Κράτη με διαφορετικές αφετηρίες, αλλά με κοινό όραμα για το μέλλον, απαντούν για δεύτερη φορά στο κάλεσμα της ελληνικής διπλωματίας με στόχο την οικοδόμηση μιας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Aπό χθες κάθονται και πάλι στη Ρόδο γύρω από το ίδιο τραπέζι για να συζητήσουν, επί ένα διήμερο (22-23 Μαΐου), τα πραγματικά αίτια των κοινών προβλημάτων και πώς αυτά αντιμετωπίζονται με θετικό τρόπο και πνεύμα συνεργασίας.
Η Διάσκεψη της Ρόδου για την Ασφάλεια και τη Σταθερότητα έρχεται να επιβεβαιώσει, ως δεύτερο σημαντικό βήμα, την επιτυχία της πρωτοβουλίας του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, που εγκαινιάστηκε το Σεπτέμβριο του 2016. Ταυτόχρονα, με τη δεύτερη Διάσκεψη της Ρόδου επιδιώκεται να εδραιωθεί το συγκεκριμένο σχήμα ως μια πλατφόρμα συνεργασίας που καλύπτει σειρά θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος για τα κράτη και τους λαούς του ενιαίου στρατηγικού χώρου της Νοτιανατολικής Ευρώπης, της Μεσογείου και του αραβικού κόσμου.
Κοινός στόχος είναι η διευκόλυνση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των συμμετεχόντων προκειμένου να διαμορφωθούν τρόποι συλλογικής διαχείρισης των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή, με έμφαση αφενός σε μια εναλλακτική προσέγγιση μέσω της προώθησης μιας θετικής ατζέντας συνεργασίας επί ζητημάτων «ήπιας ισχύος», όπως η ενέργεια, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση και η νεολαία και αφετέρου, στην αντιμετώπιση κατ’ εξοχήν προβλημάτων ασφάλειας, όπως η τρομοκρατία, η ριζοσπαστικοποίηση, οι ένοπλες διενέξεις, οι μεικτές μεταναστευτικές ροές και το οργανωμένο έγκλημα.
«Όταν συζητάει κανείς σε διμερείς συναντήσεις και σε πολυμερή φόρα για τη Μέση Ανατολή, η κουβέντα αφορά συγκρούσεις και πολέμους. Εμείς θέλουμε να πάμε σε μια θετική ατζέντα που να αφορά και τη συνεργασία στον πολιτισμό, την οικονομία, την εκπαίδευση»: αυτή είναι η σκέψη του Νίκου Κοτζιά.
Τη θετική αυτή ατζέντα της Διάσκεψης αντικατοπτρίζει το «πνεύμα της Ρόδου», όπως «βαπτίστηκε» αυθόρμητα από κάποιους υπουργούς που έλαβαν μέρος στην πρώτη συνάντηση και τείνει να καθιερωθεί ως όρος. Το «πνεύμα της Ρόδου» αναδεικνύει την κοινή βούληση ανάπτυξης ουσιαστικού διαλόγου και συνεργατικών πρωτοβουλιών για την εδραίωση της σταθερότητας και της ευημερίας των λαών της περιοχής.
Το ίδιο πνεύμα διαπνέει μια προσέγγιση που προάγει τις συναινετικές λύσεις προκειμένου να αποκατασταθεί η ιστορική ενότητα του χώρου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Στο πλαίσιο αυτό, η Διάσκεψη στοχεύει και στην περαιτέρω ενίσχυση του διαμεσολαβητικού ρόλου της ελληνικής διπλωματίας ως «γεφυροποιού» εντός μίας περιοχής ιδιαίτερα ευαίσθητης σε γεωστρατηγικούς κλυδωνισμούς.
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών έχει επανειλημμένα αναφερθεί στην ανάγκη διαμόρφωσης μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο. Έχει μάλιστα υποστηρίξει, τόσο στο Πότσνταμ -στο πλαίσιο της έκτακτης υπουργικής συνόδου του ΟΑΣΕ το Σεπτέμβριο του 2016- όσο και στη Σύνοδο των Υπουργών του Οργανισμού τον περασμένο Δεκέμβριο στο Αμβούργο, ότι «όπως δημιουργήσαμε μια δομή ασφάλειας στην Ευρώπη, ακόμη και την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν είχαμε τις αποφάσεις του Ελσίνκι, που μας οδήγησαν στον ΟΑΣΕ, σήμερα αναζητούμε μια τέτοια ανάλογη δομή ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Καθώς, το ιστορικό κεκτημένο της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, ιδιαίτερα η σφαιρική αντίληψη της έννοιας «ασφάλεια» (πολιτική, στρατιωτική, οικονομική, περιβαλλοντική και ανθρώπινη) που ταυτίζεται με την αντίληψη του «πνεύματος της Ρόδου» και τον αμοιβαίο σεβασμό των συνόρων, μπορεί να αποτελέσει οδηγό και στην πιο ασταθή περιοχή του κόσμου σήμερα, τη Μέση Ανατολή. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να συζητήσουμε μαζί με όλες τις αραβικές χώρες, και φυσικά με το Ισραήλ, πώς θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε έναν τέτοιο θεσμό.
Εμείς προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μία προκαταρκτική δομή: οργανώσαμε τη Διάσκεψη της Ρόδου, στην οποία ευρωπαϊκά και αραβικά κράτη συναντήθηκαν και επιχείρησαν από κοινού να συστήσουν έναν παρόμοιο θεσμό».
Στόχος του συνόλου των πρωτοβουλιών, άλλωστε, της ελληνικής διπλωματίας είναι η ανάδειξη των στοιχείων που ενώνουν τους λαούς και η οικοδόμηση δικτύων συνεργασίας πάνω στην σταθερή βάση του κοινού οφέλους. Δικτύων που συμβάλλουν ουσιαστικά στην εμπέδωση της σταθερότητας και δημιουργούν συνθήκες ευημερίας στην πολύπαθη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και ευρύτερα. Οι ελληνικές αυτές πρωτοβουλίες αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που αξιοποιεί κάθε συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδας, αναδεικνύοντας τον κομβικό ρόλο και τη σημασία της ως παράγοντα συνεργασίας, ασφάλειας και σταθερότητας σε κάθε επίπεδο.
Εμπνεόμενο από την Τελική Πράξη του Ελσίνκι (1975) που οδήγησε στη δημιουργία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), το «πνεύμα της Ρόδου» επιχειρεί λοιπόν να λειτουργήσει ως θεμέλιο για την εγκαθίδρυση μιας νέας περιφερειακής συνεργασίας, στη βάση εποικοδομητικού διαλόγου και παραγωγικών συνεργειών μεταξύ των χωρών της περιοχής. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η διήμερη Διάσκεψη τιτλοφορείται «Living and Working Together in Peace and Stability».
Ως προς τις εργασίες της Συνόδου, αυτές επικεντρώνονται στις ακόλουθες θεματικές:
Οι κοινές γεωπολιτικές προκλήσεις στην περιοχή: Ο εξτρεμισμός, η τρομοκρατία, το εμπόριο ανθρώπων και όπλων, η πειρατεία. Πρόκειται για φαινόμενα που αλληλοδιαπλέονται στενά. Η αντιμετώπιση τους προϋποθέτει αφενός λεπτομερή γνώση των εξελίξεων και αφετέρου, συντονισμό χωρών με συναντίληψη του προβλήματος, ώστε να καταστεί δυνατή μια συντονισμένη και ολιστική προσέγγιση για την αναβάθμιση της ασφάλειας και της σταθερότητας σε περιφερειακό επίπεδο.
Η εκπαίδευση και ο πολιτισμός: Η σημασία και η προτεραιότητα της εκπαίδευσης στην οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης, την προώθηση της ευημερίας, της ειρηνικής συνύπαρξης και της καταπολέμησης της βίας και του φανατισμού αναγνωρίστηκε ήδη στην εναρκτήρια Διάσκεψη της Ρόδου. Σε συνέχεια και του θετικού κεκτημένου του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών, η Διάσκεψη αναμένεται να εμβαθύνει τη συνεργασία για την ανάδειξη κοινών πολιτισμικών αξιών που προωθούν την ειρηνική συμβίωση ανεξαρτήτως καταγωγής ή θρησκευτικών και άλλων πεποιθήσεων.
Το περιβάλλον: Η θάλασσα, ο γαλάζιος δρόμος ευημερίας που ενώνει τις τύχες των λαών της περιοχής, προσφέρει, μέσα από βιώσιμη και συντονισμένη αξιοποίηση, τεράστιο δυναμικό ανάπτυξης και καινοτομίας, σε τομείς όπως η θαλάσσια βιοτεχνολογία, η ιχθυοκαλλιέργεια και ο θαλάσσιος παράκτιος τουρισμός.
ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ
ΚΑΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ
Την ίδρυση δομής για τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, ανάλογης με αυτή του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), πρότεινε ο Έλληνας ΥΠΕΞ κ. Νίκος Κοτζιάς κατά τη διάρκεια των εργασιών της 2ης Διάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, που ξεκίνησαν χτες στη Ρόδο. Παράλληλα, όπως τόνισε σε δηλώσεις του πριν την έναρξη της συνάντησης τέθηκαν μια σειρά από προτάσεις για ευρύτερες συνεργασίες.
Στη Διάσκεψη που πραγματοποιείται και φέτος στο ξενοδοχείο «Ρόδος Παλάς» (κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας) συμμετέχουν 15 κράτη, εκ των οποίων 9 Αραβικά (Αίγυπτος, Αλγερία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία, Ομάν, Κατάρ, Κουβέιτ, Λιβύη, Λίβανος), εκπρόσωποι του Συνδέσμου Αραβικών Κρατών και του Συμβουλίου Συνεργασίας των χωρών του Κόλπου, 6 ευρωπαϊκά κράτη (Ελλάδα, Ιταλία, Κύπρος, Σλοβακία, Βουλγαρία Αλβανία) ενώ το “παρών” έδωσαν και παρατηρητές από την Ινδονησία –πράγμα που συμβαίνει για πρώτη φορά.
Στην κορυφαία αυτή συνάντηση μετέχουν οι εξής υπουργοί Εξωτερικών: Αικατερίνα Ζαχάριεβα (ΥΠΕΞ της Βουλγαρίας), Οντέτα Μπαρμπουλούσι (αναπληρώτρια ΥΠΕΞ της Αλβανίας), Γιάννης Κασουλίδης (ΥΠΕΞ της Κύπρου), Σαμέχ Χασάν Σούκρι (ΥΠΕΞ Αιγύπτου), Μοχάμεντ Ταχέρ Σιαλά (ΥΠΕΞ Λιβύης) ενώ αναμενόταν και ο ΥΠΕΞ της Σλοβακίας, Μιροσλάβ Λοτζιάσακ. Οι υπόλοιποι προσκεκλημένοι που μετέχουν στην Διάσκεψη είναι υψηλοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες.
Ο γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού κ. Μιχάλης Κόκκινος, εκφράζοντας την πλήρη ικανοποίησή του, ανέφερε ότι η Διάσκεψη της Ρόδου έγινε πλέον θεσμός: «Η Δύση και η Ανατολή, είπε, βρήκαν ένα χώρο για να συζητούν αυτά που τους ενώνουν» όπως υπογράμμισε μεταξύ άλλων.
ΟΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ
κ. ΝΙΚΟΥ ΚΟΤΖΙΑ
Σε δηλώσεις που έκανε στους δημοσιογράφους ο ΥΠΕΞ κ. Νίκος Κοτζιάς, λίγο πριν από την έναρξη της πρώτης ημέρας των εργασιών της Διάσκεψης, υπογράμμισε χαρακτηριστικά τα εξής:
«Έχουν έρθει αντιπροσωπείες από εννέα αραβικά κράτη, συν εκπρόσωποι του Αραβικού Συνδέσμου, σύνολο δηλαδή δέκα. Και έχουν έρθει επτά ευρωπαϊκά κράτη. Έχουμε, επίσης, μια αντιπροσωπεία σε πρεσβευτικό επίπεδο της Ινδονησίας που της παραχωρήσαμε το καθεστώς του παρατηρητή. Έτσι, είμαστε συνολικά 18 αντιπροσωπείες. Πέρυσι ήμασταν 11. Αυξάνεστε και πληθύνεστε λοιπόν. Έχω να τους κάνω μια σοβαρή πρόταση. Να δημιουργήσουμε μια δομή στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως ήταν η ΔΑΣΕ για την Ευρώπη, καθώς και σειρά από συνεργασίες, τις οποίες φαντάζομαι θα τις ακούσετε τώρα που θα αρχίσουμε. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την παρουσία σας».
Οταν ζητήθηκε από δημοσιογράφο να σχολιάσει τις δηλώσεις του κ. Τσαβούσογλου, ο κ. Κοτζιάς απάντησε λακωνικά: «Είμαστε σε μια Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο χωρίς την Τουρκία. Ευχαριστώ πολύ».
Η αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Αν. Μεσόγειο στο επίκεντρο της Διάσκεψης της Ρόδου
