Στο “ονειρικό” νησάκι Ventotene έξω από το Λάτσιο της Ιταλίας σήμερα τρεις ηγέτες της Ευρωζώνης, Ρέντσι, Ολάντ και Μέρκελ, θα συναντηθούν για να συζητήσουν το μέλλον της Ε.Ε. μετά την αποχώρηση της Μ. Βρετανίας. Και την Παρασκευή στο Jackson Hole (Ουσινσκόνσιν ΗΠΑ) όλοι οι κεντρικοί τραπεζίτες και θεσμικοί του πλανήτη θα δώσουν το παρόν για να ακούσουν τους “χρησμούς” της κας Γιέλλεν για το αν, πότε και πως η Fed θα προχωρήσει στην αύξηση του κόστους του χρήματος.
Είναι πραγματικά μία αυγουστιάτικη εβδομάδα που θα κρίνει τις νέες ισορροπίες μέσα σε ένα κόσμο οικονομικής και γεωπολιτικής αβεβαιότητας.
Στο νησάκι που σήμερα ο κ. Ρέντσι θα υποδεχθεί την κα Μέρκελ και τον κ. Ολάντ υπάρχουν πολλοί συμβολισμοί. Είναι ένα όμορφο νησάκι που κάθεται όμως πάνω σε ένα παλιό ηφαίστειο, είναι ένα νησάκι που οι παλιοί ρωμαίοι αυτοκράτορες συνήθιζαν να στέλνουν εξορία τους εχθρούς τους ακόμα και τα μέλη των οικογενειών τους όπως ο Αύγουστος που εξόρισε την κόρη του.
Το σημερινό Ventotene βέβαια τίποτα δεν θυμίζει από αυτά, εκτός βέβαια από το γεγονός ότι η ίδια η συνάντηση των τριών μοιάζει πραγματικά με ένα “ηφαίστειο”.
Ο Μάριο Ντράγκι που δεν έχει προσκληθεί όπως και κανένας από τους υπηρεσιακούς ηγέτες της Ε.Ε. λίγες ημέρες πριν από την συνάντηση αυτή σε report της ΕΚΤ, φρόντισε να τους προειδοποιήσει με τον πλέον επίσημο τρόπο ότι η Ε.Ε. και η Ευρωζώνη χρειάζεται άμεσα ένα νέο “όραμα”. Ένα όραμα για το ποιό θα είναι το μέλλον της Ευρώπης, μετά την αποχώρηση της Μ. Βρετανίας και το ενδεχόμενο διεύρυνσης του μετώπου των αποχωρήσεων από τον ευρωπαϊκό οικονομικοπολιτικό “ιστό”, που είχε οικοδομηθεί μετά το 1992.
Και το νέο αυτό “όραμα” δεν μπορεί να οικοδομηθεί και να στηριχθεί στην νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Ήδη τα όρια της ΕΚΤ δείχνουν να εξαντλούνται χωρίς κανένα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα ανάκαμψης της οικονομίας και κατά συνέπεια πολιτικής σταθεροποίησης, να μπορεί να υποστηριχθεί. Αντίθετα το Brexit νομιμοποιεί πια με τον πλέον σταθερό τρόπο την δυνατότητα αποχώρησης ή αλλιώς αντιστροφής της διαδικασίας οικονομικοπολιτικής ενοποίησης της Ε.Ε. που στηρίχθηκε στα μεγάλα γεγονότα του 1989…
Αυτό είναι και το βασικό μενού θεματολογίας στην ατζέντα των τριών ηγετών. Με την διαφορά ότι κανείς εκ των τριών δεν έχει μία ολοκληρωμένη απάντηση. Αντίθετα ο καθένας εκ των τριών ακόμα και η πλέον ισχυρή όλων η κα Μέρκελ είναι υποχρεωμένος να παραμείνει αγκιστρωμένος στις αδυναμίες της δικής του αμφίβολης πολιτικής μακροημέρευσης. Ο κ. Ρέντσι πολύ σύντομα αντιμετωπίζει ενα δημοψήφισμα που θα κρίνει την επιβίωσή του ενώ η κα Μέρκελ και ο κ. Ολάντ, με διαφορετικές είναι αλήθεια προϋποθέσεις, σε λιγότερο από ένα χρόνο θα διαπιστωθεί αν μπορούν να μιλούν και πάλι από την σημερινή τους θέση. Και ο κ. Ολάντ είναι βέβαιο πλέον ότι δεν θα μπορεί. Για ποιο πράγμα μπορούν λοιπόν να συναποφασίσουν; Είναι προφανές ότι η λέξη τίποτα είναι πιο κοντά από οποιαδήποτε άλλη λέξη σαν απάντηση.
Πολύ περισσότερο που η αποχώρηση της Μ. Βρετανίας και η προφανής επικείμενη αποχώρηση του κ. Ολάντ από τη γαλλική προεδρία έχει θέσει πλέον στο τραπέζι και ένα δεύτερο θεμελιακό ζήτημα: το πως θα επιβιώσει ο γαλλογερμανικός άξονας σαν θεμέλιος λίθος επιβίωσης της Ε.Ε.;
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον αβεβαιότητας η προαναφερθείσα “σύσταση” Ντράγκι ηχεί ακόμα πιο απαιτητικά καθώς το κλονισμένο οικονομικό υπόβαθρο της Ευρωζώνης πρόκειται να μπει στη δοκιμασία αντοχής της επικείμενης – τουλάχιστον σαν επίσημη απόφαση από τα τέλη του 2013 – αλλαγής της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Την Παρασκευή η κα Γιέλλεν από το… υψόμετρο του Jackson Hole θα εξηγήσει το πότε και πώς θα προχωρήσουν τα επόμενα βήματα της απόφασης της Fed (τελευταία απόφαση Μπερνάνκι πριν από την αποχώρησή του) για την αύξηση του κόστους του (αμερικάνικου, αλλά ταυτόχρονα παγκόσμιου αποθεματικού) χρήματος.
Και κάτι τέτοιο σε περίπτωση αύξησης σημαίνει ενίσχυση της τάσης επιστροφής κεφαλαίων στις ΗΠΑ με μεγαλύτερη ένταση εξόδου κεφαλαίων ακόμα και από την Ευρώπη.
Και ειδικά από την Ευρώπη λόγω της αυξημένης οικονομικής και γεωπολιτικής αβεβαιότητας.
Η πρώτη απόπειρα τον περασμένο Δεκέμβρη με μία αύξηση της τάξης του 0,25% στα αμερικάνικα επιτόκια από την Fed προκάλεσε μια παρατεταμένη πρωτοφανή αναταραχή στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος και χρέους που ισοπέδωσε τα χρηματιστήρια για περισσότερο από ένα μήνα στις αρχές του χρόνου. Τόσο άσχημη που κανείς δεν θέλει να την θυμάται…
Τώρα όμως η κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη όχι μόνο για τους “άλλους”, αλλά και για την αμερικάνικη οικονομία η οποία πέραν της αμφισβήτησής της “υγείας” της έχει μπει σε προεκλογική περίοδο εν όψη των προεδρικών εκλογών το φθινόπωρο.
Μπορεί μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον η κα Γιέλλεν να αποφασίσει νέα αύξηση των επιτοκίων; Η απάντηση με πολιτικά κριτήρια είναι σαφώς “όχι”. Αλλά κανείς δεν μπορεί ακόμα να μιλήσει με βεβαιότητα.
Και οι αγορές έχουν λόγους να ανησυχούν για την συνέχεια είτε έτσι είτε αλλιώς καθώς μία νέα ασαφής απάντηση από την κα Γιέλλεν θα εντείνει την αβεβαιότητα και την ήδη ισχυρή τάση αναζήτησης επενδυτικής ασφάλειας και απομάκρυνσης από τις περιοχές επενδυτικού ρίσκου. Είναι προφανές ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον επενδυτικές περιοχές όπως η Ελλάδα δεν είναι το προτιμώμενο μέρος…
Με άλλα λόγια μπαίνουμε σε μία εβδομάδα ενός “φαύλου κύκλου” από τον οποίο προσανατολισμός εξόδου είναι πολύ απίθανο να έρθει σήμερα από το νησάκι Ventotene ή αλλιώς Pandateria (από την ελληνική λέξη Πανδατερία).
Και είναι εξαιρετικά δύσκολο να αρέσει στην Ευρώπη αυτό που θα ακουσθεί από το “υψόμετρο” του Jackson Hole ότι και αν είναι ο χρησμός της κας Γιέλλεν…
