«Τα μέτρα στήριξης της πραγματικής οικονομίας που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός στην ΔΕΘ σε γενικές γραμμές έχουν αξιολογηθεί ως θετικά από την αγορά», δηλώνει σήμερα στην «δημοκρατική» ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ κ. Γιώργος Καββαθάς.
Για την ‘επιστροφή στην κανονικότητα,’ τονίζει πως «Η αγορά, η κοινωνία δεν βρίσκεται ούτε βρέθηκε το προηγούμενο διάστημα σε κανονικότητα», ενώ απαντώντας σε σχετική ερώτηση για τον Τουρισμό, δηλώνει πως «Οι επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης στον τουρισμό φαίνεται πως θα είναι τελικά μεγαλύτερες από εκείνες που είχαν εκτιμηθεί…».
• Κύριε Καββαθά, θα ήθελα να ξεκινήσουμε από τις δηλώσεις του πρωθυπουργού κ. Κ.Μητσοτάκη στην ΔΕΘ. Σας ικανοποίησαν ή εκτιμάτε πως απαιτούνται επιπλέον μέτρα στήριξης για τις επιχειρήσεις -κυρίως τις μικρές και πολύ μικρές;
Τα μέτρα στήριξης της πραγματικής οικονομίας που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός στην ΔΕΘ σε γενικές γραμμές έχουν αξιολογηθεί ως θετικά από την αγορά.
Ωστόσο το ερώτημα είναι αν επαρκούν, εάν δηλαδή το εύρος, το βάθος και η κατεύθυνση των μέτρων αυτών συν τον χρόνο εφαρμογής τους θα σταθούν αρκετά ώστε να συγκρατήσουν τις ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης στις επιχειρήσεις.
Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Τα στοιχεία από την τελευταία έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ (Σεπτέμβριος 2020) με τρεις λέξεις μας λένε ότι αυτό που έρχεται είναι λουκέτα, ανεργία και «φέσια» (υπερχρέωση). Επιπλέον η ΕΛΣΤΑΤ πρόσφατα δημοσίευσε ότι η ελληνική οικονομία για το 2ο τρίμηνο του έτους κατέγραψε ύφεση 15,2%, την μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί τα τελευταία 25 χρόνια, από τότε δηλαδή που έχουμε διαθέσιμα στοιχεία. Με βάση πάλι την έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ οι επιχειρήσεις δουλεύουν με 50% μειωμένο τζίρο σε σχέση με το 2019. Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι για να αποφύγεις τις πλέον δυσμενείς επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης είναι αναγκαίο να λάβεις μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων και αναπλήρωσης των εισοδημάτων, μέτρα για την στήριξη της απασχόλησης και μέτρα για την διαχείριση των υποχρεώσεων.
Με βάση αυτά και εξετάζοντας προσεκτικότερα τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός σημειώνω τα εξής:
α) Η ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων αντιμετωπίζεται με την συνέχιση της επιστρεπτέας προκαταβολής, η οποία παρόλο που είναι το πιο επιτυχημένο εργαλείο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, καθώς δεν απαιτεί εγγυήσεις, είναι σχετικά φειδωλό ως προς το ύψος των ενισχύσεων που παρέχει προς τις επιχειρήσεις ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι παραμένει δάνειο, που σημαίνει ότι η επιχείρηση που το λαμβάνει θα πρέπει να λειτουργεί όταν θα κληθεί να το αποπληρώσει. Άρα, καθώς 1 στις 3 επιχειρήσεις (έρευνα ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ) εκφράζουν φόβο ως προς την βιωσιμότητας τους για το επόμενο διάστημα, τίθεται σοβαρό ζήτημα εξυπηρέτησης της δανειακής αυτής ενίσχυσης στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, εφόσον δεν εξασφαλίσουμε την επιβίωση των επιχειρήσεων. Για την αναπλήρωση των εισοδημάτων εκτός από την παράταση των επιδομάτων ανεργίας καμία άλλη εξαγγελία δεν έγινε. Συνεχίζει δηλαδή να ισχύει η αποζημίωση ειδικού σκοπού προς τους εργαζομένους (534 €)για συγκεκριμένους όμως κλάδους. Καμία ενίσχυση δεν προβλέπεται για τους αυτοαπασχολούμενους – ελεύθερους επαγγελματίες που πλήττονται δυσανάλογα από τις επιπτώσεις της πανδημίας, όπως προκύπτει από τις έρευνες του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, καμία ενίσχυση δεν προβλέπεται για την εισοδηματική ενίσχυση των επιχειρηματιών εκείνων που οι επιχειρήσεις τους παραμένουν, παρά το άνοιγμα τις οικονομίας, ουσιαστικά κλειστές λόγω της πανδημίας. Από την άλλη μεριά μέτρα έμμεσης ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων και των εισοδημάτων όπως η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και η διατήρηση του ΦΠΑ στα σημερινά επίπεδα είναι μεν θετικά αλλά ανεπαρκή. Κατ’ αρχάς η μείωση των εισφορών και η κατάργηση για το 2021 της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης θα ισχύσουν από το νέο έτος, ενώ για τον ΦΠΑ ευελπιστούσαμε ότι τουλάχιστον για την εστίαση θα μειωνόταν περαιτέρω. Επιπλέον μια σειρά από επιβαρύνσεις που επιβάλλονται οριζόντια όπως πχ το τέλος επιτηδεύματος παραμένουν σε ισχύ. Δεδομένης της νέας έξαρσης της πανδημίας και κατ’ επέκταση της υιοθέτησης νέων περιορισμών στην οικονομική δραστηριότητα, θεωρώ ότι τα μέτρα αυτά είναι πολύ λίγα και έρχονται πολύ αργά για να αποφύγουμε τα χειρότερα που είναι μπροστά μας.
Β) Όσον αφορά την απασχόληση εξαγγέλθηκε ένα νέο πρόγραμμα δημιουργίας 100.000 νέων θέσεων εργασίας και επιπλέον η συνέχιση του ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ μέχρι το τέλος του έτους. Στις πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώνουμε το ζητούμενο είναι να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να διατηρήσουν το προσωπικό τους. Είναι συνεπώς ακατανόητη η εξαγγελία προγράμματος δημιουργίας θέσεων εργασίας όταν γνωρίζουμε ότι μια επιχείρηση αυξάνει το προσωπικό της όταν πηγαίνει καλά. Τι θέλουμε να επιτύχουμε με αυτό το πρόγραμμα ; Να ενισχύσουμε την μειοψηφία των επιχειρήσεων που λόγω δραστηριότητας δεν τις επηρεάζει η υγειονομική κρίση, ενώ διπλά μας θα αφήνουμε την συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων να «ψυχορραγεί» και να μειώνει θέσεις απασχόλησης; Επιπλέον για το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ έχουμε σημειώσει πριν ακόμα εφαρμοστεί ότι δεν πρόκειται να επιτύχει τους στόχους και τούτο διότι βασίζεται σε ένα μοντέλο που δοκιμάστηκε με επιτυχία σε χώρες όπου η οικονομία τους είχε διαφορετικά διαρθρωτικά χαρακτηριστικά σε σχέση με την ελληνική. Συμπερασματικά για την ανάσχεση των δυσμενών επιπτώσεων της υγειονομικής κρίσης στην αγορά εργασίας έχουμε υιοθετήσει μέχρι τώρα προγράμματα που δεν είναι προσαρμοσμένα στον χαρακτήρα και το περιεχόμενο της κρίσης αλλά ούτε και στα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας. Είναι απολύτως αναγκαίο ένα γενναίο πρόγραμμα διατήρησης των θέσεων εργασίας για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις που από τα στοιχεία των ερευνών του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ είναι εκείνες που παρουσιάζουν πολύ καλύτερη συμπεριφορά και ανθεκτικότητα στην διατήρηση των θέσεων εργασίας σε σχέση με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.
γ) Σε σχέση με την υπερχρέωση των επιχειρήσεων ο Πρωθυπουργός εξήγγειλε ότι για τις συσσωρευμένες ασφαλιστικές και φορολογικές όφειλες της πρώτης φάσης της υγειονομικής κρίσης παρατείνεται η αναστολή πληρωμή τους μέχρι τον Απρίλιο του 2021. Εδώ χρειάζεται πολύ περισσότερο να γίνουν και κυρίως να καθοριστεί μια μακροχρόνια ρύθμιση αποπληρωμής των οφειλόμενων ποσών μετά το πέρας της υγειονομικής κρίσης. Ιδανικά θα μπορούσε να καθοριστεί και μια περίοδο παγώματος των οφειλών μετά την κρίση ώστε να δοθεί ένας εύλογος χρόνος ανάκαμψης στις επιχειρήσεις. Πέραν αυτών δεν έγινε κάποια άλλη σημαντική εξαγγελία για σειρά άλλων υποχρεώσεων που τρέχουν και πρέπει να διευθετηθούν, ώστε να μην διογκωθεί περαιτέρω το ήδη δυσθεώρητο ιδιωτικό χρέος που μας κληρονόμησε η δεκαετής οικονομική κρίση.
Συνοψίζοντας φαίνεται ότι τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν από τον Πρωθυπουργό στην ΔΕΘ για την στήριξη της οικονομίας, αν και θετικά, απέχουν από το να χαρακτηριστούν επαρκή για να συγκρατήσουν το μέγεθος της οικονομικής καταστροφής που έχει προδιαγραφεί. Απαιτούνται πολλά περισσότερα να γίνουν και σύντομα.
• Η αγορά επανήλθε στην κανονικότητα μετά το lockdown των δυόμισι μηνών;
Η αγορά, η κοινωνία δεν βρίσκεται ούτε βρέθηκε το προηγούμενο διάστημα σε κανονικότητα. Τους τελευταίους μήνες βιώνουμε ασύλληπτες καταστάσεις. Η υγειονομική κρίση προκαλεί σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές παρενέργειες οι οποίες είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς. Η κανονικότητα είναι μια λέξη που χρησιμοποιούσαμε για να περιγράψουμε μια φυσιολογική κατάσταση πριν τον κορωνοιό. Αναρωτιέμαι εάν το περιεχόμενο της λέξης αυτής θα παραμείνει το ίδιο και μετά την υγειονομική κρίση.
• Θα ήθελα το σχόλιό σας σχετικά με το σχέδιο της επιτροπής Πισσαρίδη σε σχέση με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ειδικότερα στην εστίαση.
Η έκθεση Πισσαρίδη αποσκοπεί στη συγκρότηση ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Υπό αυτό το γενικό πρίσμα είναι συνεπώς κάτι θετικό. Ωστόσο διαπνέεται από μια επιφανειακή ερμηνεία των στοιχειών που παραθέτει, ενώ είναι λίγα τα πεδία όπου ασχέτως εάν συμφωνούμε ή διαφωνούμε φαίνεται να έχει μια ξεκάθαρη άποψη. Για παράδειγμα επανέρχεται ως πρόβλημα ο αριθμός και το μέγεθος των πολύ μικρών επιχειρήσεων χωρίς να προτείνονται συγκεκριμένα και ρεαλιστικά μέτρα για την αύξηση του μεγέθους τους και της παραγωγικότητας τους, και χωρίς να αναλύονται οι λόγοι που τις καθηλώνουν όπως πχ η έλλειψη χρηματοδότησης. Ανεξάρτητα όμως από τα προαναφερόμενα υπάρχουν δυο πολύ προβληματικά στοιχεία ως προς την έκθεση Πισσαρίδη. Το πρώτο είναι ότι δεν έγινε ουσιαστική και εκτεταμένη διαβούλευση για ένα ζήτημα που αφορά το μέλλον της χώρας και απαιτεί την ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι δεν λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης. Υπό αυτή την οπτική η ενδιάμεση έκθεση Πισσαρίδη που έχει δημοσιοποιηθεί δεν είναι μόνο ημιτελής άλλα και άκαιρη.
• Γνωρίζουμε όλοι ότι ο Τουρισμός παραμένει η βαριά βιομηχανία της χώρας και φέτος, υπέστη τεράστιο πλήγμα με συνέπειες στην αγορά, στην οικονομία και φυσικά στην εργασία. Τι θα πρέπει να γίνει τώρα που έκλεισε η (περιορισμένη χρονικά) τουριστική σεζόν;
Οι επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης στον τουρισμό φαίνεται πως θα είναι τελικά μεγαλύτερες από εκείνες που είχαν εκτιμηθεί. Είδαμε πως το καλοκαίρι ξεκίνησε με χαμηλές προσδοκίες οι οποίες τελικά διαψεύστηκαν στην πορεία επί τα χείρω. Στην παρούσα φάση είναι απολύτως απαραίτητο να στηριχτούν οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν τις πιο δυσμενείς επιπτώσεις από την υγειονομική κρίση με επιπρόσθετα και πιο γενναία μέτρα στήριξης από την κυβέρνηση, ώστε να επιβιώσουν και είναι σε θέση να λειτουργήσουν την επόμενη τουριστική περίοδος με την ελπίδα ότι μέχρι τότε θα έχει βρεθεί το κατάλληλο αντίδοτο -εμβόλιο ή φάρμακο- κατά του κορωνοιού.
