Μια νέα κατάσταση πραγμάτων στην εισαγγελική αξιολόγηση των στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί, στα πλαίσια της κατεπείγουσας προκαταρκτικής εξέτασης που διενεργείται, για τη διαπίστωση τυχόν τελέσεως ποινικά κολάσιμων πράξεων από υπηρεσιακούς παράγοντες και αιρετούς για την απώλεια 4 ανθρώπων και τις καταστροφές που προκλήθηκαν στην δυτική πλευρά του νησιού από τις πλημμύρες, τον Νοέμβριο του 2013, προκάλεσε η υποβολή νέου πορίσματος από τον δεύτερο πραγματογνώμονα πολιτικό μηχανικό, που διόρισε η Πταισματοδίκης Ρόδου.
Παρότι με την πραγματογνωμοσύνη του πρώτου πραγματογνώμονα επιρρίπτονται σαφέστατες ευθύνες σε αιρετούς και δημοσίους υπαλλήλους για τις συνέπειες της μεγάλης νεροποντής, ο δεύτερος πραγματογνώμονας έχει διαφορετική θεώρηση των πραγμάτων.
Παραμένει ακόμη άγνωστο πώς και πότε θα αποφανθεί ο τρίτος πραγματογνώμονας.
Πέραν των εκατοντάδων κατοίκων, που είδαν τις περιουσίες τους να χάνονται μέσα σε λίγες ώρες, νεκροί είναι ο Κωνσταντίνος Αργυρόπουλος του Γεωργίου, ηλικίας 50 ετών, η Αναστασία Κατσαρού του Ιωάννη, 36 ετών, η Καλλιόπη Παναγιώτου του Φειδία, 54 ετών και ο Ιωάννης Μπαϊράμης του Μικέ, 63 ετών, που παρασύρθηκαν από την ορμή του ποταμού στις γέφυρες Παστίδας και Κρεμαστής, οι δίοδοι των οποίων δεν έκλεισαν για τους οδηγούς, ενώ έπρεπε, το απόγευμα της 22ας Νοεμβρίου 2013.
Οι ζημιές σε δημοτικές υποδομές και στο οδικό δίκτυο αποτιμήθηκαν σε 3.750.000 ευρώ, οι ζημιές σε οικοσυσκευές σε 577.433,67 ευρώ, σε καταστήματα και επιχειρήσεις 673.217,70 ευρώ (“βάσει τιμολογίων” – οι πλημμυροπαθείς επαγγελματίες “κατά δήλωσή τους” διεκδικούν 2.386.608,42 ευρώ).
Στην ογκώδη δικογραφία, που έχει σχηματιστεί, έχει συσχετιστεί σύμφωνα με τις πληροφορίες και μηνυτήρια αναφορά κατά του περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου κ. Γ. Μαχαιρίδη, του δημάρχου Ρόδου κ. Στάθη Κουσουρνά και κατά παντός άλλου υπευθύνου, που υπέβαλαν ενώπιον του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Ρόδου, τρεις κάτοικοι της Ιαλυσού, ζητώντας τον ποινικό κολασμό τους.
Πρόκειται για τους κ.κ. Μιλτιάδη Τσιριγωτάκη του Μιχαήλ, Βασιλική Αρμυριώτη του Δημητρίου και Σαράντη Σαράντη του Γεωργίου, που εκπροσωπούνται από το δικηγόρο κ. Βασίλη Μπέη.
Εν πάση περιπτώσει, ο δεύτερος πραγματογνώμονας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι την 22α Νοεμβρίου 2013, συνέβησαν έντονα πλημμυρικά φαινόμενα στις ευρύτερες περιοχές των Δημοτικών Κοινοτήτων Ιαλυσού, Κρεμαστής και Παστίδας που είχαν ως τραγικό απολογισμό την απώλεια τεσσάρων ανθρωπίνων ζωών, την καταστροφή οικοσκευών, επιχειρήσεων, αυτοκινήτων, έργων υποδομής κ.λ.π.
Γενεσιουργό αίτιο απετέλεσε η ισχυρή βροχόπτωση, η οποία εκδηλώθηκε στην ευρύτερη περιοχή των οικισμών Ιαλυσού, Παστίδας, Κρεμαστής και Φαληρακίου με πρωτοφανή χαρακτηριστικά, όπως προκύπτουν από το διάγραμμα καταγραφής της καταιγίδας του Μετεωρολογικού Σταθμού του Αεροδρομίου (Αστεροσκοπείο Αθηνών).
Είχε πρωτοφανώς υψηλή ραγδαιότητα ταυτόχρονα με την έναρξη του φαινομένου, με αποτέλεσμα το γρήγορο πλημμύρισμα όλων των ανάντη μικρού μεγέθους λεκανών απορροής σε κρίσιμα σημεία των ως άνω περιοχών. Τα διάφορα πλημμυρικά κύματα που δημιουργήθηκαν στα ανάντη κατέκλυσαν τις κατάντη περιοχές ταχύτατα.
Όπως προαναφέρθηκε, συνέβησαν δύο τραγικά γεγονότα σε διαφορετικές θέσεις. Το ένα συνέβη στην συμβολή της κοίτης ανωνύμου ρέματος με ασφαλτοστρωμένη ιδιωτική οδό, όπως προέκυψε από την έρευνα του πραγματογνώμονα, όπου έχασε τη ζωή του το ζεύγος Μπαϊράμη.
Ο πραγματογνώμονας τονίζει ότι μετά από επίσκεψή του, στο γραφείο του Διοικητή του Αστυνομικού Τμήματος Ιαλυσού, πληροφορήθηκε από τον ίδιο πως δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία για την ακριβή ώρα και τις συνθήκες του συμβάντος.
Σύμφωνα με υπολογισμούς του, η ταχύτητα ροής του νερού του ρέματος στη διασταύρωση του με την ιδιωτική – αγροτική οδό κατά την πραγματοποίηση της μέγιστης παροχής (ώρα 16.30) εκτιμάται ότι ήταν 21,00 Km/h περίπου. Ροή με τέτοια ταχύτητα ή ακόμη και με μικρότερες τιμές, είναι ικανή για να εκτρέψει από την πορεία του και να παρασύρει ένα IX αυτοκίνητο.
Το δυσάρεστο αυτό γεγονός θα είχε αποτραπεί, όπως εκτιμά, αν δεν είχε επιλέξει ο οδηγός του αυτοκινήτου την διέλευση του ρέματος εκείνη την χρονική στιγμή και αν ο εν λόγω δρόμος ήταν εφοδιασμένος με έναν επαρκούς διατομής υπερυψωμένο οχετό, που θα επέτρεπε την ασφαλή διέλευση των οχημάτων κατά την διάρκεια ισχυρών βροχοπτώσεων.
Τονίζει δε ότι στην περιοχή της Παστίδας κυρίως αλλά και σε άλλες περιοχές, έχει συμβεί το παράδοξο γεγονός της αθρόας οικοδόμησης οικιών από ιδιώτες εργολάβους, συνήθως με την μέθοδο της αντιπαροχής.
Επισημαίνει ότι πολλοί εργολάβοι οικοδομών, με το σύστημα της αντιπαροχής κατασκεύασαν πληθώρα κατοικιώνκαι αυθαιρέτως προέβησαν στην διάνοιξη ιδιωτικών δρόμων χωρίς μελέτη, δημιουργώντας ουσιαστικά ιδιωτική πολεοδόμηση που είναι απολύτως παράνομη πράξη. Στην συγκεκριμένη περίπτωση ο εν λόγω δρόμος, τέμνει σε τουλάχιστον δύο σημεία παραχειμάρρους του Κρεμαστενού Ποταμού που τροφοδοτούνται από μικρές πολύ επικίνδυνες λεκάνες, για τον οποίο δηλώθηκε από τους αντίστοιχους υπηρεσιακούς παράγοντες, πως δεν νομιμοποιείται να έχει αρμοδιότητα συντήρησης ή βελτίωσης ούτε ο Δήμος Ρόδου ούτε η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Εκφράζει έτσι την άποψη πως υπεύθυνοι για την επικινδυνότητα του εν λόγω δρόμου είναι οι ιδιώτες ή όποιοι άλλοι, που τον κατασκεύασαν αυθαιρέτως και τον έθεσαν σε κυκλοφορία χωρίς να προβούν στην κατασκευή των απαραίτητων έργων αντιπλημμυρικής προστασίας.
Για το δεύτερο τραγικό θάνατο στην συμβολή της κοίτης του χειμάρρου Κρεμαστενού Ποταμού με Ιρλανδική Διάβαση επί της επαρχιακής οδού Ρόδου – Αεροδρομίου, όπου παρασύρθηκαν από τα νερά του και έχασαν τη ζωή τους δύο άνθρωποι οι Κ. Αργυρόπουλος και Α. Κατσαρού, θεωρεί ότι θα είχε αποτραπεί αν δεν είχε επιλέξει ο οδηγός του αυτοκινήτου την διέλευση της Ιρλανδικής Διάβασης εκείνη την χρονική στιγμή, αν η έξοδος των τριών επιβαινόντων μετά το σβήσιμο της μηχανής του αυτοκίνητου απο την κοίτη του χείμαρρου ήταν άμεση, αν κατά κάποιο τρόπο ήταν πρακτικά εφικτό να είχε αποτραπεί από κάποια αρχή η διέλευση του οχήματος από την Ιρλανδική Διάβαση, αν είχε καταργηθεί η Ιρλανδική Διάβαση και είχε κατασκευαστεί στη θέση της η προβλεπόμενη γέφυρα της οποίας η οριστική μελέτη υπήρχε από το έτος 2007 θεωρημένη στα γραφεία των Τεχνικών Υπηρεσιών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Ο πραγματογνώμονας εκφράζει την άποψη πως υπεύθυνες για την επιτήρηση και πιθανή διακοπή κυκλοφορίας κατά την διάρκεια πλημμύρας, στην Ιρλανδική Διάβαση, προς αποφυγή ατυχημάτων κατά τη διέλευση οχημάτων είναι οι κατά τόπους αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ δηλαδή το Αστυνομικό Τμήμα της Ιαλυσού.
Υπεύθυνη για την κατασκευή του έργου της Νέας Γέφυρας του Κρεμαστενού Ποταμού είναι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και οι Υπηρεσίες της.
Αναφέρει ότι από τα υπάρχοντα στοιχεία προκύπτει πως αφού ακολουθήθηκαν όλες οι νόμιμες διαδικασίες, εκπονήθηκε μελέτη για νέα γέφυρα στα πλαίσια της μελέτης οδοποιίας με τίτλο «Λειτουργική Βελτίωση Επαρχιακής Οδού Ρόδου — Αεροδρομίου» με μέριμνα των Τεχνικών Υπηρεσιών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Επίσης κατετέθησαν από τις Υπηρεσίες της Περιφέρειας 19 έγγραφα από τα οποία φαίνεται η προσπάθειά της να εντάξει σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα την κατασκευή της γέφυρας αυτής.
Επισημαίνει μάλιστα πως στο σκεπτικό της υπ’ αριθμ. 15/2007 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πεταλούδων, δεν υπάρχει καμία αναφορά ως προς την αναγκαιότητα κατασκευής νέας γέφυρας, αλλά συζητούνται και ψηφίζονται τελικά θέματα που έχουν σχέση με το σχέδιο Πόλεως Κρεμαστής.
Για τις πλημμύρες στην Ιαλυσό υποστηρίζει ότι οφείλονται στη μεγάλη υπερπήδηση στην είσοδο του Τριαντενού ποταμού του υπογείου αγωγού ορθογώνιας διατομής κοντά στο παλαιό Νεκροταφείο Ιαλυσού, που οδηγεί τα όμβρια του Τριαντενού ποταμού στη θάλασσα.
Η υπερπήδηση αυτή, όπως τονίζει, οφείλεται κυρίως στην κάλυψη της κοίτης του χειμάρρου Τριαντενού την δεκαετία του 1980 με πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος σ’ όλο το μήκος του που βρίσκεται στο σχέδιο πόλεως Ιαλυσού όπου στη θέση της παλαιάς κοίτης προβλεπόταν δρόμος και δευτερευόντως στην έλλειψη καθαρισμού της κοίτης του ρέματος.
Η παράσυρση κλαδιών, χόρτων απορριμμάτων και άλλων φερτών απλώς μείωσε την παροχετευτικότητα του χειμάρρου κατά κάποιο ποσοστό, δεν ήταν όμως το βασικό αίτιο για τα πλημμυρικά φαινόμενα.
Από τους υπολογισμούς της μελέτης του γραφείου Μελετών ΜΕΤΕΡ – ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Ε.Π.Ε., με καθαρό νερό είχε προβλεφθεί εδώ και πολλά έτη η μεγάλη ανεπάρκεια της διατομής του κλειστού αγωγού.
Επίσης στο πλημμύρισμα της Ιαλυσού από τον Τριαντενό ποταμό συμμετείχαν, όπως αναφέρει και τα πλημμυρικά κύματα που δημιουργήθηκαν στις μικρές λεκάνες απορροής άλλων μικρών ρεμάτων κατά μήκος του λόφου Φιλέρημος και της περιοχής Βουνάρα.
Καταστροφές σε μικρότερο βαθμό συνέβησαν στην λεκάνη του Επιτρόπου Ποταμού που οφείλονταν στην ανεπάρκεια παλαιών αντιπλημμυρικών έργων που υπέστησαν παρεμβάσεις από την εποχή της Ιταλικής κατοχής μέχρι το 1985.
Στην πλατεία του οικισμού της Παστίδας (θέση γέφυρα) δύο ρέματα συμβάλλουν και απαρτίζουν ένα κορμό που διασχίζει τον κατάντη κοινοτικό δρόμο με κλειστή ορθογωνική διατομή. Υπήρξαν σημαντικές καταστροφές σε σπίτια, επιχειρήσεις και κινητά περιουσιακά στοιχεία.
Στη διασταύρωση της κοίτης του χειμάρρου Κρεμαστενού με την επαρχιακή οδό Κρεμαστής – Μαριτσων, κοντά στον κόμβο προς Παστίδα στη θέση της εκεί γέφυρας, υπήρξε μεγάλη υπερπήδηση, με αποτέλεσμα το πλημμύρισμα των κατάντη κατοικημένων περιοχών και του οδοστρώματος της Επαρχιακής Οδού.
Η εν λόγω γέφυρα στη σημερινή της μορφή κατασκευάστηκε κατά την δεκαετία του 1990.
Μεταξύ της ως άνω γέφυρας και της πλατείας του οικισμού της Παστίδας υπάρχουν έξι διασταυρώσεις ρεμάτων με δρόμους. Σε όλες τις περιπτώσεις υπήρξαν μεγάλες και επικίνδυνες υπερπηδήσεις. Αποτέλεσμα αυτών ήταν οι καταστροφές σε πολλές περιπτώσεις του οδοστρώματος και ενός παλαιού θολωτού οχετού (ενδεχομένως της Ιταλικής Κατοχής) και των πτερυγοτοίχων του που κατέρρευσαν ολοσχερώς.
Στη διασταύρωση παραχειμάρρου του Κρεμαστενού Ποταμού με την επαρχιακή οδό Παστίδας – Μαριτσών, υπήρξε μεγάλη υπερπήδηση του τεχνικού αυτού.
Εκτιμά έτσι ότι με δεδομένη τη διαμόρφωση των οικισμών ως έχουν σήμερα, η αντιπλημμυρική προστασία τους αποτελεί κύριο μέλημα του κράτους με όλες τις εκφράσεις του.
Κύρια παράμετρος που εξασφαλίζει την αντιπλημμυρική προστασία, είναι η κατασκευή άρτιων αντιπλημμυρικών έργων από τους δημόσιους φορείς που έχουν την αρμοδιότητα (Υπουργείο Δημοσίων Έργων, Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, Δήμος Ρόδου). Τα ως άνω έργα θα πρέπει να συντηρούνται με ετήσιες τουλάχιστον επιθεωρήσεις από τις αντίστοιχες υπηρεσίες της Περιφέρειας.
Επόμενη εξ ίσου σημαντική παράμετρος είναι αυτή που θα εξασφαλίζει την αστυνόμευση ως προς την τήρηση των κανόνων συμπεριφοράς των πολιτών απέναντι στα ρέματα. Στην ίδια παράμετρο συμπεριλαμβάνεται και ο καθαρισμός των ρεμάτων.
Δυστυχώς, όπως τονίζει, υπάρχει νομική ασάφεια ως προς το ποια υπηρεσία είναι αρμόδια για τον καθαρισμό και την αστυνόμευση των ρεμάτων. Τελευταία παράμετρος είναι η τήρηση της τάξης κατά την διάρκεια ενός πλημμυρικού φαινομένου που προϋποθέτει προετοιμασία σοβαρού σχεδίου έκτακτης ανάγκης από τους έχοντες την αρμοδιότητα, που είναι οι τοπικές υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ.
ELENI PAPADAKI RHODOS.