Αγκυρα, 21
Σε ανακοίνωσή του την Πέμπτη ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Τουρκίας, Νούμαν Κουρτουλμούς, δήλωσε ότι η χώρα αναστέλλει την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για τα ανθρώπινα δικαιώματα για κάποιο διάστημα.
Ο ίδιος είπε επίσης πως ευελπιστεί να αρθεί όσο το δυνατόν συντομότερα η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη χώρα, ενδεχομένως εντός ενός ή ενάμιση μήνα, όπως αναφέρει το δίκτυο NTV.
Η νέα αυτή εξέλιξη, που προκαλεί νέες ανησυχίες στην παγκόσμια κοινότητα, έρχεται ενώ στην Ελλάδα συζητείται η έκδοση των «8» στρατιωτικών στην Τουρκία και την ώρα που στην γείτονα χώρα «ανοίγει» ο δρόμος για την επαναφορά της θανατικής ποινής, με τον Ερντογάν να μην αποκλείει το ενδεχόμενο να τιμωρήσει με τον τρόπο αυτόν τους πραξικοπηματίες.
Θα πάρουν μέτρα που παραβιάζουν την Ευρωπαϊκή Σύμβαση
Στηριζόμενη σε άρθρο της ίδιας της Σύμβασης, που επιτρέπει την παρέκκλιση από αυτήν σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, η τουρκική κυβέρνηση θα λάβει μέτρα που θα παραβιάζουν την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η μορφή που θα έχουν τα πρώτα προεδρικά διατάγματα με δεδομένη, από τα μεσάνυχτα, την ισχύ της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, είναι το βασικό ερώτημα στην Τουρκία. Η κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης δημοσιεύτηκε τα μεσάνυχτα στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης και το απόγευμα θα ψηφιστεί στην Εθνοσυνέλευση.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνηση Νουμάν Κουρτουλμούς μιλώντας σε δημοσιογράφους είπε ότι η κυβέρνηση επικαλείται το άρθρο 15 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα. Το συγκεκριμένο άρθρο αναφέρει ότι ένα κράτος μπορεί να παρεκκλίνει από τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από τη Σύμβαση, σε περιπτώσεις πολέμου ή άλλου δημόσιου κινδύνου.
Ο Κουρτουλμούς είπε επίσης ότι η κυβέρνηση θα κάνει ό,τι μπορεί ώστε να λήξει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης το συντομότερο δυνατό.
Ένα από τα ερωτήματα είναι αν η κυβέρνηση θα αισθανθεί την ανάγκη να αναθεωρήσει το νόμο περί κατάστασης έκτακτης ανάγκης που είχε ψηφιστεί το 1983, αλλά και τον κανονισμό εφαρμογής του νόμου αυτού. Ο νόμος εφαρμόστηκε τότε, αλλά ειδικά την περίοδο 1987-2002 στη Νοτιοανατολική Τουρκία. Με βάση τα σημερινά δεδομένα παρουσιάζει αρκετές ελλείψεις, αφού για παράδειγμα δεν αναφέρονται σε αυτόν πολλά δεδομένα που ισχύουν σήμερα, όπως το διαδίκτυο, τα κινητά τηλέφωνα κλπ.
Επί της ουσίας όμως, όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση κήρυξε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης κυρίως για να υπάρξει νόμιμη βάση για κάποιες ενέργειες στις οποίες θα προβεί από εδώ και πέρα. Διότι οι περιορισμοί στους οποίους μπορεί να προβεί με βάση το νόμο, σχεδόν στο σύνολό τους, εφαρμόζονται ήδη. Η απαγόρευση ή ο περιορισμός της κυκλοφορίας, η απαγόρευση της έκδοσης και διανομής εντύπων, η σωματική έρευνα, η απαγόρευση συγκεντρώσεων και πολλά άλλα, εφαρμόζονται έτσι κι αλλιώς.
Αυτό που χρειάζεται η κυβέρνηση είναι η νόμιμη βάση για ζητήματα όπως οι μαζικές απολύσεις στο δημόσιο, η μαζική απαγόρευση εξόδου από τη χώρα και η παράταση του χρόνου κράτησης προτού ο κατηγορούμενος παραπεμφθεί στον εισαγγελέα. Το ανώτατο όριο κράτησης κάτω από ομαλές συνθήκες είναι οι τέσσερις μέρες, ενώ σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης το διάστημα αυτό μπορεί να παραταθεί, χωρίς να αναφέρεται ανώτατο όριο.
Το πολιτικό ζήτημα που αναμένεται να ανακύψει σχετίζεται με τα προεδρικά διάταγμα που μπορεί χωρίς περιορισμό να εκδίδει πλέον η κυβέρνηση. Η αξιωματική αντιπολίτευση (Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα-ΡΛΚ) θεωρεί ότι τα μέτρα που πρόκειται να ληφθούν, θα μπορούσαν να ψηφιστούν στην Εθνοσυνέλευση με τη συμβολή όλων των κομμάτων.
Εκτός από την ευκολία που θα έχει η κυβέρνηση σχετικά με την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων, ένα δεύτερο στοιχείο που διαφοροποιεί την κατάσταση έκτακτης ανάγκης από ομαλές περιόδους είναι το γεγονός ότι δεν μπορεί κανείς να προσφύγει στα δικαστήρια, προβάλλοντας το επιχείρημα περί αντισυνταγματικότητας του διατάγματος.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης το απόγευμα θα ψηφιστεί στην Εθνοσυνέλευση. Το ΡΛΚ και το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα την υπερψηφίσουν, ενώ το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος θα υπερψηφίσει. Πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα, αφού απαιτείται σχετική πλειοψηφία.
Φοβούνται
για τη ζωή τους
Η Βασιλική Ηλία – Μαρινάκη, δικηγόρος των 8 υπαξιωματικών δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ότι οι συλληφθέντες φοβούνται ότι θα κινδυνεύσει η ζωή τους αν εκδοθούν στην Τουρκία.
«Πιστεύουν ότι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα χάσουν τις ζωές τους στην Τουρκία. Ανεξαρτήτως από το εάν τους επιβληθεί η θανατική καταδίκη ή όχι πιστεύουν ότι στο τέλος θα σκοτωθούν», ειπε η δικηγόρος. Σε ό,τι αφορά μια από τις κατηγορίες που αντιμετωπίζουν στην Ελλάδα, αυτή για την παράνομη είσοδο στη χώρα μας, η κα. Μαρινάκη, δήλωσε ότι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Τουρκία καθώς το ελικόπτερό τους δέχθηκε πυρά από την τουρκική αστυνομία.
«Βρίσκονταν σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και αυτός είναι ο λόγος που μπήκαν στην ελληνική επικράτεια. Σε κάθε περίπτωση εισήλθαν στην Ελλάδα επισήμως, καθώς προσγειώθηκαν επισήμως σε αεροδρόμιο, αποβιβάστηκαν και αμέσως ζήτησαν άσυλο» πρόσθεσε η δικηγόρος τους.
Η θέση της κυβέρνησης
Υπενθυμίζεται πως τις προηγούμενες ημέρες, η ελληνική κυβέρνηση μέσω δηλώσεων στελεχών αλλά και διαρροών άφηνε να εννοηθεί πως θα προχωρήσει η έκδοση των «8», αφού προηγουμένως ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες εξέτασης του αιτήματος ασύλου που έχουν υποβάλει. Ενδεικτική ήταν η δήλωση που έκανε πριν από μερικές ημέρες ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Δ. Βίτσας, ο οποίος εκτίμησε πως το επιχείρημα της Τουρκίας, υπέρ της έκδοσης των 8 Τούρκων στρατιωτικών που πέρασαν στο ελληνικό έδαφος με στρατιωτικό ελικόπτερο, είναι πολύ ισχυρό καθώς παραβιάστηκε η συνταγματική νομιμότητα και υπήρξε απόπειρα κατάλυσης της δημοκρατίας. Σημειώνεται ακόμη πως το μεσημέρι της Πέμπτης οι 8 στρατιωτικοί καταδικάστηκαν από το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αλεξανδρούπολης σε δύο μήνες φυλάκιση με αναστολή, θα παραμείνουν ωστόσο υπό κράτηση.
Οι νέες εξελίξεις βέβαια δημιουργούν σοβαρό ζήτημα σε ό,τι αφορά την έκδοση των «8», τη στιγμή που πληθαίνουν οι φωνές οι οποίες προειδοποιούν ότι τα εχέγγυα για μια δίκαιη δίκη των κατηγορουμένων για συμμετοχή στο πραξικόπημα δεν είναι διασφαλισμένα. Υπενθυμίζεται ότι έντονο προβληματισμό προκάλεσε τις προηγούμενες ημέρες και η όλη συζήτηση που διεξάγεται στην Τουρκία περί επαναφοράς της θανατικής ποινής, μιας επαναφοράς που συστηματικά παρουσιάζεται από την τουρκική ηγεσία και κυβέρνηση ως ένα λαϊκό αίτημα μετά το πραξικόπημα της Παρασκευής.
Υψηλόβαθμοι Τούρκοι αξιωματούχοι δεν διστάζουν πάντως να καταστήσουν σαφές ότι τα έκτακτα μέτρα που λαμβάνονται στη γείτονα έχουν ως στόχο όχι μόνο την αποτροπή ενός ενδεχόμενου δεύτερου πραξικοπήματος αλλά και τη πλήρη «εκκαθάριση» του δικτύου του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Άγκυρα κατηγορεί ως υπαίτιο της στάσης.
«Ο κίνδυνος και η απειλή στην Τουρκία είναι πραγματική και η τουρκική κυβέρνηση πρέπει να κάνει κάτι για αυτό το δίκτυο (σσ. του Γκιουλέν)», ανέφερε ο αναπληρωτής πρωθυπουργός M. Simsek. «Δεν θα παρακάμψουμε το κοινοβούλιο για να νομοθετήσουμε κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Θα το κάνουμε μόνο για να “εκκαθαρίσουμε” αυτό το δίκτυο» πρόσθεσε.
Σε μια απόπειρα να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, ο Ν. Κουρτουλμούς επιχείρησε να παρομοιάσει τα έκτακτα μέτρα που λαμβάνονται στην Τουρκία με εκείνα που έχουν ληφθεί στη Γαλλία μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις. «Η Γαλλία έχει κηρύξει και εκείνη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και έχει αναστείλει τη συνθήκη (σσ. ΕΣΔΑ)», είπε ο Κουρτουμλούς, «αυτό δεν αντίκειται στη συνθήκη, προβλέπεται στο άρθρο 15». Την ίδια στιγμή, διαβεβαίωσε ότι θα γίνουν σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ελευθερίες. Σύμφωνα με δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων, η Τουρκία ελπίζει ότι θα αρθεί η κατάσταση έκτακτης ανάγκης το συντομότερο δυνατό, εντός ενός ή ενάμιση μήνα.
