Η 22 Μαρτίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Νερού, ένας θεσμός των Ηνωμένων Εθνών που ξεκίνησε το 1993 και εστιάζεται στη σημασία του γλυκού (όχι θαλασσινού) νερού. Στόχος της ημέρας είναι να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινότητα στα θέματα διαχείρισης των υδάτινων πόρων και εξασφάλισης νερού για τα 2,2 δισεκατομμύρια ανθρώπους που ζουν χωρίς πρόσβαση σε ασφαλές νερό και σε δράσεις που πρέπει να αναληφθούν για να αντιμετωπιστεί η παγκόσμια κρίση νερού.
Βασικός πυρήνας της Παγκόσμιας Ημέρας Δράσης είναι η επίτευξη του Στόχου 6 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη που είναι : Νερό και αποχέτευση για όλους μέχρι το 2030. Για το 2021 το θέμα είναι η εκτίμηση της αξίας του νερού και για το 2022 θα είναι τα υπόγεια νερά.
Κατανάλωση, επάρκεια και μοντέλο ανάπτυξης
Για το νησί της Ρόδου αλλά και ευρύτερα τον ελληνικό χώρο τα δύο παραπάνω στοιχεία είναι πολύ σημαντικά. Η χώρα μας σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat (2018) είναι πρώτη σε
άντληση γλυκού νερού για δημόσια χρήση με σχεδόν 160 κυβικά μέτρα νερού ανά κάτοικο. Σύμφωνα επίσης με παλαιότερο δημοσίευμα της Καθημερινής οι κάτοικοι αυτής της χώρας είναι από τους πιο σπάταλους στην κατανάλωση νερού στον πλανήτη. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια επειδή η εμπιστοσύνη του καταναλωτή στο πόσιμο νερό από τη βρύση έχει μειωθεί, βλέπουμε μια τεράστια αύξηση στην κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού που βέβαια οδηγεί και σε άλλες μορφές ρύπανσης.
Στο νησί μας η επάρκεια και διαχείριση νερού αναπόφευκτα σχετίζεται με την οικονομία και το μοντέλο ανάπτυξής του. Το μοντέλο του μαζικού τουρισμού που έχει επιλεγεί και η στροφή στην κατασκευή πολυτελών ξενοδοχειακών μονάδων με το σύστημα all-inclusive σημαίνει αυτόματα μεγάλες καταναλώσεις νερού. Αυτές με τη σειρά τους οδηγούν αναπόφευκτα σε μείωση των υδάτινων αποθεμάτων και υποβάθμιση της ποιότητας του πόσιμου νερού.
Δυστυχώς αυτό δεν είναι κατανοητό για αυτούς που σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο χαράζουν την τουριστική στρατηγική της χώρας και του τόπου. Η κατασκευή νέων κλινών συνεχίζεται απειλώντας τη βιωσιμότητα του νησιού σε πολλά επίπεδα συμπεριλαμβανομένου και του νερού.
Παρά την ύπαρξη του Φράγματος του Γαδουρά που είναι ένας από τους μεγαλύτερους υδάτινους ταμιευτήρες στη χώρα η Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Ρόδου (ΔΕΥΑΡ) συνεχίζει να κάνει νέες γεωτρήσεις οι οποίες φυσικά επηρεάζουν τα υπόγεια νερά στο νησί. Πριν από μερικές μόνο μέρες ανακοινώθηκαν πέντε νέες γεωτρήσεις στην περιοχή της Καλάθου.
Από την άλλη πλευρά πολύτιμο πόσιμο νερό χάνεται για χρήσεις άρδευσης. Κορυφαίο ίσως παράδειγμα για το νησί μας είναι το Φράγμα Κρητηνίας που εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια κατασκευάζεται (έγκριση οριστικής μελέτης στις 19/11/2003) αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί, Το Φράγμα αυτό θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο για την άρδευση της περιοχής που είναι κατ’ εξοχήν γεωργική. Καλύτερα είναι τα πράγματα με το Φράγμα της Απολακιάς αλλά δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι επιτελεί πλήρως τον σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε.
Είναι σαφές ότι η διαχείριση του νερού λοιπόν συνδέεται και με ευρύτερα θέματα χάραξης πολιτικών και όχι απλά ευχολόγια των αρμοδίων. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ είναι η ευκολία με την οποία η ΔΕΥΑΡ παρέχει βεβαιώσεις επάρκειας νερού για την ανέγερση νέων μονάδων σε περιοχές που είναι παραπάνω από βέβαιο ότι τέτοια επάρκεια δεν υπάρχει.
Αφαλάτωση
Η αφαλάτωση είναι μια λύση για τα μικρά νησιά αλλά και για ξενοδοχειακές μονάδες όμως θα πρέπει να έχουν λυθεί σε ένα βαθμό τα ζητήματα της ενέργειας που απαιτείται για τη λειτουργία των μονάδων αυτών. Ιδανικά η αφαλάτωση θα πρέπει να συνδυάζεται με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Σοβαρό θέμα υπάρχει και με την ασφαλή διάθεση των υποπροϊόντων από την επεξεργασία του θαλασσινού νερού. Τα υποπροϊόντα αυτά αν απορρίπτονται ξανά στη θάλασσα και μάλιστα σε ρηχά νερά μπορεί να προκαλέσουν ζημιές στα παράκτια οικοσυστήματα λόγω της αύξησης της αλατότητας. Σχετικό αίτημα-ερώτημα είχαμε υποβάλει στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου στις 21/08/2019.
Ποιότητα του πόσιμου νερού
Η ποιότητα του πόσιμου νερού όπως ο Σύλλογος μας έχει τονίσει πολλές φορές πρέπει να ανταποκρίνεται στις νομοθετικές απαιτήσεις της ΚΥΑ Γ1(δ)/ΓΠ ΟΙΚ 67322/2017 ενώ οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται για την ποιότητα του νερού τακτικά και αυτά τα στοιχεία να αποστέλλονται και στο Υπουργείο Υγείας (άρθρ.12 της ΚΥΑ). Στο νησί μας παρά τις επανειλημμένες ανακοινώσεις του Συλλόγου μας ήδη από το 2018 αλλά και τις υποχρεώσεις της ΔΕΥΑΡ που απορρέουν από τα παραπάνω, η ενημέρωση αυτή προς τους καταναλωτές δεν έχει γίνει ποτέ. Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Νερού είναι λοιπόν μια καλή ευκαιρία να γίνει η αρχή.
Χαρακτηριστικό είναι και το χθεσινό (21/3/2021) δημοσίευμα της εφημερίας Realnews που αναφέρει ότι παρατηρούνται υψηλές ποσότητες νιτρικών σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Αυτό σύμφωνα με στοιχεία της ΕΔΕΥΑ για του Δήμους που παρέχουν στοιχεία στο διαδίκτυο ή/και στη διεύθυνση (ydor.edeya.gr). Ο Δήμος Ρόδου μέχρι σήμερα δεν παρέχει στοιχεία ούτε στη συγκεκριμένη εφαρμογή ούτε αλλού στο διαδίκτυο.
Εξοικονόμηση
Η εξοικονόμηση νερού είναι βασικός παράγοντας στην ορθή διαχείριση των υδάτινων αποθεμάτων. Η εξοικονόμηση θα πρέπει να καλύπτει όλες τις ανθρώπινες χρήσεις δηλαδή την αστική, βιομηχανική, τουριστική, γεωργική κλπ). Στο νησί μας ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στην εξοικονόμηση των τουριστικών καταλυμάτων ιδιαίτερα αυτών που απαιτούν μεγάλες ποσότητες νερού. Όμως όπως λέμε πιο πάνω δεν είναι δυνατόν να υπάρχει αρκετό και καλό νερό αν συνεχιστεί το φαινόμενο της επέκτασης του τουριστικού τομέα με νέες κλίνες όταν υπάρχει ήδη περισσότερες από πολλές (υπολογίζονται σε πάνω από 150.000). Επίσης η κατάχρηση του γλυκού νερού (πισίνες ακόμα και σε ξεχωριστά δωμάτια κλπ, ντους που τρέχουν συνεχώς, διαρροές που δεν ελέγχονται κλπ) επιβαρύνει το υδάτινο ισοζύγιο του νησιού.
Συμπερασματικά
Η αξία του νερού είναι αδιαμφισβήτητη αφού χωρίς αυτό δεν υπάρχει ζωή. Για το λόγο αυτό είναι κεντρικός στόχος τόσο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως το νερό σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Για κάποιους λαούς σημαίνει επιβίωση για άλλους καλύτερη ποιότητα ζωής και για κάποιους άλλους μέσο για οικονομική ευημερία. Το βέβαιο είναι το μέλλον του πλανήτη εξαρτάται και από την ύπαρξη αρκετού και καλής ποιότητας γλυκού νερού.
Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου
Το ΔΣ
