Ιστορική εξέλιξη που σηματοδοτεί τον μετασχηματισμό της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο χαρακτηρίζουν, μιλώντας στην «Κ», το νομοσχέδιο East Med «για την προώθηση συνεταιρισμών ασφάλειας και ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο» δύο από τους πιο ισχυρούς υποστηρικτές του. Ο εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC) Εντι Ζεμενίδης τονίζει ότι το νομοσχέδιο δεν βασίζεται σε κάποια αντιτουρκική πολιτική, αλλά σε μία νέα πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή, που εμβαθύνει τη συνεργασία με αξιόπιστους και δημοκρατικούς τοπικούς εταίρους – την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ. Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Αμερικανοεβραϊκής Επιτροπής (AJC) Ντέιβιντ Χάρις σημειώνει ότι αν και κάθε πρόβλεψή του αντανακλά μία τακτική κίνηση, στο σύνολό του παρουσιάζει μία νέα στρατηγική των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό που επισημαίνουν και οι δύο είναι ότι το νομοσχέδιο είναι απόδειξη μιας αλλαγής ως προς τη σημασία που δίνουν στη στρατηγική τους σχέση με τις χώρες της τριμερούς συνεργασίας. Μάλιστα, εκτιμούν ότι θεσμοθετεί και μετατρέπει την τριμερή συνεργασία σε μία πραγματική 3+1 με τις ΗΠΑ στο πεδίο της ασφάλειας.
– Το νομοσχέδιο East Med θεωρούνταν πολύ φιλόδοξο. Πώς έφτασε να περάσει και από τα δύο σώματα του Κογκρέσου;
Εντι Ζεμενίδης: Το νομοσχέδιο East Med ήταν όντως φιλόδοξο από την αρχή, και ίσως κάποιοι να υποτίμησαν τις πιθανότητές του να περάσει. Ωστόσο, ευτύχησε να έχει εισηγητές, που όχι μόνο συνεργάζονται πέρα από τις κομματικές γραμμές, αλλά ήταν διατεθειμένοι να αφιερώσουν πολιτικό κεφάλαιο γι’ αυτό: Οι Ρόμπερτ Μενέντεζ και Μάρκο Ρούμπιο στη Γερουσία, οι Γκας Μπιλιράκης, Ντέιβιντ Σισιλίνι και Τεντ Ντόιτς στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Εξίσου σημαντική όμως ήταν και η υποστήριξη ομάδων πολιτών όπως το HALC, που έκανε χιλιάδες τηλεφωνήματα και έστειλε δεκάδες χιλιάδες emails στα μέλη του Κογκρέσου. Η υποστήριξη του AJC Global Forum, όταν χιλιάδες μέλη του το προωθούσαν στο Καπιτώλιο, το κατέστησε νομοθετική προτεραιότητα. Ακολούθησαν το συνέδριο του PSEKA, η υποστήριξη του CUFI, το συνέδριο του CHIA… Δεν περνούσε εβδομάδα που να μην είχαμε κάποια πρόοδο, και σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στην περιοχή δημιουργήθηκε μία δυναμική που το έφερε στον τερματισμό.
– Τι σηματοδοτεί για την αμερικανική εξωτερική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο;
Ντέιβιντ Χάρις: Είναι μία ιστορική πραγματικά εξέλιξη μετασχηματισμού για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί συνειδητοποιούν ότι σήμερα δεν μπορούμε να βασιζόμαστε στην Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. Η πρώτη γραμμή της Αμερικής σε αυτή τη στρατηγικά και οικονομικά ζωτική περιοχή αποτελείται από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, καθώς και από αρκετές αραβικές χώρες, ξεκινώντας από την Αίγυπτο και την Ιορδανία.
– Στόχος του νομοσχεδίου είναι η αντιμετώπιση της επιρροής κακόβουλων παικτών στην περιοχή σε μία συγκυρία επιδείνωσης των σχέσεων με την Τουρκία. Η απόφαση να υποστηριχθεί η συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ είναι μία κίνηση τακτικής ή στρατηγικής;
Ν.Χ.: Το νομοσχέδιο East Med έχει αρκετές προβλέψεις και καθεμιά τους αντανακλά μία τακτική κίνηση. Αλλά ως σύνολο παρουσιάζει μία νέα στρατηγική. Οι ΗΠΑ για πολύ καιρό βάσιζαν τη στρατηγική τους για την Ανατολική Μεσόγειο στην Τουρκία. Το νομοσχέδιο είναι απόδειξη μιας αλλαγής σε αυτή τη στρατηγική.
– Στην Ελλάδα η έμφαση δίνεται στη στρατιωτική συνεργασία και στην άρση του εμπάργκο των όπλων στην Κύπρο. Ποιες θεωρείτε τις σημαντικότερες διατάξεις, και ειδικότερα για τη συνεργασία με το Ισραήλ;
Ν.Χ.: Με την άρση του εμπάργκο των όπλων, οι ΗΠΑ διορθώνουν έναν παρωχημένο και ακουσίως επιζήμιο νόμο. Η Κύπρος έχει αποδείξει πολλές φορές ότι είναι πραγματικός εταίρος των ΗΠΑ στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, στη στρατιωτική συνεργασία, στην υποστήριξη του συμμάχου μας Ισραήλ. Η απομάκρυνση των περιορισμών όπλων εναντίον της Κύπρου απομακρύνει έναν περιορισμό στη σχέση μας και επιτρέπει να αναπτυχθεί η συνεργασία μας.
Ε.Ζ.: Ο Ντέιβιντ έχει δίκιο για το εμπάργκο – η άρση του σε συνδυασμό με την ένταξη της Κύπρου στο πρόγραμμα IMET διεθνούς στρατιωτικής εκπαίδευσης θα μετατρέψει την τριμερή συνεργασία σε μία πραγματική 3+1 με τις ΗΠΑ στο πεδίο της ασφάλειας. Οι προβλέψεις που υποστηρίζουν την περιφερειακή ενεργειακή διπλωματία και εγκρίνουν τη δημιουργία ενός ενεργειακού κέντρου για την Ανατολική Μεσόγειο είναι εξίσου σημαντικές. Το νομοσχέδιο East Med θεσμοθετεί σημαντικές τάσεις και συνεργασίες.
– Ο πρόεδρος Τραμπ όμως συνεχίζει να υποστηρίζει τον πρόεδρο Ερντογάν παρά την παράδοση των S-400 και την αποσταθεροποιητική πολιτική του στην περιοχή. Υποχρεούται ο πρόεδρος να συμμορφωθεί με το νομοσχέδιο, ή οδεύουμε σε σύγκρουση με το Κογκρέσο;
Ν.Χ.: Ο συχνά αντιπαραγωγικός ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή πρέπει να ελεγχθεί. Οι σύμμαχοι πρέπει να είναι σύμμαχοι στα λόγια και στα έργα. Και καθώς χαιρετίζουμε αυτή τη σημαντική εξέλιξη, πρέπει να αναγνωρίζουμε τις άσχημες στιγμές και τη δουλειά που μένει να γίνει. Παρά τη διακομματική υποστήριξη στο Κογκρέσο για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, ο Λευκός Οίκος αρνείται να κάνει το ίδιο. Γιατί; Είναι ο φόβος της Τουρκίας, όπως συνέβαινε και κατά την περίοδο Ομπάμα. Η αλήθεια όμως δεν μπορεί να θυσιάζεται απέναντι στον πολιτικό εκφοβισμό.
Ε.Ζ.: Η νομοθεσία East Med δεν βασίζεται σε κάποια αντιτουρκική πολιτική, αλλά σε μία νέα πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή που εμβαθύνει τη συνεργασία σε αυτήν με αξιόπιστους και δημοκρατικούς εταίρους. Οπως και το East Med Gas Forum, υπάρχει χώρος για την Τουρκία στο τραπέζι αν θέλει να είναι ένας εποικοδομητικός παίκτης που ακολουθεί τους κανόνες που έχουν συμφωνήσει οι γείτονές της. Αλλά οι ημέρες που αφήναμε την Τουρκία να γράφει τους δικούς της κανόνες και αγνοούσαμε το μπούλινγκ που έκανε στην περιοχή, έχουν τελειώσει.
