Σύμη: Πολύχρωμη κουκκίδα στον χάρτη-Αφιέρωμα

Αν έχετε χαζέψει μέχρι λατρείας φωτογραφίες από την ιταλική Πρόσιντα ή το Ποζιτάνο, η Σύμη είναι ένα από τα δικά μας θέρετρα που από μακριά θυμίζουν γιγάντιο κουκλόσπιτο. Από κοντά είναι ακόμα πιο μαγική.

Εχει γυμνά βράχια, αλλά και αρμυρίκια για σκιά και δροσερά κυπαρισσοδάση. Θα βρείτε χρυσές αμμουδιές όπου θα πάτε με τα πόδια για περίπατο, αλλά και τιρκουάζ παραλίες που θα ανακαλύψετε μόνο με το καϊκάκι. Θα μείνετε σε δωμάτια ή αρχοντικά που θυμίζουν παραγωγή εποχής και θα χορτάσετε ντόπια κουζίνα στα ταβερνάκια ή δημιουργικές εμπνεύσεις στα πολυτελή ρεστοράν.

Ανάμεσα στη Ρόδο και στα παράλια της Μικράς Ασίας, το ακριτικό νησάκι των περίπου 2.600 κατοίκων, το καλοκαίρι μοιάζει να μεγαλώνει για να μοιραστεί τη ρετρό του αίγλη με όμορφο κόσμο που αποφεύγει τους μαζικούς προορισμούς. Ελληνες με άποψη, ευκατάστατοι Αγγλοι και ήσυχοι Ιταλοί, μεγαλοεπιχειρηματίες από την Τουρκία, διάσημοι του Χόλιγουντ και της πολιτικής, όλοι όσοι εκτιμούν την ομορφιά σε κάθε εκδοχή της συναντιούνται εδώ και δίνουν υπόσχεση ότι θα ξανάρθουν. Ελληνική αλλά διεθνής, παραδοσιακή και κοσμοπολίτικη μαζί, η Σύμη σε κάνει μόνιμα πιστό κι ας ξεκίνησαν όλα από έναν καλοκαιρινό έρωτα με την πρώτη ματιά.

Βενετσιάνικη ζωγραφιά
Ο Γιαλός είναι η πρωτεύουσα του νησιού μαζί με το Χωριό (Ανω Σύμη) και η πρώτη εικόνα που αντικρίζεις. Ενα πολύχρωμο σύνολο από δίπατα ή τρίπατα νεοκλασικά που υψώνεται αμφιθεατρικά πάνω από το φυσικό λιμάνι, στις πλαγιές της Βίγλας. Τα πετρόχτιστα αρχοντικά είναι ό,τι έμεινε στη Σύμη από την εποχή που αποτελούσε τρανή εμπορική και ναυτική δύναμη στη Μεσόγειο.

Αδύνατον να μη διακρίνετε το κτίριο του Τελωνείου στον Γιαλό

Σε απαλές αποχρώσεις, με κόκκινες κεραμοσκεπές και χρωματιστά πορτοπαράθυρα, τα καπετανόσπιτα αντιπροσωπεύουν την όμορφη αισθητική που διακρίνει και τώρα τους ανθρώπους της. Ολόκληρο το νησί είναι διατηρητέος οικισμός με αρχιτεκτονική που αντιστέκεται στις νεότερες τάσεις.

Στον Γιαλό μπόλικα είναι τα σημεία αναφοράς. Ο πύργος με το Ρολόι στέκει στην είσοδο του λιμανιού από το 1881 και είναι το σήμα κατατεθέν. Οπως και το Μιχαλάκι, το μπρούτζινο άγαλμα του μικρού ψαρά που φιλοτέχνησε ο διάσημος ντόπιος γλύπτης Κώστας Βαλσάμης και έστεκε δίπλα στο Ρολόι πάνω από 20 χρόνια, αλλά πλέον σε υποδέχεται στο κέντρο της προβλήτας ολομόναχο, για να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον που του αξίζει.

Το κτίριο της Αστυνομίας είναι ένα ζωντανό μνημείο της πολύχρονης Ιταλοκρατίας, ενώ στη χαρακτηριστική λόγω αρχιτεκτονικής οικία Καμψοπούλου (τώρα ξενοδοχείο Catherinettes), η επιγραφή αποκαλύπτει ιστορία: «Η παράδοσις της Δωδεκανήσου εις τους Συμμάχους υπεγράφη εις το οίκιμα τούτο την 8η Μαΐου 1945».

Το Ναυτικό Μουσείο (τηλ. 22410 72363) βρίσκεται πίσω από την κεντρική πλατεία του Γιαλού, τον Κάμπο, στο σημείο όπου παλιά αναστέναζε από ζωή ο κεντρικός ταρσανάς της Σύμης. Αξίζει να ρίξετε μια ματιά στα σκάφανδρα, στις μηχανές καταδύσεων, στα σφουγγάρια σε όλα τα σχέδια και είδη, ακόμα και ομοιώματα σπογγαλιευτικών σκαφών, που αναβιώνουν τη χρυσή εποχή της σπογγαλιείας στο νησί.

Ιστιοφόρα στη σειρά στο απάγγειο λιμανάκι του Γιαλού

Πίσω στο λιμάνι, το μάτι σας θα πάρει το ψηλό καμπαναριό της Ευαγγελίστριας στη δεξιά πλευρά του, ακόμα ένα σήμα-κατατεθέν στο νησί όπου και σήμερα υπάρχουν ελάχιστοι αλλά φημισμένοι καμπανοποιοί. Το Τελωνείο και το Ταχυδρομείο ξεχωρίζουν κι αυτά στη βενετσιάνικη μακέτα. Στο μικρό καρνάγιο στο Χαράνι, θα δείτε τους επίσης λιγοστούς πλέον από τους ξακουστούς καραβομαραγκούς της Σύμης να δουλεύουν τα σκαριά κι ας μη γράφουν όπως κάποτε ιστορία στις θάλασσες του κόσμου.

Αλλά πώς να μιλήσεις για τον Γιαλό αν δεν αναφερθείς στο Καλντερίμι; Είναι το πολυφωτογραφημένο λιθόκτιστο γεφυράκι που ενώνει τις δύο πλευρές του οικισμού πάνω από το νερό και οι ντόπιοι το λένε και Γεφύρι της Αγάπης (ευνόητο γιατί).

Στις δύο πλευρές του βρίσκεται μαζεμένη και όλη η καλοκαιρινή ζωή, με ταβερνάκια που μοσχομυρίζουν συμιακό γαριδάκι και φρέσκο ψάρι, μπαράκια με ωραίες μουσικές, εμπορικά καταστήματα και ξενοδοχεία που στεγάζονται σε διατηρητέα. Μόνιμο φόντο, τα ψαροκάικα των ντόπιων και τα πολυτελή σκάφη και ιστιοπλοϊκά που δένουν εδώ οι διάσημοι επισκέπτες.

Τα σκαλιά της ευτυχίας
Οσο ατμοσφαιρικός κι αν είναι ο Γιαλός, δεν έχεις δει τίποτα από το νησί αν δεν ανηφορίσεις τα 500 σκαλοπάτια της Καλής Στράτας. Είναι ο παλιός εμπορικός δρόμος και οδηγεί στη Χώρα ή Ανω Σύμη που είναι το άλλο μισό της πρωτεύουσας. Υπάρχει και δρόμος που θα σε φέρει οδικώς, αλλά αν έρχεσαι για πρώτη φορά, σίγουρα αξίζει να το δοκιμάσεις.

Στη Σύμη θα ανεβείτε αρκετά σκαλιά αλλά θα αξίζουν κάθε σας βήμα (γειτονιά Τζυ)

Ο οικισμός είναι παλιότερος από αυτόν του λιμανιού κι εδώ βρίσκονται μερικά ξενοδοχεία αλλά κυρίως τα σπίτια των περισσότερων κατοίκων. Ο έρωτας για το ωραίο που αποτύπωναν οι πολυταξιδεμένοι καπεταναίοι στα σπιτικά τους ξεδιπλώνεται πλάι σου και μπροστά σου, κι αν κουραστείς υπάρχουν μπόλικα πλατύσκαλα ενδιάμεσα για στάση.

Στα λιθόστρωτα σοκάκια οι αυλές των σπιτιών σε καλοπιάνουν με βοτσαλωτά μωσαϊκά και ανθισμένες μπουκαμβίλιες μες στο βραχώδες σκηνικό. Αναζήτησε το περίφημο «μάτι του βοδιού» στις προσόψεις των αρχοντικών, ψηλά στο αέτωμα. Χρησίμευε ως αεραγωγός αλλά ήταν κοινό μυστικό ότι προστάτευε επίσης από το «κακό» και, μάλιστα, όσο πιο πλούσιοι οι ιδιοκτήτες των σπιτιών τόσο πιο περίτεχνο το έφτιαχναν.

Για να δείτε κάτι αληθινά περίτεχνο, πάντως, επιδιώξτε να μπείτε σε ένα σπίτι, έτσι κι αλλιώς οι ντόπιοι ανοίγουν εύκολα τις πόρτες τους. Ξυλόγλυπτα έπιπλα, στολισμένοι σοφάδες, τοιχογραφίες σε τοίχους και ταβάνια ξεκαθαρίζουν πως η καλαισθησία είναι τρόπος ζωής στη Σύμη. Οι πιο διακριτικοί κατευθυνθείτε στο Αρχαιολογικό & Λαογραφικό Μουσείο (τηλ.: 22410 71114). Θα δείτε την πιστή αναπαράσταση εσωτερικού συμιακής οικίας με την τραπεζαρία και το καθιστικό σε πλήρη ετοιμότητα με σκαλιστά έπιπλα, πορσελάνινα σερβίτσια και πίνακες αντίκες.

Το κτίριο του Μουσείου (οικία Φαρμακίδη) είναι ένα αξιοθέατο από μόνο του, όπως και το αρχοντικό Χατζηαγαπητού και Χατζηιωάννου με την περίφημη σάλα του.Βλέπετε την εποχή της μεγάλης ακμής τον 19ο αιώνα, οι Συμιακοί δεν τσιγκουνεύτηκαν σε τίποτα. Επηρεασμένοι από τον ευρωπαϊκό νεοκλασικισμό που τους θάμπωνε στα ταξίδια τους, φρόντιζαν να προμηθευτούν τα πιο πολυτελή υλικά: μάρμαρο από την Πάρο και την Πεντέλη, πορσελάνη από τη Νίσυρο, θηραϊκή γη για να προστατεύσουν τις λιθοδομές, ξυλεία από την Τεργέστη, κεραμίδια από τη Μασσαλία.

Το «μάτι του βοδιού» χρησιμεύει ως αεραγωγός αλλά διώχνει και το κακό μάτι

Στη Σπετσαρία που είναι το Δημοτικό Ιατρείο της Ανω Σύμης, θα περιεργαστείτε παλιά γυάλινα δοχεία, επιγραφές-αντίκες και ό,τι χρησίμευε σε ένα φαρμακείο εποχής. Το Χωριό χτίστηκε ψηλά για προστασία από τους πειρατές και οι τοίχοι των σπιτιών ενωμένοι λειτουργούν σαν ένα ενιαίο τείχος. Ακολουθήστε τα φιδογυριστά καλντερίμια για να το εξερευνήσετε και κάποια στιγμή θα βγείτε στην πλατεία του Λαϊκού Συλλόγου, τη μεγάλη πλατεία του οικισμού με τις ταβέρνες και τα καταστήματα. Εδώ πραγματοποιούνται πολλές από τις εκδηλώσεις του διάσημου Φεστιβάλ Σύμης, που φέτος διοργανώνεται για 17η χρονιά και θα διαρκέσει έως τις 17 Σεπτεμβρίου.

Μια που βρίσκεστε ήδη στα πάνω διαμερίσματα, κατευθυνθείτε στη Νουλιά για να δείτε από κοντά αυτό που σας τράβηξε την προσοχή όταν κοιτάζατε ψηλά στον λόφο πίσω από το Ρολόι στο Γιαλό: είναι τα απομεινάρια από τους είκοσι μύλους που κάλυπταν τις ανάγκες του νησιού όταν οι κάτοικοι ξεπερνούσαν τους 25.000.

Μαζί τους και το Ποντικόκαστρο, ένα κυλινδρικό πέτρινο κτίσμα το οποίο (αν και οι αρχαιολόγοι δεν έχουν προσδιορίσει ακόμη την ακριβή ηλικία), θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα μνημεία της Σύμης και εικάζεται πως πρόκειται για τύμβο ή ταφικό μνημείο. Για τη συμιακή παράδοση είναι ο τάφος του βασιλιά Νηρέα.

Εικόνες άλλης εποχής αναβιώνουν ανά πάσα στιγμή

Οσο για το Κάστρο που έχτισαν για να προστατευτούν από τους επιδρομείς οι Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου το 1407, από αυτό θα δείτε ξεκάθαρα τμήμα των περιμετρικών τειχών στην ανατολική μεριά. Από πάνω τους στέκει και η Μεγάλη Παναγία με το περίφημο εικόνισμα της Δευτέρας Παρουσίας του σημαντικού μεταβυζαντινού αγιογράφου Γεωργίου Κλόντζα (β’ μισό του 16ου αιώνα). Αλλά από εδώ θα ρουφήξετε και ένα από τα πιο γεμάτα πανοράματα του νησιού. Πόση απεραντοσύνη χωράει τελικά σε έναν βράχο.

Η Αίγλη έζησε στη Σύμη
Η Σύμη δεν είναι μόνο ένας διατηρητέος οικισμός. Κατοικημένη από πριν καν ανακαλυφθεί η γραφή, είναι και επίσημα ένα απέραντο υπαίθριο αρχαιολογικό μουσείο. Με εκτίμηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου το 2011, ολόκληρο το νησάκι αλλά και τα ακόμα μικρότερα γύρω του (Νύμος, Αγία Μαρίνα, Σεσκλί, Κουλουντρός, Αρτικονήσι, Τρούμπετο, Πήδημα, Μαρμαράς) ανακηρύχθηκαν αρχαιολογικοί χώροι, αφού περιλαμβάνουν 159 θέσεις-χώρους και μνημεία που διηγούνται την ιστορία της περιοχής από την προϊστορική εποχή ως τα νεότερα χρόνια.

Μυθολογία, ιστορία και Σύμη πάνε μαζί. Ενα από τα πολλά ονόματα (Καρίκη, Μεταποντίς κ.ά.) που είχε στην αρχαιότητα ήταν η Αίγλη, από τη νύμφη που γέννησε τις Τρεις Χάριτες εδώ. Σύμη, όμως, ονομαζόταν μια άλλη νύμφη η οποία ερωτεύτηκε τον Ποσειδώνα και απέκτησε μαζί του έναν γιο, τον Χθόνιο. Αυτός λένε ήταν ο πρώτος βασιλιάς του νησιού.

Περίτεχνες προσόψεις και ξύλο από την Τεργέστη στα θρυλικά καπετανόσπιτα

Οσο το ψάχνεις, όμως, τόσο οι εκδοχές πληθαίνουν. Σύμφωνα με μια άλλη, το νησί ονομάστηκε από την πανέμορφη κόρη του Ιαλυσού και της Δώτιδας, την οποία ο Γλαύκος έκλεψε και έφερε στο νησί. Αυτός ήταν ο πρώτος κάτοικος της Σύμης, ένας άριστος κολυμβητής, ψαράς και μοναδικά επιδέξιος στη ναυπηγική (κατασκεύασε το πλοίο της Αργοναυτικής εκστρατείας), γνώσεις που άφησε παντοτινή κληρονομιά στη Σύμη. Από τον Ομηρο μαθαίνουμε πως βασιλιάς ήταν ο Νηρέας, ο ωραιότερος όπως γράφει, μετά τον Αχιλλέα, ο οποίος πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο με τρία πλοία.

Μεταγενέστερα, η Σύμη υπήρξε ανέκαθεν μέρος της Ροδιακής επικράτειας και οι κάτοικοι λειτουργούν «αδερφικά» μέχρι σήμερα. Η ιστορία της συμβάδιζε πάντα με αυτή των Δωδεκανήσων: Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, Βυζαντινή, Τάγμα Ιωαννιτών Ιπποτών της Ρόδου συνέβαλαν στην οικονομική ευημερία του νησιού βοηθώντας εμπόριο, ναυσιπλοΐα, σπογγαλιεία και ναυπηγική τέχνη να θριαμβεύσουν.

Το 1522 ήρθε η Τουρκοκρατία, όμως, οι Συμιακοί κατάφεραν να αποσπάσουν την εύνοια του Σουλτάνου με σημαντικά προνόμια που τους χάριζαν αυτονομία, όπως φοροαπαλλαγή και ελευθερία θρησκεύματος και γλώσσας.

Στη δεκαετία 1900-1910 η Σύμη ήταν πρωτεύουσα των Δωδεκανήσων διανύοντας τη χρυσή εποχή της. Οι κοσμοπολίτες έμποροι και καπεταναίοι του νησιού ζούσαν την αίγλη που τότε συναντούσες μόνο στα πλούσια ευρωπαϊκά αστικά κέντρα. Αλλά το μεγάλο όνειρο τελείωσε με την περίοδο της Ιταλοκρατίας (1912 – 1943), ακολούθησε εναλλαγή αγγλικής και γερμανικής κατοχής, ώσπου ήρθε η ενσωμάτωση με τα Δωδεκάνησα στο ελληνικό κράτος στις 7 Μαρτίου του 1948. Οι κάτοικοι είχαν ήδη μεταναστεύσει.

Το μεσαιωνικό κάστρο εποπτεύει πάνω από το λιμάνι

Υδάτινη αποκάλυψη
Ιδίως όταν βρίσκεσαι στον Γιαλό, η θάλασσα βρίσκεται παντού δίπλα σου, τόσο διάφανη και τόσο καθαρή που σου φωνάζει να βουτήξεις. Θα δεις αρκετούς να παίρνουν θέση από τις προκυμαίες ή έστω να κατεβαίνουν τα σκαλιά που υπάρχουν σε κάποια σημεία.

Αλλά αν επιμένεις για παραδοσιακή παραλία με αμμουδιά ή βότσαλο, όπου μπορείς να μπεις σταδιακά και με το πάσο σου μες στο κρυστάλλινο νερό, οι επιλογές είναι ακόμα πιο δελεαστικές, έστω κι αν για ορισμένες θα χρειαστεί να πάρεις θαλάσσιο ταξί από το λιμάνι ή το Πέδι.

Στη Νος πάντως θα έρθεις με τα πόδια από τον Γιαλό, γύρω στο ένα τέταρτο περίπατος προς τα δυτικά. Βρίσκεται στον μικρό οικισμό του Νημπορειού και είναι μια οργανωμένη, πολύ δημοφιλής παραλία με κόσμο που την προτιμάει για τα πεύκα, τις ξαπλώστρες και το ταβερνάκι που στρώνει τα τραπέζια του στην όμορφη αμμουδιά. Στα δυτικά βρίσκεται το Πέδι, το όμορφο παραθαλάσσιο χωριουδάκι του νησιού με μικρές οργανωμένες παραλίες και μεγάλη τουριστική κίνηση. Εδώ θα έρθεις εύκολα με τα πόδια, λεωφορείο ή θαλάσσιο ταξί.

Οπως θα σου πουν όλοι όμως, η μακράν ωραιότερη παραλία είναι ο Αγιος Γεώργιος Δυσάλωνας. Βρίσκεται στην ανατολική μεριά, είναι προσβάσιμος μόνο από τη θάλασσα και είναι ό,τι πιο άγριο θα δεις μέσα στην κουκλίστικη ομορφιά της Σύμης: μια λεπτή λωρίδα λευκής αμμουδιάς κάτω από τα θεόρατα κάθετα βράχια 300 μ. που κρύβουν τον ήλιο από νωρίς το απόγευμα. Δεν υπάρχει ίχνος «πολιτισμού» και αν τύχεις μέρα με ξύλινα ιστιοφόρα αγκυροβολημένα στον μικρό κολπίσκο, θα λείπει μόνο ένα μπουκάλι ρούμι από το λημέρι.

Οι μύλοι υπήρξαν σύμβολο της ευημερίας του νησιού

Στον Αγιο Γεώργιο έρχεται καΐκι από τον Γιαλό ή μονοπάτι από το Πέδι (λιγότερο από μισή ώρα). Επίσης, οργανωμένη και πολυσύχναστη παραλία, με ταβέρνα, ομπρέλες αλλά και φυσική σκιά από τα αλμυρίκια και, σπάνια για το νησί, νερά που βαθαίνουν ομαλά και διευκολύνουν τα παιδιά.

Λιγότερο «οικογενειακή» και πιο ήσυχη, είναι η όμορφη Νανού με τα μεγάλο βότσαλο και έναν βυθό ιδανικό για καταδύσεις. Είναι ευκολότερο να έρθετε με το βαρκάκι και θα βρείτε κι εδώ ταβέρνα και ομπρέλες. Νοτιότερα πάλι από τη θάλασσα, θα ανακαλύψετε τον Αγιο Βασίλειο με τα αγριοκυπάρισσα κάτω από τα ψηλούς βραχώδεις όγκους.

Στην πολυσύχναστη και οργανωμένη αμμουδιά της Αγίας Μαρίνας θα φτάσετε από τη θάλασσα ή με τα πόδια από το Πέδι. Στο εκκλησάκι που βλέπετε στο νησάκι του κόλπου γίνονται οι «ρομαντικοί» γάμοι του νησιού. Στην απάνεμη Μαραθούντα, με το βοτσαλάκι, θα πάτε εύκολα οδικώς και θα βρείτε ό,τι χρειάζεστε για μια καλοκαιρινή μέρα στην παραλία.

Ο Αγιος Αιμιλιανός γοητεύει με το εκκλησάκι του πάνω στο νησάκι που δημιουργεί καθώς στενεύει η στεριά και το Τολί είναι η νέα «ανερχόμενη», προσβάσιμη οδικώς ή με σκάφος. Στον όρμο της Αγίας Φανερωμένης θα δροσιστείτε μετά την επίσκεψη στον Πανορμίτη, ενώ τα Σεσκλιά με τα αρχαία ευρήματα και ο Νύμος είναι τα κοντινά νησάκια όπου θα πάτε με καΐκι για βουτιές σε τιρκουάζ νερά και απερίγραπτη γαλήνη.

Μήνυμα σε μπουκάλι για τον Ταξιάρχη
Αυτό μάλλον δεν έχετε ξανακούσει να συμβαίνει πουθενά: πιστοί απ’ όλο τον κόσμο οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να βρεθούν στη Σύμη για να προσκυνήσουν τον θαυματουργό Αρχάγγελο Μιχαήλ στον Πανορμίτη βάζουν σε ένα ανθεκτικό πλαστικό μπουκάλι το τάμα με τα στοιχεία τους, το ρίχνουν στη θάλασσα και προσεύχονται στον Ταξιάρχη να το οδηγήσει στον όρμο του μοναστηριού. Αν είστε ένας από αυτούς και το μπουκάλι σας φτάσει στον προορισμό του, οι μοναχοί θα σας στείλουν μια ευχαριστήρια επιστολή για να το μάθετε.

Μαρτυρίες μιλάνε για τάματα έως και από την Αυστραλία που διέσχισαν ωκεανούς υπό τη χάρη του Αρχαγγέλου. Όσοι μπορούν να φτάσουν και να προσευχηθούν αυτοπροσώπως, δημιουργούν το αδιαχώρητο κάθε χρόνο στις 8 Νοεμβρίου και την Πεντηκοστή που η ιερά μονή γιορτάζει. Ομως, ο Ταξιάρχης είναι ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα των Δωδεκανήσων όλο τον χρόνο, ενώνοντας απλούς και διάσημους πιστούς σε στιγμές κατάνυξης.

Στις προθήκες με τα τάματα υπάρχει σχεδόν ολόκληρη η ελληνική σόουμπιζ, ενώ ο Μπερλουσκόνι είναι ένας μόνο από τους διεθνείς του επισκέπτες. Θα το συναντήσετε στο νοτιότερο δυτικό άκρο του νησιού, μέσα από μια αγαλλιαστική διαδρομή με δάσος από κυπαρίσσια και πολλά μικρότερα μοναστήρια.

Δεν είναι ανάγκη να έρθετε με σκάφος για να κολυμπήσετε στη Σύμη

Αν δεν ξεχώριζε από μακριά το πανύψηλο καμπαναριό με την καμπάνα 750 κιλών, ο Πανορμίτης θα σου θύμιζε μια τεράστια ξενοδοχειακή μονάδα. Αλλά δεν ήταν πάντα έτσι. Οταν η Συμαία «Μαριώ του Πρωτενιού» σκάβοντας ανακάλυψε ένα εικόνισμα του Ταξιάρχη, οι κάτοικοι έχτισαν έναν μικρό ναό να το στεγάσουν στον μυχό του γαλήνιου Πανορμίτη.

Ο σημερινός κατά πολύ μεγαλύτερος υψώθηκε το 1783 και εντυπωσιάζει με το ξυλόγλυπτο τέμπλο και βέβαια, με την αγιογραφία του Ταξιάρχη Μιχαήλ σε φυσικές διαστάσεις καλυμμένη με ασημένιο ανάγλυφο. Στην πορεία επεκτάθηκε με δύο μουσεία, ένα εκκλησιαστικής τέχνης και ένα λαογραφικό, με μια βιβλιοθήκη όπου φυλάσσονται μεταβυζαντινά έγγραφα και μια πτέρυγα με σύγχρονα κελιά-δωμάτια που φιλοξενούν τους επισκέπτες έναντι χαμηλού αντιτίμου.

Βυζαντινά πατητήρια
Στον δρόμο από τον Γιαλό για Πανορμίτη, ένα από τα μοναστήρια που θα συναντήσετε είναι αυτό του Μεγάλου Σωτήρη. Εκεί θα δείτε την πινακίδα που οδηγεί αριστερά, στο μικρό μονοπάτι για την περιοχή του Κουρκουνιώτη μέσα στο δάσος με τα κυπαρίσσια. Εδώ βρίσκονται τα έντεκα αναστηλωμένα πέτρινα πατητήρια από την εποχή του Βυζαντίου, και είναι το σημείο όπου ανασκάφηκαν τα περισσότερα από τα 120 συνολικά πατητήρια του 10ου ως 18ου αιώνα σε όλο το νησί. Τα χρησιμοποιούσαν για να φτιάχνουν το περίφημο λευκό συμιακό κρασί που έκανε τους ξένους περιηγητές να γράφουν ύμνους στο όνομά του.

Ο κλειστός και απάνεμος κόλπος του Πανόρμου που έδωσε το όνομά του στη Μονή

Fast info

• Στη Σύμη μπορείτε να έρθετε μέσω Ρόδου, με το ημερόπλοιο που ξεκινά από το λιμάνι της Κολόνας (1 ώρα).
• Τα ιδιωτικά σκάφη μπορούν να δέσουν στον Γιαλό, στον Νημπορειό, στο Πέδι, στον Πανορμίτη και στον Αγ. Αιμιλιανό.
• Τα θαλασσινά σφουγγάρια που θα δείτε στους πάγκους με τα αναμνηστικά κατά μήκος της παραλίας είναι στην πλειονότητά τους από την Κάλυμνο, αφού πλέον οι κάτοικοι έχουν εγκαταλείψει τη σπογγαλιεία. Θα βρείτε όμως υπέροχα ξυλόγλυπτα, μια συμιακή παράδοση που διατηρείται ακόμα.
• Στο νησί υπάρχουν και μόνιμοι «ξένοι» κάτοικοι, στην πλειονότητά τους Αγγλοι.
• Δεν θα βρείτε μεγάλα συγκροτήματα, αλλά μικρά ξενοδοχεία με δωμάτια ή και ολόκληρα σπίτια προς ενοικίαση για οικογένειες και μεγαλύτερες παρέες.
• Από φαγητό τιμήστε το διάσημο συμιακό γαριδάκι αλλά αναζητήστε και τις γαελλόπιτες, τα τηγανητά πιτάκια με αθερίνα.
• Εκτός από κολύμπι και ιστιοπλοΐα, η φύση της Σύμης προσφέρεται για καταδύσεις, ψαροτούφεκο και πεζοπορία.

Κείμενο: Ερση Μηλιαράκη ΕΘΝΟΣ