυσμούς μειονοτήτων και μεταναστών, καταγράφει τα υψηλότερα ποσοστά μαθητικής διαρροής στη χώρα.
7. Την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα το 2016 ολοκληρώνει το 42,7% των νέων ηλικίας 30-34 ετών (μόλις 26,3% το 2007). Το ποσοστό αυτό κατανέμεται στο 36,2% για τα αγόρια και 48,8% για τα κορίτσια (ΕΛΣΤΑΤ). Ο αντίστοιχος Μ.Ο. στην Ε.Ε είναι 39,1%. Τα επίπεδα απασχόλησης των πρόσφατων αποφοίτων είναι πολύ χαμηλά. Στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, η συνολική ανεργία εξακολουθεί να είναι η υψηλότερη στην ΕΕ με ποσοστό 23,6 % το 2016, η δε ανεργία των νέων (ηλικίας 15-24 ετών) ανέρχεται σε 47,3 %.
Όσον αφορά το ποσοστό των νέων (ηλικίας 15-29 ετών) εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης, το οποίο ανήλθε σε 22,2 % το 2016, ήταν το δεύτερο υψηλότερο μετά τη Βουλγαρία. Παράλληλα μεγάλο ποσοστό (40,2%) των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-34 ετών απασχολούνται σε θέσεις εργασίας με κατώτερες απαιτήσεις από το επίπεδο εκπαίδευσης που έχουν ολοκληρώσει (CEDEFOP 2017).
8. Σε σχέση με την ηλικιακή επιβάρυνση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα της κρίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι η έκθεση της Ευρ. Επιτροπής αναφέρει ότι το 49% των εκπαιδευτικών στην Α/θμια είναι άνω των 50 ετών, ενώ λιγότεροι από 1% είναι κάτω των 30 ετών. Για τη Β/θμια το 39% των εκπαιδευτικών έχουν ηλικία από 40-49 ετών. Το 2014 ο Μ.Ο των υπηρετούντων στα Γυμνάσια ήταν τα 46,3 έτη, στα Γενικά Λύκεια τα 47,5 έτη και στα ΕΠΑΛ τα 45,7 έτη (ΚΑΝΕΠ 2017).
Σας υπενθυμίζω ότι η μέση τιμή της ηλικίας όλων των μονίμων εκπαιδευτικών στη Δ.Ε. είναι τα 49,2 έτη και η αντίστοιχη τιμή όλων των υπηρετούντων (και των αναπληρωτών) τα 48 έτη!
9. Λόγω των δυσμενών οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών και της κυρίαρχης πολιτικής, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρή εκροή ατόμων με υψηλού επιπέδου δεξιότητες. Το 2015 έφυγαν από την Ελλάδα 109.351 άτομα, σχεδόν τα διπλάσια από εκείνα που εισήλθαν, συνεχίζοντας με τον τρόπο αυτό την τάση καθαρής εξερχόμενης μετανάστευσης λόγω της οικονομικής κρίσης.
10. Το εκπαιδευτικό σύστημα αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες λόγω του χαμηλού επιπέδου δημόσιας χρηματοδότησης. Έντονη μείωση είναι επίσης αισθητή στο ποσοστό των εκπαιδευτικών δαπανών σε σχέση με τις συνολικές κρατικές δαπάνες που κινήθηκαν από 8,7 % το 2014 σε 7,8 % το 2015, το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.
11. Σχετικά με τις παραιτήσεις εκπαιδευτικών υπενθυμίζουμε ότι την 7ετία 2010-2016 είχαμε συνολικά 19.018 αποχωρήσεις από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Πιο αναλυτικά το 2010 είχαμε 2.839 αποχωρήσεις, το 2011 3.503, το 2012 3.186 αποχωρήσεις, το 2013 3.442, το 2014 3.235, το 2015 είχαμε 1.638 αποχωρήσεις εκπαιδευτικών και τέλος το 2016 977 αποχωρήσεις εκπαιδευτικών. Το 2017 μέσω ΚΥΣΔΕ έχουν παραιτηθεί 56 εκπαιδευτικοί και μέσω ΔΔΕ μέχρι τις 31 Αυγούστου 404. Συνεπώς έχουμε 460 παραιτήσεις συνολικά!
Ένα σοβαρό ζήτημα που έχει προκύψει με το νέο ασφαλιστικό είναι ότι μετά την 1.1.2022 δεν θα ισχύουν οι μεταβατικές διατάξεις για τη θεμελίωση δικαιώματος σύνταξης και όλοι οι εκπαιδευτικοί θα συνταξιοδοτούνται πλέον σε ηλικία 67 ετών ή με τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και του 62ου έτους της ηλικίας τους. Με την τάση που έχει ο αριθμός των συνολικών παραιτήσεων, αρκετοί εκπαιδευτικοί σε λίγα χρόνια θα έχουν σχεδόν 50 χρόνια διαφορά ηλικίας με τους μαθητές τους!
efsyn.gr
