Τις βασικές αιτίες για τις οποίες η Ελλάδα είναι ακόμα καθηλωμένη στην εποχή των μνημονίων καταγράφει έκθεση της Eurobank Ergasias που είδε σήμερα (Τετάρτη) το φως της δημοσιότητας. Την έκθεση που έχει τίτλο «Το κόστος της αβεβαιότητας» υπογράφουν ο πρόεδρος της Eurobank Ergasias Νικόλαος Καραμούζης και ο group strategy της Τράπεζας Αντώνης Κουλεϊμάνης.
Στην έκθεση σημειώνεται ότι χώρες όπως η Ιρλανδία, η Κύπρος και η Πορτογαλία, έχουν καταφέρει να εξέλθουν της επιτροπείας και πλέον έχουν αποκαταστήσει την απρόσκοπτη πρόσβασή τους στις διεθνείς αγορές. Η έκθεση διατυπώνει πλήθος ερωτημάτων, όπως π.χ. «Γιατί η Ελλάδα παραμένει σ’ αυτή τη μειονεκτική κατάσταση;» και υποστηρίζει πως η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί «στον διαχρονικά χαμηλό βαθμό αξιοπιστίας της εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής».
Επίσης, κάνει λόγο για «περιορισμένη εμπιστοσύνη» των αγορών, των πολιτών και των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας «στη βούληση των ελληνικών κυβερνήσεων, αλλά και του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του να υλοποιήσουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις…»
Η έκθεση παρέχει και μία αισιόδοξη νότα για το προσεχές μέλλον, επισημαίνοντας ότι, μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του τρίτου προγράμματος στήριξης, «διαφαίνεται, για πρώτη φορά μετά το πρώτο εξάμηνο του 2014, ότι οι διεθνείς αγορές
αλλά και οι πολίτες της χώρας αποκτούν σταδιακά μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις αναπτυξιακές προοπτικές της Ελλάδας και στις πιθανότητες οριστικής εξόδου από την κρίση».
Όπως συμπληρώνεται στην έκθεση, η μεγαλύτερη εμπιστοσύνη «επιβεβαιώθηκε από την πρόσφατη επιστροφή της χώρας στις διεθνείς αγορές, μετά από τρία χρόνια αποκλεισμού, με την επιτυχή έκδοση κυβερνητικού ομολόγου πενταετούς διάρκειας».
Ακολουθούν βασικά σημεία της έκθεσης:
Η διαπίστωση
Η Ελλάδα συμπληρώνει σχεδόν μια δεκαετία πρωτοφανούς σε διάρκεια και ένταση ύφεσης, με βαρύτατο κοινωνικό και οικονομικό κόστος, καθώς και οκτώ χρόνια εφαρμογής μνημονίων και προγραμμάτων προσαρμογής…
Παρά το άνευ προηγουμένου κοινωνικό και οικονομικό κόστος προσαρμογής, παρά το γεγονός ότι έχει επιτευχθεί σημαντική μακροοικονομική προσαρμογή και έχουν εξαλειφθεί οι μεγάλες μακροοικονομικές ανισορροπίες που οδήγησαν στην κρίση, παρά την υλοποίηση δεκάδων μεταρρυθμίσεων, όπως πιστοποιείται και από διεθνείς δείκτες, η χώρα παραμένει για σειρά ετών σε οικονομική στασιμότητα και σε καθεστώς μνημονίων, επιτροπείας και αβεβαιότητας.
«Εντυπωσιακό…»
Είναι εντυπωσιακό ότι η Ελλάδα παραμένει η μόνη χώρα της λεγόμενης περιφέρειας της ευρωζώνης που δεν έχει κατορθώσει ακόμα να εξέλθει των μνημονίων, σε αντίθεση με όλες τις άλλες χώρες που αναγκάστηκαν να εφαρμόσουν αντίστοιχα προγράμματα προσαρμογής, όπως η Ιρλανδία, η Κύπρος και η Πορτογαλία. Οι τελευταίες έχουν καταφέρει όχι μόνο να εξέλθουν των μνημονίων και της επιτροπείας, αλλά να έχουν αποκαταστήσει την απρόσκοπτη πρόσβασή τους στις διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίου με ανταγωνιστικό κόστος. Επιπροσθέτως, έχουν επιστρέψει σε ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης και σε περιβάλλον οικονομικής σταθερότητας και προοπτικής.
Η σύγκριση
Η σύγκριση της Ελλάδας με την Πορτογαλία (χώρα αντιστοίχου περίπου μεγέθους) είναι εξαιρετικά προβληματική για τη χώρα μας. Πράγματι, παρόλο που τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει υλοποιήσει πολύ μεγαλύτερη δημοσιονομική και μακροοικονομική προσαρμογή σε σχέση με την Πορτογαλία (Διαγράμματα 1, 2 και 3), η απόδοση του ελληνικού 10ετους κρατικού ομόλογου παραμένει περίπου 260 μονάδες βάσης υψηλότερα σε σχέση με τον αντίστοιχο Πορτογαλικό τίτλο.
Επίσης, η Πορτογαλία έχει απρόσκοπτη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές, ενώ εμείς όχι, το ασφάλιστρο κινδύνου (CDS) είναι σημαντικά υψηλότερο για την Ελλάδα σε σχέση με την Πορτογαλία κατά 266 μονάδες βάσης περίπου και η πιστοληπτική διαβάθμιση της χώρας από τον S&P βρίσκεται 5 βαθμίδες χαμηλότερα σε σύγκριση με την Πορτογαλία.
Επίσης, η σύγκριση αυτή της Ελλάδας και με άλλες χώρες που υπήρξαν σε καθεστώς μνημονίου δημιουργεί ακόμα πιο έντονο προβληματισμό, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς ότι η Ελλάδα παραμένει σε δυσχερέστερη θέση σε σχέση με τις παραπάνω χώρες, παρότι έχει υλοποιήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις, που όμως δεν φαίνεται να έχουν πείσει ακόμη πλήρως τις διεθνείς αγορές
Επίσης, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι προαναφερθείσες χώρες έχουν σε μεγάλο βαθμό ανακτήσει ή και ξεπεράσει την απώλεια του ΑΕΠ που σημειώθηκε στη διάρκεια της κρίσης, με την Ελλάδα να παραμένει η μεγάλη εξαίρεση…
Τα αίτια
Με βάση τα παραπάνω, τίθενται μία σειρά από εύλογα ερωτήματα: Γιατί η Ελλάδα παραμένει σ’ αυτή τη μειονεκτική κατάσταση; Γιατί είχε τόσο μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό κόστος η αναγκαία μακροοικονομική προσαρμογή; Γιατί οι διεθνείς αγορές, αλλά και οι πολίτες, οι επιχειρηματίες και οι επενδυτές προβληματίζονται για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και τη δυνατότητά της να εξέλθει της κρίσης μετά από τόσα χρόνια…; Γιατί οι αγορές ζητούν σημαντικά υψηλότερο ασφάλιστρο κινδύνου για να μας
δανείσουν;
Η απάντηση στα παραπάνω κρίσιμα ερωτήματα είναι σύνθετη. Πολλοί και σημαντικοί πολιτικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες διαμορφώνουν το τελικό αποτέλεσμα και ερμηνεύουν τις διαφορές ανάμεσα σε χώρες, όπως τα διαφορετικά μακροοικονομικά και πολιτικά δεδομένα, το μέγεθος της αρχικής κρίσης και των ανισορροπιών, η βιωσιμότητα του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, οι ιδιαιτερότητες στην παραγωγική δομή της κάθε χώρας και η ποιότητα των θεσμών και της δημόσιας διοίκησης…
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η απάντηση στα ανωτέρω κρίσιμα ερωτήματα πρέπει να αναζητηθεί κυρίως στο διαχρονικά χαμηλό βαθμό αξιοπιστίας της εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής. Σχετίζεται επίσης με την περιορισμένη, έως σήμερα, εμπιστοσύνη των αγορών, των πολιτών και των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας στη βούληση των ελληνικών κυβερνήσεων, αλλά και του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του να υλοποιήσουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, να βγάλουν τη χώρα από την κρίση και να την οδηγήσουν σε ένα περιβάλλον οικονομικής κανονικότητας και σταθερής αναπτυξιακής προοπτικής.
Επιπλέον η κρίση αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης όξυνε τον κίνδυνο Grexit και επιδείνωσε περαιτέρω την κρίση με την Ελλάδα, ατυχώς, να είναι η μόνη χώρα στην ευρωζώνη, σε σύγκριση με τις άλλες χώρες σε καθεστώς μνημονίου, για την οποία τέθηκε υπό αμφισβήτηση η ευρωπαϊκή προοπτική και η παραμονή της στην ευρωζώνη, τόσο από μέρους τμήματος του ελληνικού πολιτικού συστήματος, όσο και από ορισμένα ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων…
