-Ολόκληρο το 2014 εκδόθηκαν μόνο 147 άδειες οικοδομής από τις οποίες μόνο το ¼ αφορούσαν κατασκευή κατοικιών -Από το 1966 μέχρι σήμερα δεν έχει καταγραφεί ανάλογη πτώση 8Οι επιπτώσεις και οι προτάσεις για την επανεκκίνηση του κλάδου
Δραματικά και εξόχως αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που δείχνουν την πορεία της οικοδομικής δραστηριότητας στη Ρόδο, καθώς παρουσιάζουν ότι το έτος 2014 ήταν η χρονιά με τις ολιγότερες οικοδομικές άδειες των τελευταίων 50 χρόνων. Το πιο τραγικό της όλης κατάστασης είναι πως ακόμα εξακολουθούν να υφίστανται οι παράγοντες που έχουν καταστρέψει τον πιο ισχυρό πυλώνα της τοπικής και εθνικής μας οικονομίας.
Πιο συγκεκριμένα, σε ολόκληρο το έτος 2014 εκδόθηκαν συνολικά 147 νέες άδειες οικοδομής. Από αυτές μόνο ένα ποσοστό αφορούσε στην ανέγερση νέων οικοδομών. Ολες οι υπόλοιπες άδειες αφορούσαν επισκευές μεγάλης κλίμακας και πισίνες. Ετσι, από τις άδειες που εκδόθηκαν πέρυσι, εκείνες που αφορούσαν αμιγείς κατοικίες δεν υπερέβαιναν τις 40.
Στην πράξη, η περσινή χρονιά ήταν εκείνη που ήρθε ως αποκορύφωμα μιας πεταετίας συνεχούς πτώσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2013 είχαν εκδοθεί 167 άδειες, το 2012 είχαν εκδοθεί 247 άδειες, ενώ το 2010 (ένα χρόνο μετά το ξεκίνημα της κρίσης) είχαν εκδοθεί 461 άδειες οικοδομής.
Πρέπει να σημειωθεί ότι μεταξύ των εκδοθεισών οικοδομικών αδειών των δύο τελευταίων ετών, περιλαμβάνονται και αρκετές που αφορούσαν προτάσεις υπαγωγής δραστηριοτήτων στο ΕΣΠΑ και οι οποίες δεν έχουν ακόμα ξεκινήσει. Αυτό σημαίνει, ότι από τις οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν, τελικώς, ήταν αρκετά ολιγότερες εκείνες που άρχισαν να υλοποιούνται.
Η χρονιά ρεκόρ για την οικοδομή (στα τελευταία 25 έτη) ήταν το 2005 καθώς στη διάρκειά της είχαν εκδοθεί από την Πολεοδομία Ρόδου 967 άδειες οικοδομής. Ανάλογος ήταν ο αριθμός των αδειών στα δύο χρόνια που προηγήθηκαν και στα δύο χρόνια που ακολούθησαν. Συνολικά, στην πενταετία 2003 – 2007, στο νησί της Ρόδου, είχαν εκδοθεί 4053 άδειες οικοδομής, ενώ στην πενταετία 2010 – 2014 εκδόθηκαν 1200 άδειες.
Τα στοιχεία αυτά είναι επίσημα και δόθηκαν στη «δημοκρατική» από το στέλεχος της πολεοδομίας Ρόδου κα. Μαρία Φλάγκου. Η ίδια είναι εκείνη που συγκέντρωσε όλα τα στοιχεία, τα οποία ήδη βρίσκονται στη διάθεση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου.
Οι επιπτώσεις
Η οικοδομή ως δραστηριότητα αντικείμενο εργασίας σε δεκάδες επαγγέλματα και επιχειρήσεις. Από τον εργάτη και τον μάστορα, μέχρι τον μηχανικό και τον συμβολαιογράφο, από τον έμπορο οικοδομικών υλικών, μέχρι τον διακοσμητή και τα καταστήματα επίπλων, όλοι είχαν να κερδίσουν από την οικοδομική δραστηριότητα.
Λόγω της τεράστιας κρίσης, σήμερα στη Ρόδο υπάρχουν περίπου 4.000 άνεργοι οικοδόμοι. Οι τελευταίοι, σύμφωνα με το Σωματείο των Οικοδόμων της Ρόδου, «ζουν σε άθλιες συνθήκες, χωρίς χρήματα ούτε καν για ένα καρβέλι ψωμί. Πολλές οικογένειες οικοδόμων έχουν διαλυθεί». Τα λιγοστά μεροκάματα που υπάρχουν για τους τεχνίτες, μοιράζονται με γνώμονα την πιο χαμηλή τιμή κι έτσι το μεροκάματο για τα πρόσωπα της οικοδομής έχει φτάσει σε επίπεδα ντροπής.
Την ίδια στιγμή η έλλειψη ελεγκτικού μηχανισμού, έχει επιτρέψει την άνθιση της μαύρης εργασίας, ακόμα και στα δημόσια έργα.
Σήμερα, τα περισσότερα μεροκάματα εργατών γίνονται από Πακιστανούς, Σενεγαλέζους και άλλους οικονομικούς (νόμιμους και παράνομους) μετανάστες. Τα μεροκάματα των μαστόρων γίνονται από οικονομικούς μετανάστες που έχουν ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο (Αλβανοί, Ρουμάνοι, Βούλγαροι), ενώ οι Eλληνες τεχνίτες «απολαμβάνουν» μόνο ένα κομμάτι από την πίτα της προσφοράς εργασίας.
Στην τελευταία πενταετία έχουν κλείσει συνολικά έξι επιχειρήσεις πώλησης οικοδομικών υλικών, ενώ εκείνες που απέμειναν έχουν επικεντρώσει το σύνολο του ενδιαφέροντός τους στην πώληση υλικών που αφορούν τις επισκευές. Τα αδρανή υλικά (άμμος, χαλίκι, τσιμέντα) σε ελάχιστη ζήτηση, ενώ έχει αυξηθεί η ζήτηση για ποιοτικά υλικά επισκευών και μονώσεων. Βέβαια, οι ποσότητες των υλικών που πωλούνται δεν έχουν σχέση με τις πραγματικές ανάγκες που υπάρχουν στο νησί. Είναι χιλιάδες τα σπίτια που χρειάζονται επισκευές, όμως οι ιδιοκτήτες τους δεν προχωρούν στις απαραίτητες δαπάνες, επειδή ακριβώς δεν υπάρχουν τα χρήματα για να διατεθούν.
Οι επιχειρήσεις πώλησης ειδών υγιεινής έχασαν τεράστιο ποσοστό του ετήσιου τζίρου τους ενώ αρκετές έφτασαν πολύ κοντά στο να βάλουν οριστικό λουκέτο. Είναι χαρακτηριστικό πως επιχείρηση πώλησης πλακιδίων και ειδών μπάνιου με ετήσιο τζίρο 1,2 εκ ευρώ, κατά το έτος 2013 παρουσίασε τζίρο 130.000 ευρώ (δημοσιευμένος ισολογισμός), ενώ ανάλογος θα είναι και ο τζίρος του 2014 (οι ισολογισμοί δημοσιεύονται τους μήνες Απρίλιο – Ιούνιο).
Χειρότερη είναι η εικόνα για τις βιοτεχνίες παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος της Ρόδου. Επειδή αυτού του είδους οι επιχειρήσεις έχουν δραστηριότητες που είναι συνδεδεμένες με την ανέγερση (και ελάχιστα με τη συντήρηση), έχουν υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα. Είναι σκληρός ο αγώνας επιβίωσης για τις ροδίτικες επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας. Όπως αντιστοίχως σκληρός είναι ο αγώνας για τις λίγες επιχειρήσεις πώλησης σιδήρου οικοδομής, που απέμειναν στο νησί.
Δυστυχώς, οι δύο τελευταίες κατηγορίες επιχειρήσεων είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντέξουν, καθώς λόγω αντικειμένου, έχουν πολύ μεγάλους ετήσιους τζίρους με μικρό ποσοστό κέρδους. Ετσι, οι φόροι που καλούνται να πληρώσουν αυτές οι επιχειρήσεις είναι δυσανάλογα (σε σύγκριση με το πραγματικό κέρδος) μεγάλοι.
Οικοδομικών αδειών
από το 1966 μέχρι το 2014
Τα στοιχεία που ακολουθούν αφορούν τον αριθμό των εκδοθεισών αδειών οικοδομής από το 1966 μέχρι το τέλος του έτους 2014.
Αυτές αφορούν τόσο την ανέγερση νέων οικοδομών, την κατασκευή πισίνων (οι οποίες χρειάζονται ξεχωριστή άδεια οικοδομής) και την υλοποίηση έργων επισκευών μεγάλης κλίμακας.
Σημειώνεται ότι από το 1966 έως και το 1996 τα στοιχεία αφορούν τις οικοδομικές άδειες στη Δωδεκάνησο. Από το 1997 μέχρι το 2014 παρουσιάζεται ο αριθμός των αδειών στην Ρόδο.
ΕΝΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΟΙ ΔΥΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΕΣ
Μηχανικοί και αρχιτέκτονες
αλλάζουν δουλειά
Όταν σε ολόκληρο το νησί της Ρόδου, στη διάρκεια ενός έτους εκδόθηκαν μόνο 147 άδειες και αυτές στην πλειονότητά τους ήταν άδειες επισκευών, αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι από τους μισούς μηχανικούς και αρχιτέκτονες του νησιού δεν ανέλαβαν τη διεκπεραίωση ούτε καν μιας άδειας οικοδομής. Μάλιστα, λόγω αυτής της κρίσης, αρκετοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες και τοπογράφοι, εγκατέλειψαν τα επαγγέλματά τους και έχουν στραφεί στην αναζήτηση άλλων δραστηριοτήτων για την εξασφάλιση του επιούσιου.
Στη Ρόδο του 2015, η πλειονότητα των πολιτικών μηχανικών και των αρχιτεκτόνων ασχολούνται μόνο με τη διεκπεραίωση εγγράφων. Αδειες για καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, άδειες από την αρχαιολογική υπηρεσία και τακτοποίηση αυθαιρέτων κτισμάτων αποτελούν σήμερα το φυσικό αντικείμενο εργασίας των επαγγελματιών αυτού του κλάδου. Μάλιστα, επειδή πια ισχύει ελεύθερη διαμόρφωση αμοιβών για την παροχή αυτής της εργασίας, έχουν αρχίσει να καταγράφονται συμβάντα που δεν ανταποκρίνονται στην «αίγλη» του επαγγέλματος.
Πρέπει να σημειωθεί ότι και οι ασφαλιστικές εισφορές για τους επαγγελματίες αυτού του κλάδου είναι πια δυσβάστακτες και σύμφωνα με τα στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου, περισσότεροι από τους μισούς μηχανικούς αδυνατούν να καταβάλλουν τις εισφορές τους προς το ΤΣΜΕΔΕ. Επιπρόσθετα, είναι πολλοί οι νέοι μηχανικοί, που μετά την αποφοίτησή τους αποφεύγουν να εγγραφούν στο ΤΕΕ και δεν αποκτούν άδεια άσκησης επαγγέλματος, καθώς αυτό συνεπάγεται αυτόματη συμμετοχή στο ασφαλιστικό ταμείο και άρα έναρξη δυσβάσταχτων εισφορών που οδηγούν σε οφειλές. Επίσης, μετά τις υπέρογκες αυξήσεις της τάξης του 80% που επιβλήθηκαν με τον ασφαλιστικό νόμο το 2011 και για τις οποίες το ΤΕΕ έχει προσφύγει στο ΣτΕ, οι νέοι μηχανικοί, κάτω της πενταετίας, υποχρεούνται σε μηνιαία καταβολή 300 ευρώ και οι παλαιότεροι στο επάγγελμα, άνω της πενταετίας, πληρώνουν ασφαλιστική εισφορά περίπου 500 ευρώ μηνιαίως.
Το Τεχνικό Επιμελητήριο, τόσο τοπικά, όσο και σε εθνικό επίπεδο καταβάλλει προσπάθειες ώστε να αποσυνδεθεί η καταβολή των εισφορών από την παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, και να διευκολυνθούν εκείνοι που υπήχθησαν μεν σε κάποιου είδους πρόγραμμα ρύθμισης οφειλών, το οποίο όμως αδυνατούν να το τηρήσουν.
Βέβαια, όλα αυτά θα συζητηθούν ξανά από νέα βάση, με τη νέα Κυβέρνηση, όποια κι ψηφιστεί από τις εκλογές της προσεχούς Κυριακής.
Οι προτάσεις
για την επανεκκίνηση
Βασικότερη προϋπόθεση για την επανεκκίνηση της οικοδομικής δραστηριότητας είναι να εισρεύσει ζεστό χρήμα σε όλη την αγορά. Αυτό από μόνο του μπορεί να προκαλέσει σημαντική ανάκαμψη ολόκληρου του κλάδου της οικοδομής, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να υπάρξει γενική ελάφρυνση όλων των φόρων, έτσι ώστε στο «οικογενειακό ταμείο» των μισθωτών και των επαγγελματιών να μείνουν χρήματα ώστε αυτά να διατεθούν για επισκευές, συντηρήσεις ή ακόμα και εκ θεμελίων κατασκευές κατοικιών.
Ωστόσο, τόσο το Τεχνικό Επιμελητήριο, όσο και οι λοιποί οργανωμένοι φορείς, έχουν κωδικοποιήσει επτά πολύ συγκεκριμένες προτάσεις για την επανεκκίνηση της οικοδομικής δραστηριότητας συνολικά. Εφόσον υιοθετηθούν οι προτάσεις αυτές, τότε στα σίγουρα η μεγάλη ατμομηχανή της τοπικής και της εθνικής μας οικονομίας, θα ξεκινήσει ξανά.
Οι προτάσεις αυτές έχουν ως ακολούθως:
1. Για τις αντικειμενικές αξίες, τη μείωση των συντελεστών εμπορικότητας και την αύξηση των συντελεστών παλαιότητας. Μειωτικός συντελεστής για τα επί τουλάχιστον ένα έτος ξενοίκιαστα ακίνητα, ώστε να αναθερμανθεί η αγορά και η αξιοποίησή τους, αλλά και να μπορούν οι κάτοχοί τους να πληρώνουν το φόρο κατοχής. Μείωση των τιμών ζώνης στις περιοχές όπου δεν υπάρχουν πλέον εμπορικές τιμές και συναλλαγές.
2. Για τον ενιαίο φόρο ακινήτων, αυτοτελής φορολόγηση κάθε ακινήτου των φυσικών προσώπων με χαμηλό φορολογικό συντελεστή που δεν θα υπερβαίνει κατ’ ανώτατο όριο το συντελεστή φορολόγησης των νομικών προσώπων (0,6%) και κατάργηση κάθε άλλου ετήσιου φόρου κατοχής ακινήτων (ΦΑΠ, ΕΕΤΑ, ΤΑΠ). Υπολογισμός της φορολογητέας αξίας με μειωμένες τιμές σε σχέση με τις εφαρμοζόμενες με τη φορολογία μεταβίβασης ακινήτων.
3. Για το φόρο μεταβίβασης ακινήτων – ΦΠΑ, μείωση του συντελεστή σε ποσοστό 5%, ήτοι στο μέσο ύψος του αντίστοιχου συντελεστή των ευρωπαϊκών χωρών. Μείωση του ΦΠΑ σε 10% για την πώληση νεόδμητων οικοδομών και σε 5% στις δαπάνες ανακαίνισης / ενεργειακής αναβάθμισης των υφισταμένων κτηρίων.
4. Για τη φορολογία εισοδήματος από ακίνητα, την καθιέρωση μεσαίου κλιμακίου 12.001 έως 24.000 ευρώ με συντελεστή 20%. Κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου 1,5%-3% και των κρατήσεων 3% υπέρ ΜΤΥ και 2% υπέρ ΤΑΔΚΥ.
5. Για τη φορολογία οικοδομών την επαναφορά της απαλλαγής από ΦΑΠ των κτισμάτων των οικοδομών, επί μία επταετία.
6. Για τα τεκμήρια κατοικίας και το πόθεν έσχες οικοδομής, την άμεση κατάργησή τους, λόγω «κατεδάφισης» των κάθε είδους εισοδημάτων των πολιτών, ιδιοκτητών και ενοικιαστών. Οριοθετημένη παράταση της αναστολής του πόθεν έσχες για αγορά και ανοικοδόμηση κάθε είδους ακινήτου.
7. Για τα αυθαίρετα, τη μείωση των προστίμων νομιμοποίησης και κυρίως του βασικού συντελεστή από 0,15 σε 0,10, ώστε να μπορούν να πληρώσουν μαζικά οι ενδιαφερόμενοι σε όλη τη χώρα, και τη δυνατότητα ρύθμισης όλων των οικοδομών με νόμιμη οικοδομική άδεια ανεξάρτητα από το χρόνο κατασκευής τους, και χωρίς εξάρτηση από την ημέρα της κατάθεσης νομοσχεδίου Παπακωνσταντίνου (28.7.2011).
