Της Μαριάννας Τζάννε
Τη χάραξη μιας νέας εθνικής στρατηγικής για τα δάση για την επόμενη 20ετία, με έμφαση στις πολιτικές πρόληψης, στην ανάπτυξη της δασοπονίας και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, προβλέπει το σχέδιο που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση έως τις 15 Σεπτεμβρίου από τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος κ. Σωκράτη Φάμελλο. Παράλληλα χθες δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ, απόφαση του αναπληρωτή υπουργού, με την οποία καθορίζονται οι δράσεις στον τομέα της διαχείρισης και εκμετάλλευση εγκαταλελειμμένων ιδιωτικών ή συνιδιόκτητων με το δημόσιο δασών.
Η απόφαση, η οποία προβλέπεται από τις διατάξεις του ν. 4423/2016 (νόμος για τις Δασικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις), στοχεύει στη διαχείριση και εκμετάλλευση των συγκεκριμένων δασών, στα οποία για είκοσι και πλέον χρόνια οι ιδιοκτήτες-κάτοχοι αυτών δεν προέβησαν σε καμία πράξη διαχείρισής τους, όπως αυτή προβλέπεται από τη δασική νομοθεσία.
Με βάση τον οδικό χάρτη του υπουργείου, γίνεται σε πρώτη φάση μια ενημέρωση από την τοπική δασική αρχή των ιδιοκτητών-κατόχων του δάσους, σχετικά με τους λόγους για τους οποίους είναι απαραίτητη η διαχείρισή του.
Η ενημέρωση αυτή γίνεται, είτε με αποδεικτικό επίδοσης στον ιδιοκτήτη, είτε, εφόσον είναι άγνωστος αυτός, με δελτίο Τύπου της δασικής αρχής στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ανακοίνωση στο δημαρχείο και στις δασικές υπηρεσίες.
Εφόσον παρέλθει διάστημα έξι μηνών κατά το οποίο οι ιδιοκτήτες δεν ενδιαφερθούν, γίνεται έκδοση διαπιστωτικής πράξης από την τοπική δασική αρχή, συνεπεία της οποίας το δάσος τίθεται υπό διαχείριση από την αρχή αυτή, σύμφωνα με τις διατάξεις περί διαχείρισης και εκμετάλλευσης δημοσίων δασών.
Τα έσοδα από την εκμετάλλευση του δάσους μετά την αφαίρεση των εξόδων, κατατίθενται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και είναι στη διάθεση των δικαιούχων σύμφωνα με το ποσοστό ιδιοκτησίας τους.
Η παραπάνω απόφαση είναι η πρώτη από μια σειρά αποφάσεων που προβλέπονται από τον ν. 4423/2016, για τους δασικούς συνεταιρισμούς της χώρας. Οι υπόλοιπες αποφάσεις, όπως η απόφαση για την ιδιότητα δασεργάτη και την έκδοση ταυτότητας δασεργάτη, είναι στο τελικό στάδιο προετοιμασίας και θα υπογραφούν τις επόμενες μέρες. Παράλληλα, το υπουργείο προσανατολίζεται στην σύνταξη νέων οριστικών προδιαγραφών για τη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας, οι οποίες θα τεθούν σε δημόσια διαβούλευση το φθινόπωρο του 2018.
Τι προβλέπει το εθνικό σχέδιο
Το σχέδιο απόφασης του υπουργείου Περιβάλλοντος για την δασική στρατηγική, αναδεικνύει την μεγάλη οικονομική σημασία των δασικών οικοσυστημάτων με στόχο την αύξηση της συμβολής του δασικού τομέα στο ΑΕΠ της χώρας.
Οι πολιτικές στρέφονται κυρίως στην παραγωγή ξυλείας και βιομάζας αλλά και στην αναδιάρθρωση του συστήματος παραγωγής ξύλου με στόχο την διαφοροποιημένη παραγωγή με βάση τις ανάγκες της αγοράς. Επιπλέον στην διαμόρφωση ενός νέου θεσμικού πλαισίου με σκοπό την ένταξη στην αγορά παραδοσιακών και μη δραστηριοτήτων όπως συλλογή μανιταριών, αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών καθώς και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας σε νέες αγορές και οικονομικές δραστηριότητες.
Ιδιαίτερη σημασία δίνεται επίσης στην αποκατάσταση και διατήρηση της καλής ποιότητας δασοκάλυψης μέσω αναδασώσεων και δασώσεων προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι φυσικές καταστροφές και οι ανθρωπογενής πιέσεις.
Στον άξονα της κλιματικής αλλαγής το σχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο. «Η κλιματική αλλαγή επιφέρει αύξηση της θερμοκρασίας, μείωση των κατακρημνισμάτων, αστάθεια καιρού και αύξηση ακραίων καιρικών φαινομένων. Όλα τα παραπάνω δύναται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα δασικά οικοσυστήματα της χώρας απειλώντας την ίδια την ύπαρξη τους…».
Υπολογίζεται ότι η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επιφέρει καταστροφές στα μεσογειακά δάση, από τη συνδυασμένη μέχρι το 2100 αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2-4°C, τη μείωση των κατακρημνισμάτων κατά 4-30% και τη μείωση της διαθεσιμότητας των υδατικών πόρων έως και στο 25% της σημερινής. Στην Ελλάδα η εκτιμώμενη αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα αναμένεται να είναι 3-4,5°C.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής εντοπίζονται ήδη στα ελληνικά δασικά οικοσυστήματα όπως φαίνεται από τις νεκρώσεις δέντρων, την αύξηση των προσβολών από έντομα, τις αλλαγές στην ένταση και εποχικότητα των δασικών πυρκαγιών, τη μείωση της προσαύξησης λόγω ξηρασίας, τις διαφαινόμενες αλλαγές στη γενετική συγκρότηση των δασικών οικοσυστημάτων, κ.α.
Συστήνεται Συντονιστικό Γραφείο Προστασίας
Στον τομέα της προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων και της πρόληψης, προβλέπεται η λειτουργία Συντονιστικού Γραφείου Προστασίας, το οποίο θα λειτουργεί στην κεντρική δασική υπηρεσία με αρμοδιότητα τον επιτελικό σχεδιασμό και την παρακολούθηση της πρόληψης και προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων. Το πλαίσιο περιλαμβάνει συντονισμό δράσεων προστασίας και φύλαξης των αγροτικών και δασικών οικοσυστημάτων, συνεργασία με υπηρεσίες, φορείς, οργανώσεις και πολίτες για την αποτελεσματικότερη πρόληψη, εκπαίδευση και συντονισμό δράσεων πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών .
Αντιμετώπιση πυρκαγιών
Για την προστασία από τις δασικές πυρκαγιές, προβλέπεται μία σειρά από δράσεις όπως:
-Ανάπτυξη εθνικών, περιφερειακών και τοπικών οδικών χαρτών για την ενίσχυση του προληπτικού αντιπυρικού σχεδιασμού και την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών.
-Ενίσχυση με προσωπικό των Γραφείων Προστασίας των τοπικών Δασικών Υπηρεσιών με κύρια ασχολία την εκπόνηση (και ετήσια επικαιροποίηση) Ανάλυσης Απειλής από δασικές πυρκαγιές και, με βάση αυτήν, δημιουργία αντιπυρικού σχεδιασμού για την περιοχή ευθύνης της Υπηρεσίας.
-Συστηματική παρακολούθηση των δασικών πυρκαγιών όσον αφορά τις αιτίες πρόκλησης, τα χαρακτηριστικά των πυρκαγιών, καθώς και ανάπτυξη και ανάλυση βάσεων δεδομένων και στατιστικών στοιχείων που τις αφορούν, η οποία θα αποφέρει και σύστημα εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς.
-Συστηματική διαχείριση όλων των δασικών οικοσυστημάτων με σκοπό τον περιορισμό των δασικών πυρκαγιών, αλλά και της έντασης αυτών υπό το πρίσμα της αειφορίας και των πολλαπλών υπηρεσιών των δασικών οικοσυστημάτων.
-Εντοπισμός των περιοχών που είναι άμεσης προτεραιότητας για προφύλαξη από δασικές πυρκαγιές με ικανοποιητική λεπτομέρεια (πχ. μικτές περιοχές δασικών ειδών – οικισμών, πυρήνες Εθνικών Δρυμών, κλπ), και λειτουργία προκατασταλτικών έργων (δρόμοι, δεξαμενές, ελικοδρόμια, αντιπυρικές ζώνες κλπ) ώστε να αυξηθεί η επιχειρησιακή ετοιμότητα για την ενίσχυση της πρόληψης, σε περίπτωση συμβάντος των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών, των λοιπών φορέων και των κατοίκων.
-Ανάπτυξη ανθεκτικών και προσαρμοσμένων οικισμών σε δασικές πυρκαγιές στις περιοχές άμεσης προτεραιότητας μέσα από τη θεσμοθετημένη συνεργασία μεταξύ αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών
-Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης των πυρκαγιών, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα και τις τεχνολογικές βελτιώσεις χρησιμοποιούμενων μέσω και πρακτικών που προκαλούν συχνά πυρκαγιές.
-Βελτίωση των νομικών εργαλείων απογραφής και παρακολούθησης (πχ. δασικοί χάρτες στο πλαίσιο του Εθνικού Κτηματολογίου, δασολόγιο, διασύνδεση δασικών διαχειριστικών μελετών) για τη θεσμική θωράκιση των δασικών οικοσυστημάτων.
Χρηματοδοτικά εργαλεία
Η χάραξη της εθνικής πολιτικής για τα δάση δεν μπορεί να υλοποιηθεί δίχως τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία. Στο πλαίσιο αυτό, το ΥΠΕΝ ανοίγει ένα μεγάλο «κουμπαρά», στον οποίο θα ενταχθούν διαφορετικές πηγές εσόδων. Μεταξύ αυτών είναι ο ειδικός φορέας δασών του Πράσινου Ταμείου, τα επιχειρησιακά προγράμματα της ΕΕ (ΥΜΕΠΕΡΡΑ κ.α), τα τέλη από τις αντιρρήσεις των δασικών χαρτών και το Ελληνικό Κτηματολόγιο, τακτικός προϋπολογισμός κ.α
