Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα για να μην γίνει θύμα τρομοκρατικής επίθεσης

Την προηγούμενη εβδομάδα η Ισπανία δέχτηκε τρομοκρατική επίθεση. Εξ’αιτίας των επιθέσεων αυτών είναι εύλογο να θεωρούμε πως στο προσεχές μέλλον οι δυνάμεις ασφαλείας της θα είναι σε αυξημένη επιφυλακή έτσι ώστε να αποσοβήσουν μια τυχούσα νέα επίθεση. Το ίδιο θα έπρεπε θεωρητικά να ισχύει και για την Ιταλία, την οποία το ISIS προσφάτως στοχοποίησε, όπως και για την Γαλλία παλαιότερα που δέχτηκε πολλαπλές επιθέσεις, αρκετές φορές εντό σύντομου χρονικού διαστήματος. Στην προκειμένη περίπτωση όμως η θεωρία απέχει απο την πράξη και το ερώτημα το οποίο γεννάται είναι το εξής: πως μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, όντας σε καθεστώς Υψηλού Συναγερμού – σε συνέχεια των επιθέσεων στην επικράτεια της ή με σαφείς ενδείξεις πως είναι ο επόμενος στόχος –  να αποτυγχάνει να αποσοβήσει πολλαπλές επιθέσεις;

ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΞΤΡΕΜΙΣΜΟΥ

Οι τρομοκρατικές οργανώσεις 3^ου κύματος, όπως αναλύθηκαν από τον David Rapoport, υλοποιούσαν τον στρατηγικό στόχο της δημοσιοποίησης των αιτημάτων τους σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό, μέσω της επιχειρησιακής επιλογής της αρπαγής ομήρων με την προοπτική της διενέργειας διαπραγματεύσεων. Οι τρομοκρατικές οργανώσεις 4^ου κύματος, όπως η Al Qaeda και ιδιαιτέρως το ISIS, έχουν ως στρατηγικό στόχο να προξενήσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερες απώλειες. Συνεπώς έχουν προσαρμόσει την επιχειρησιακή τους προσέγγιση αντιστοίχως, παρουσιάζοντας στις Δυνάμεις Ασφαλείας τρείς διαφορετικές απειλές. Πρώτον, την αρπαγή ομήρων, χωρίς όμως περιθώρια διαπραγματεύσεων, όπως εκτελέστηκε τον Ιανουάριο του 2015 στο Παρίσι (1^η απειλή). Δεύτερον, το φαινόμενο των βομβιστών αυτοκτονίας, όπως εκδηλώθηκε στις επιθέσεις εναντίον του Λονδίνου το 2005 (2^η απειλή). Τρίτον, το φαινόμενο ‘Marauding Gun Assailants’, κατά το οποίο ένοπλοι δράστες επιδιώκουν να επιφέρουν όσο τον δυνατόν περισσότερα θύματα χωρίς να μένουν σταθεροί σε ένα σημείο, όπως εκδηλώθηκε στην Μουμπάι το 2008 και στο Παρίσι τον Νοέμβριο 2015 (3^η απειλή).

Η επιλογή του επιχειρησιακού πλάνου εκ μέρους των τζιχαντιστών βασίζεται σε δύο παράγοντες. Πρώτον, σε εκτιμήσεις που κάνουν σχετικά με τα μέτρα ασφαλείας που θα αντιμετωπίσουν και δεύτερον, στην οργάνωση και την εμπειρία που διαθέτουν οι επίδοξοι τζιχαντιστές. Η διαφορά μεταξύ κεντρικά οργανωμένων επιθέσεων από μαχητές τζιχαντιστικών-σαλαφιστικών οργανώσεων και επιθέσεων από άτομα τα οποία απλώς εμπνέονται από την δράση των εξτρεμιστών χωρίς να έχουν πολεμήσει στις τάξεις τους, αποτελεί το κλειδί για την κατανόηση του φαινομένου.

1^η Απειλή – Αρπαγή Ομήρων

Οι επιθέσεις στο Παρίσι στις 7 Ιανουαρίου 2015 πραγματοποιήθηκαν από απλούς υποστηρικτές, η αλλιώς ‘lone wolves’, χωρίς απευθείας δεσμούς με τζιχαντιστικές οργανώσεις, οι οποίοι ριζοσπαστικοποιήθηκαν μέσω διαδικασιών που ο Marc Sageman και ο Quintan Wiktorowicz έχουν αναλύσει επαρκώς. Τα εν λόγω άτομα προέβησαν σε αρπαγή ομήρων, επιχείρηση η οποία έχει τεράστιο απόηχο και δύναται να πραγματοποιηθεί χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία.

2^η απειλή – Βομβιστές Αυτοκτονίας

Οι επιθέσεις στις Βρυξέλλες, κατά την εκτίμηση του γράφοντος, επρόκειτο να υπαχθούν στην μορφή της 3^ης απειλής καθώς οι Ισλαμιστές διέθεταν την εμπειρία και τον σχεδιασμό για να την εκτελέσουν. Η σύλληψη του Αμπντεσλάμ, λόγω ασυνήθιστα μεγάλης παραγγελίας φαγητού από τον συγκάτοικο του, άλλαξε τα σχέδια του τζιχαντιστικού πυρήνα, μέλη του οποίου προτίμησαν να προβούν στην επιχειρησιακά ευκολότερη επιλογή της χρήσης βομβών και βομβιστών αυτοκτονίας. Η εύρεση των υλικών για την δημιουργία TATP που χρησιμοποιεί το Ισλαμικό Κράτος για την κατασκευή εκρηκτικών μηχανισμών είναι ιδιαίτερα εύκολη.

3^η απειλή – Marauding Gun Assailants

Οι κεντρικά οργανωμένες επιθέσεις στις 15 Νοεμβρίου στο Παρίσι από εμπειροπόλεμους μαχητές του ISIS είχαν διαφορετικό χαρακτήρα. Σκοπός τους ήταν η δολοφονία όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού πολιτών μέχρι την έλευση Ειδικών Δυνάμεων και έπειτα η πυροδότηση εκρηκτικών. Η εν λόγω επιχείρηση είναι εφικτή μόνο από ιδιαίτερα έμπειρους μαχητές και προϋποθέτει κεντρική οργάνωση και καθοδήγηση.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Sir David Omand, διευθυντής της GCHQ, και Visiting Professor στο King’s College, επέβλεψε, το 2003, την δημιουργία της στρατηγικής CONTEST, η οποία χωρίζεται σε 4 στάδια: Prevent, Pursue, Protect & Prepare. Το πρώτο σκέλος αφορά την προσπάθεια αποτροπής του επιρρεπών για ριζοσπαστικοποίηση ατόμων. Η δεύτερη,  αφορά το έργο των Υπηρεσιών Πληροφοριών να παρακολουθούν και να προλαμβάνουν τα σχέδια των επίδοξων τρομοκρατών. Το τρίτο, είναι η φρούρηση στόχων υψηλής επικινδυνότητας και το τέταρτο, η καταστολή σε περίπτωση εκδήλωσης επιθέσεων.

Θεωρώντας ως δεδομένο για χάριν εξέτασης της επιχειρησιακής αντίδρασης ότι τα σχέδια των εξτρεμιστών έχουν περάσει το δίχτυ του σταδίου Prevent, οι Δυνάμεις Ασφαλείας διαθέτουν ουσιαστικά 3 βέλη στην φαρέτρα τους, τα οποία αναλόγως της απειλής δύνανται να χρησιμοποιηθούν.

Pursue

Οι κυβερνήσεις κατά την εκπόνηση της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας προσδιορίζουν το μέγεθος και την πολυπλοκότητα των απειλών που εκτιμούν ότι πρόκειται να αντιμετωπίσουν καθώς οι πόροι ενός Κράτους δεν είναι ανεξάντλητοι και πρέπει να δοθούν προτεραιότητες. Οι χώρες της Ευρώπης, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, δεν περίμεναν όταν αποφάσιζαν για την δομή, το μέγεθος, το προσωπικό και την χρηματοδότηση των Υπηρεσιών Ασφαλείας τους ότι επρόκειτο να αντιμετωπίσουν τέτοια νούμερα foreign fighters ή home-grown terrorists. Τώρα που η απειλή παρουσιάστηκε δεν διαθέτουν τα απαραίτητα εφόδια για την παρακολούθηση ατόμων που απασχολούν.

Protect

Η πλήξη στόχων συμβολικής αξίας χρησιμοποιείται για προφανείς λόγους από καταβολής της τρομοκρατίας, στρατηγική η οποία υιοθετήθηκε από πληθώρα Ισλαμιστικών οργανώσεων ανά τον κόσμο. Ενώ οι Δυνάμεις Ασφαλείας οφείλουν να αξιολογούν τα σημεία ενδιαφέροντος σε καμία περίπτωση το μέτρο αυτό δεν επαρκεί. Όπως παρατήρησε ο Bruce Hoffman, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Georgetown, δεν είναι δυνατό να προστατεύεις όλους τους στόχους, παντού, για πάντα. Να σημειωθεί πως ο Bubaker al-Hakim, ηγετικό στέλεχος των Γάλλων foreign fighters του ISIS, κάλεσε τους συμμαχητές του να χτυπήσουν τυχαίους στόχους, χωρίς να ασχολούνται με τον συμβολισμό τους. Η έμφαση σε αυτό το μέτρο μπορεί να είναι επιβλαβής εάν χρησιμοποιηθεί η Tier 1 μονάδα της Χώρας, γεγονός που την εμποδίζει να αναπτυχθεί με συγκεντρωτικό τρόπο σε περίπτωση εκδήλωσης περιστατικού σε μέρος διάφορο από αυτό που φυλάει. Οι Αντιτρομοκρατικές μονάδες είναι κατασταλτικές δυνάμεις.

Επίσης, το μέτρο αυτό είναι αποτελεσματικό σε σχέση με την 1^η απειλή καθώς αφενός αποθαρρύνει τους εξτρεμιστές να πλησιάσουν και αφετέρου παρέχει επικουρικές προς την Αντιτρομοκρατική Μονάδα της Χώρας δυνάμεις σε περίπτωση εκδήλωσης ομηρίας. Είναι περιορισμένης αποτελεσματικότητας σε σχέση με την 2^η απειλή  και την 3^η απειλή, καθώς καλά εκπαιδευμένοι μαχητές αποτελούν σοβαρή πρόκληση για μη εξειδικευμένους Αστυνομικούς ή Στρατιωτικούς. Σε κάθε περίπτωση η χρησιμότητα του εν λόγω μέτρου είναι περισσότερο αποτρεπτική παρά κατασταλτική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι εξτρεμιστές δεν μπορούν να χτυπήσουν σε μη φυλασσόμενο σημείο.

Prepare

Η ανταπόκριση στην 1^η απειλή αποτελεί κλασσικό προφίλ επιχείρησης για μια Αντιτρομοκρατική Μονάδα. Όπως φάνηκε στις επιθέσεις εναντίον του Παρισίου, οι αδερφοί Κouachi,  υποστηρικτές της Αλ-Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP) μετά την επίθεση στα γραφεία του περιοδικού Charlie Hebdo προσπάθησαν να διαφύγουν και κατέληξαν στην αρπαγή ομήρου εντός κτιρίου με την αντιτρομοκρατική μονάδα της Γαλλικής Στρατοχωροφυλακής (GIGN) να εκτελεί επιχείρηση διάσωσης ομήρου. O Amedi Coulibali, υποστηρικτής του ISIS, επιτέθηκε σε παντοπωλείο και προχώρησε στην αρπαγή ομήρων. Οι αντιτρομοκρατικές μονάδες της Γαλλικής Αστυνομίας (RAID & BRI) προχώρησαν σε επιχείρηση διάσωσης ομήρων. Οι εν λόγω επιχειρήσεις είναι τεράστιας δυσκολίας, τόσο σε επιχειρησιακό όσο και σε τακτικό επίπεδο, αλλά παρέχουν την δυνατότητα στις Δυνάμεις Ασφαλείας, έστω και περιορισμένης, προετοιμασίας.

Ανταπόκριση στην 2^η απειλή ουσιαστικά δεν υπάρχει και η Εθνική Ασφάλεια της Χώρας επαφίεται στις Υπηρεσίες Συλλογής Πληροφοριών για την αποτροπή των βομβιστών αυτοκτονίας.  Να σημειωθεί πως η μόνη Χώρα η οποία έχει εκτελέσει κατασταλτικό επιχειρησιακό σχέδιο για αντιμετώπιση βομβιστή αυτοκτονίας είναι το Ηνωμένο Βασίλειο με την απελευθέρωση των κανόνων εμπλοκής ‘Κλεοπάτρα’. Δυστυχώς το αποτέλεσμα ήταν ο θάνατος του αθώου Charles de Menezes το 2005 στον Λονδίνο. Η εν λόγω επιχείρηση αποτελεί την δυσκολότερη πρόκληση σε επιχειρησιακό επίπεδο με ελάχιστες χώρες να έχουν την εμπειρία διατήρησης αυτής της δυνατότητας.

Η ανταπόκριση στην 3^η απειλή αποτελεί ουσιαστικά μια επιχείρηση εξουδετέρωσης συνεχώς κινούμενων τρομοκρατών, εν μέσω πολιτών χωρίς κανένα χρόνο προετοιμασίας. Προτιμάται από τους Ισλαμιστές καθώς έχει αποδειχθεί περισσότερο θανατηφόρα. Όπως κατεδείχθη από τα ‘Lessons Learned’ της  μεγάλης κλίμακας αντιτρομοκρατικής άσκησης της Scotland Yard, CTSFO και Special Air Service (SAS) που διεξήχθη στο Λονδίνο, στις 15 Ιουνίου και 2 Δεκεμβρίου 2015, η επιχειρησιακή αντιμετώπιση των ως άνω απειλών διαφέρει και καθιστά επιτακτική ιδιαίτερη προετοιμασία σε τακτικό επίπεδο. Να σημειωθεί ότι προσφάτως ανακοινώθηκε πως η Αγγλία διαθέτει την δυνατότητα αντιμετώπισης 10 ταυτόχρονων επιθέσεων, χωρίς αυτό να σημαίνει πως το επίπεδο της απειλής είναι παρόμοιο σε άλλες Χώρες και συνεπώς ούτε η ανάγκη για διατήρηση τέτοιων δυνατοτήτων. Στην περίπτωση της Ισπανίας, που δεν υπάρχει η επιχειρησιακή ετοιμότητα της Αγγλίας, είναι απαραίτητη η συμβολή των συμβατικών δυνάμεων, οπερ και εγένετο. Άποψη μου είναι πως σε συγκεκριμένα προφίλ επιθέσεων η άμεση δράση θα κληθεί να αντιμετωπίσει την απειλή.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

Η Ελλάδα σαφώς και πρέπει συνεχώς να ενδυναμώνει και τα 3 σκέλη της Στρατηγικής αλλά αυτό το οποίο λείπει είναι να καταστρώσει σχέδιο σχετικά με το στάδιο Prevent. Η Χώρα έχει δεχτεί τεράστιες προσφυγικές ροές, μέρος των οποίων ενδεχομένως να μην καταφέρουν να μετεγκατασταθούν, οι οποίες έρχονται να προστεθούν σε 610.000 καταγεγραμμένους Μουσουλμάνους (Pew Research) οι οποίοι αποτελούν το 5.3% του πληθυσμού, ποσοστό το οποίο είναι το πέμπτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Ενώ δεν υπάρχει κανένα στοιχείο στην επιστημονική αρθρογραφία για ριζοσπαστικοποίηση μεταναστών 1^ηςγενιάς, ο κίνδυνος μεγαλώνει κατακόρυφα στις 2^ες και 3^ες γενιές και ωφέλιμο θα ήταν να αποσοβήσουμε μια τέτοια εξέλιξη, ακόμα και εάν θεωρείται πως η Χώρα είναι αλεξίσφαιρη επιθέσεων λόγω της παραδοσιακά καλής σχέσης με τον Μουσουλμανικό κόσμο.

• Θα ακολουθήσει άρθρο για την αντιμετώπιση βραχυπρόθεσμων κινδύνων.

Ο  Μπαλτάκος Δημήτρης είναι βατραχάνθρωπος της Μ.Υ.A./Λ.Σ., Research Fellow του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και κάτοχος διπλωμάτων ‘Σχεδίασης Επιχειρήσεων’ και ‘Διαχείρισης Κρίσεων’ από το Joint Special Operations University της USSOCOM και το Πανεπιστήμιο του Harvard αντίστοιχα.

thinknews.gr