Την ακατάσχετη αιμορραγία που εξακολουθεί να προκαλεί στην οικονομία και στην αγορά το παρεμπόριο και το λαθρεμπόριο αναδεικνύει η ΕΣΣΕ, σήμερα, ημέρα Ελληνικού Εμπορίου. Σαφώς δεν πρόκειται μόνο για ελληνικό πρόβλημα αφού σε επίπεδο ΕΕ χάνονται ετησίως για τον ίδιο λόγο δεκάδες δισ. ευρώ.
Ωστόσο, στην Ελλάδα των μνημονίων με τις αιματηρές θυσίες για να αυξηθούν τα κρατικά έσοδα και να πιαστούν οι στόχοι, το να χάνονται πάνω από 1,3 δισ. ευρώ ετησίως, μόνο από το λαθρεμπόριο σε καύσιμα, καπνό και ποτά λαμβάνει άλλες διαστάσεις και αν μη τι άλλο απαιτεί άμεση και αποτελεσματική δράση. Δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ στοιχίζει και το παρεμπόριο, με τα έσοδα που χάνονται μόνο από το ΦΠΑ να υπολογίζονται σε 3,5 δισ. ευρώ. Προφανώς τα βήματα προόδου που έχουν σημειωθεί τον τελευταίο καιρό σε επίπεδο ελέγχων δεν είναι αρκετά.
Απογοητευτικά δε εξακολουθούν να είναι τα αποτελέσματα σε ότι αφορά την είσπραξη των προστίμων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από τα 856 εκατ. ευρώ που εχουν καταλογιστεί για λαθρεμπόριο προϊόντων καπνούτα τελευταία 4,5 χρόνια έχουν εισπραχθεί μόνο 25 εκατ. ευρώ.
Η Ελλάδα ψηλά στις λίστες παραβατικότητας
Δυστυχώς, σημειώνει η ΕΣΕΕ, το παρεμπόριο, -που εξακολουθεί να αποτελεί για το οργανωμένο εμπόριο μάστιγα πλήττοντας τόσο την ελληνική όσο και την ευρωπαϊκή οικονομία-, αποτελεί μία δυσάρεστη πραγματικότητα, η οποία, ιδιαίτερα μέσα στο καθεστώς της κρίσης, προσλαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις.
Οι εκτιμήσεις για απομύζηση δυνητικών πόρων (περίπου 17-20 δις € σε ετήσια βάση), οι οποίοι θα κατευθύνονταν στην πραγματική οικονομία, αλλά και η απώλεια κάρπωσης ετήσιων φορολογικών εσόδων ύψους περίπου 3,5 δισ. ευρώ, μόνο από το ΦΠΑ, ταυτίζονται με τα αποτελέσματα της πρόσφατης έκθεσης του ΟΟΣΑ (Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης -EUIPO-) για τη διακίνηση των παραποιημένων προϊόντων στη διεθνή αγορά.
Αναλυτικότερα, το γεγονός πως η χώρα μας κατατάσσεται στις 10 πρώτες θέσεις στην Ε.Ε. όσον αφορά στις επιπτώσεις από τη συνεχή επέκταση παραβατικών δραστηριοτήτων, δημιουργεί έντονο προβληματισμό για τις συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και τις στρεβλώσεις που αυτές προκαλούν.
Βάσει των πορισμάτων της έρευνας του ΟΟΣΑ/EUIPO, η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών που εμπλέκονται περισσότερο σε υποθέσεις διακίνησης παραποιημένων προϊόντων, με συνέπεια να κατατάσσεται στην πρώτη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, όσον αφορά τον αντίκτυπο που έχει στην οικονομία της η κυκλοφορία προϊόντων – «μαϊμού».
Κίνα ο κορυφαίος παραγωγός «μαϊμούδων»
Η νέα έκθεση των ΟΟΣΑ και EUIPO δείχνει ότι η Κίνα είναι ο κορυφαίος παραγωγός παραποιημένων προϊόντων σε εννέα από τις δέκα κατηγορίες προϊόντων που εξετάζονται, με τη χώρα μας να αποτελεί την 7η οικονομία, απορρόφησης απομιμήσεων, με τη μεγαλύτερη εμπλοκή σε υποθέσεις πλαστών γυαλιών ηλίου, φωτογραφικού εξοπλισμού και ιατρικών συσκευών.
Τα προαναφερθέντα στοιχεία, τονίζει η ΕΣΕΕ, καταδεικνύουν το βαθμό του προβλήματος και καθιστούν σαφές πως παρά την κατακόρυφη αύξηση των ελέγχων που διενεργήθηκαν στη διάρκεια του 2016 από το Συντονιστικό Κέντρο Αντιμετώπισης Παρεμπορίου (ΣΥΚΑΠ), 95.305 έναντι 29.242 το 2015, πρέπει να ληφθούν ακόμη πιο αυστηρά μέτρα και να αναδειχθεί η έκταση της προκαλούμενης ζημιάς.
Τα στοιχεία των κατασχέσεων παραποιημένων/απομιμητικών προϊόντων που πραγματοποίησαν οι Τελωνειακές Αρχές της χώρας, βάσει του Καν. (ΕΕ) 608/2013, καταδεικνύουν τα ακόλουθα:
- Στη διάρκεια του 2016 από τις συνολικές κατασχέσεις των 346.871 τεμαχίων διαφόρων ειδών το 46,7% (161.894 τεμάχια) αφορούσε αξεσουάρ (συμπεριλαμβάνονται τα γυαλιά ηλίου) και το 16,4% (56.708 τεμάχια) αφορούσε παιχνίδια/σχολικά είδη. Η Κίνα αποτελούσε την χώρα προέλευσης των κατασχεθέντων στο 48,1% των περιπτώσεων.
- Κατά το 1ο εξάμηνο του 2017 από τις κατασχέσεις των 948.613 τεμαχίων διαφόρων ειδών το 16,9% (160.006 τεμάχια) αφορούσε αξεσουάρ (συμπεριλαμβάνονται τα γυαλιά ηλίου) και το 37,7% (357.857 τεμάχια) αφορούσε παιχνίδια/σχολικά είδη. Η Κίνα αποτελούσε την χώρα προέλευσης των κατασχεθέντων στο 99,97% των περιπτώσεων.
Λαθρεμπόριο Καυσίμων – Καπνικών προϊόντων – Αλκοολούχων ποτών
Η αδυναμία αντιμετώπισης μίας χρόνιας παθογένειας της ελληνικής οικονομίας, όπως αυτής του λαθρεμπορίου Καυσίμων, Καπνικών προϊόντων & Αλκοολούχων ποτών συντελεί σε σημαντικό βαθμό στην παρατεταμένη αιμορραγία των δημόσιων ταμείων, σημειώνει η ΕΣΕΕ.
Σε συνδυασμό με τα προϊόντα απομίμησης/παρεμπορίου συνιστούν μια αλυσίδα παρανομίας και αιμορραγίας της οικονομίας, θέτοντας ανυπέρβλητα εμπόδια στην προσπάθεια εξυγίανση της αγοράς.
Δυστυχώς, με βάση και τα στοιχεία που παρατίθενται παρακάτω, προκύπτει το συμπέρασμα πως διαχρονικά ο αριθμός των ελέγχων βαίνει μειούμενος, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο την πορεία επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων αλλά πολύ περισσότερο την ίδια την υγεία των καταναλωτών, προειδοποιεί η Συνομοσπονδία.
Αποτελέσματα ελέγχων για την πάταξη του λαθρεμπορίου
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, το λαθρεμπόριο σε Καύσιμα, Καπνικά και Αλκοολούχα ποτά ξεπερνά το 1,3 δισ. ευρώ. Ποσό το οποίο χάνει ετησίως το ελληνικό Δημόσιο, ενώ οι νόμιμες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε όλο το φάσμα της αγοράς, όχι απλώς περιορίζουν τα κέρδη τους, αλλά αρκετές αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα επιβίωσης.
Στον τομέα των καυσίμων και σε ετήσια βάση το λαθρεμπόριο υπολογίζεται σε 300 – 500 εκατ. ευρώ, στα καπνικά προϊόντα ανέρχεται στα 650-700 εκατ. ευρώ, ενώ στα αλκοολούχα ποτά προσεγγίζει τα 100 εκατ. ευρώ.
Από 1/1/2016 έως τα τέλη Μαΐου του 2017 διενεργήθηκαν από τις εποπτευόμενες ελεγκτικές περιφερειακές δομές συνολικά 18.372 έλεγχοι και καταλογίστηκαν 1.015.037 παραβάσεις σε 6.002 επιχειρήσεις (ποσοστό παραβατικότητας 32,67%).
Εντοπίσθηκαν διαφυγόντα έσοδα 119,5 εκατ. ευρώ και επιβλήθηκαν πρόστιμα 12,6 εκατ. ευρώ.
- Τελωνειακοί έλεγχοι για λαθραία καύσιμα: Οι περιορισμένης έκτασης έλεγχοι για λαθρεμπόριο πετρελαιοειδών που διενεργήθηκαν το διάστημα από 1/1/2013 – 31/5/2017 είχαν ως αποτέλεσμα τη βεβαίωση ποσών συνολικού ύψους 72 εκατ. € και την είσπραξη 36,13 εκατ. €.
- Τελωνειακοί έλεγχοι για λαθραία προϊόντα καπνού: Οι έλεγχοι για λαθραία διακίνηση προϊόντων καπνού, τα τελευταία 4,5 περίπου χρόνια, αν και έχουν αποδώσει τον καταλογισμό διαφυγόντων φόρων και προστίμων συνολικού ύψους 856 εκατ. €, δεν έχουν ωφελήσει σημαντικά τα δημόσια ταμεία, καθώς τα ποσά που έχουν τελικά εισπραχθεί από τους ελέγχους αυτούς δεν υπερέβησαν τα 25 εκατ. €.
Λαθρεμπόριο καυσίμων:
- Το 2014 διενεργήθηκαν 27.365 έλεγχοι, ενώ το 2015 μειώθηκαν κατά 67,6%. Στο διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου του 2016 πραγματοποιήθηκαν 2.567 έλεγχοι.
- Σύμφωνα με πληροφορίες από φορείς της αγοράς, τα δεδομένα του συστήματος εισροών – εκροών δεν αξιοποιούνται στο βαθμό που πρέπει, καθώς παρατηρείται έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού για να ελέγξει τα στοιχεία που προκύπτουν από το ηλεκτρονικό σύστημα.
Λαθρεμπόριο καπνικών/τσιγάρων
Οι έλεγχοι που διενεργούνται στα καπνικά, αν και έχουν καλύτερα αποτελέσματα για τα δημόσια έσοδα, ωστόσο δείχνουν ότι το λαθρεμπόριο αποστερεί από το ελληνικό Δημόσιο τεράστια ποσά εσόδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της διεύθυνσης στρατηγικής τελωνειακών ελέγχων και παραβάσεων:
- Το 2014 διενεργήθηκαν 11.754 έλεγχοι, ενώ το 2015 μειώθηκαν στους 6.585, με τις αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες να προβαίνουν στην κατάσχεση 634,9 εκ. τεμαχίων καπνικών προϊόντων.
- Στο διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2016 διενεργήθηκαν 4.531 έλεγχοι, με τις κατασχέσεις να ανέρχονται στα 363,9 εκ. τεμάχια τσιγάρα.
Πρόσφατα στοιχεία για το λαθρεμπόριο τσιγάρων στην Ελλάδα στη διάρκεια του 2016 έδειξαν ότι το ελληνικό Δημόσιο απώλεσε έσοδα περίπου 600 εκατ. ευρώ. Η Ελλάδα κατέλαβε και το 2016 τη 2η θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την υψηλότερη κατανάλωση παράνομων τσιγάρων, παρά την πτώση κατά μία ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2015 (18,8% το 2016, έναντι 19,8% το 2015). Η μεγάλη έκταση που έχει λάβει η παράνομη διακίνηση και εγχώρια κατανάλωση τσιγάρων έγκειται στη διαρκή αύξηση της φορολογίας, η οποία από την 1η Ιανουαρίου 2017 ανέρχεται το 90% της μέσης λιανικής τιμής.
Βάσει πορισμάτων σχετικής μελέτης, στην Ελλάδα το 2016:
α) Ο όγκος των παράνομων τσιγάρων μειώθηκε κατά 12% σε σχέση με το 2015, λόγω των συνεχών ελέγχων που διενήργησαν οι διωκτικές αρχές, αλλά παραμένει ακόμη πολύ υψηλός, στα 3,62 δισ. τεμάχια.
β) Εάν είχαν καταναλωθεί τα 3,62 δισ. τσιγάρα στη νόμιμη αγορά, θα είχε επέλθει τόνωση των κρατικών εσόδων κατά τουλάχιστον 600 εκατ. ευρώ.
γ) Η συρρίκνωση της νόμιμης αγοράς συνεχίστηκε και το 2016, με νέα μείωση πωλήσεων κατά 6%.
Λαθρεμπόριο αλκοολούχων ποτών:
Η υπερφορολόγηση στα αλκοολούχα ποτά πυροδότησε την έξαρση του λαθρεμπορίου και εξέθρεψε τη φοροδιαφυγή, με συνέπεια τη συρρίκνωση των δημοσίων εσόδων. Αναλυτικότερα, οι 4 αυξήσεις του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) σε συνδυασμό με την αύξηση του ανώτατου συντελεστή ΦΠΑ από το 19% στο 24% την περίοδο 2009/2016, είχαν ως αποτέλεσμα την άνοδο κατά 30% της λιανικής τιμής των οινοπνευματωδών ποτών και τη γιγάντωση του λαθρεμπορίου.
Τα διαφυγόντα δημόσια έσοδα εκτιμώνται στα 130 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση, με το 1/5 της συνολικής κατανάλωσης να συνιστά προϊόν λαθρεμπορίου.
Η ΕΣΕΕ, «εδώ και χρόνια, ζητά την «απελευθέρωση» του νόμιμου εμπορίου από την «ομηρεία» του παρεμπορίου, το οποίο συνιστά μία ακατάσχετη αιμορραγία για την ελληνική οικονομία και αγορά, αφού τα περισσότερα έσοδά του δεν παραμένουν εντός της χώρας».
Η Συνομοσπονδία «ανέκαθεν αντιλαμβανόταν και εξακολουθεί να αντιλαμβάνεται το παρεμπόριο ως ένα πρόβλημα πρώτης γραμμής, το οποίο χρειάζεται λύσεις που θα είναι αποτέλεσμα ευρείας διαβούλευσης και συνεργασίας ανάμεσα στους αρμόδιους και ενδιαφερόμενους φορείς».
Ακριβώς για αυτό η ΕΣΕΕ αξιολογεί τις νομοθετικές ρυθμίσεις για τον έλεγχο του παρεμπορίου και καταθέτει προτάσεις για τη συμπλήρωση και βελτίωσή τους.
Όπως σημειώνει: «Η Πολιτεία μετά από πολλά χρόνια αδράνειας, επιτέλους, δείχνει εμπράκτως την διάθεση να βελτιώσει και να εφαρμόσει τους νόμους. Με τον τελευταίο νόμο 4624/2014, επήλθαν σημαντικές τροποποιήσεις στο πλαίσιο του υπαιθρίου εμπορίου. Μαζί με τις θετικές διατάξεις που περιλάμβαναν την χρήση προσωποπαγών αδειών, πολύ συγκεκριμένη χωροθέτηση και την ενεργοποίηση της Ελληνικής Αστυνομίας στον έλεγχο, καταργήθηκαν και διατάξεις σημαίνουσας σημασίας, γεγονός που δεν βοήθησε στην τιθάσευση του φαινομένου του παράνομου παρεμπορίου, το οποίο δρα εις βάρος των οργανωμένων επιχειρήσεων.»
» Στις 7 Φεβρουαρίου, το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης έθεσε σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου, το οποίο δεν έχει ακόμα νομοθετηθεί και θα αποτελέσει τομή για τον έλεγχο και τον εξορθολογισμό του υπαιθρίου εμπορίου. […] Θεωρούμε ότι η νομοθέτηση των συγκεκριμένων προτάσεων, η οποία, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη πληροφόρηση που έχουμε, προχωράει σύντομα, θα βελτιώσει λειτουργικά το όλο πλαίσιο και θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα του νόμου, προφυλάσσοντας ταυτόχρονα το οργανωμένο εμπόριο από ένα μεγάλο κεφάλαιο αθέμιτου ανταγωνισμού και βοηθώντας συνολικά στην διατήρηση της αξιοπιστίας του ελληνικού εμπορίου απέναντι στον τελικό καταναλωτή».
Ανοίγοντας δε το διάλογο, κατά τη διάρκεια της Συνέντευξης Τύπου παρουσιάστηκαν στοιχεία, προτάσεις και δράσεις, με στόχο την καταπολέμηση του παραεμπορίου και του λαθρεμπορίου, από τους προσκεκλημένους, όπως ο Ειδικός Γραμματέας του ΣΔΟΕ κ. Σταύρος Θωμαδάκης, η Γενική Διευθύντρια Τελωνείων και ΕΦΚ κα Ειρήνη Γιαλούρη και ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Συντονιστικού Κέντρου Αντιμετώπισης Παραεμπορίου (ΣΥΚΑΠ) κ. Βασίλης Μαστρογιάννης.
Πιο συγκεκριμένα, η κα Γιαλούρη ανέλυσε τον ρόλο της Γενικής Διεύθυνσης Τελωνείων στην διασφάλιση και αύξηση των δημοσίων εσόδων, στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, στην προστασία της δημόσιας υγείας και στην ασφάλεια των πολιτών. Επίσης, αναφέρθηκε και στις επιτυχίες της Διεύθυνσης όσον αφορά στον εντοπισμό παράνομων προϊόντων παρεμπορίου και λαθρεμπορίου. Ο κος Θωμαδάκης με την σειρά του τόνισε την ανάγκη για ενημέρωση των καταναλωτών αναφορικά με τους κινδύνους από την κατανάλωση προϊόντων που διακινούνται παράνομα, καθώς και την αποτελεσματική και επιτυχή επέμβαση του ΣΔΟΕ. Τέλος, ο κος Μαστρογιάννης ενημέρωσε για την λειτουργία του Συντονιστικού Κέντρου Αντιμετώπισης του Παραεμπορίου και διαβεβαίωσε για κάθε δυνατή προσπάθεια που γίνεται προς αυτή την κατεύθυνση.
Τέλος, ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Βασίλης Κορκίδης δήλωσε: «Ο εορτασμός της Ημέρας του Ελληνικού Εμπορίου στις 22 Σεπτεμβρίου δεν είναι μόνο συμβολικός, αλλά και ουσιαστικός. Φέτος η ΕΣΕΕ εστιάζει στη μάστιγα του λαθρεμπορίου προϊόντων απομίμησης στην ελληνική αφορά και καλεί την πολιτεία, τους πολίτες και τους εμπόρους σε ευρεία συμμαχία για τη καταπολέμηση του παρεμπορίου και την διευκόλυνση του υγειούς εμπορίου».
Αργυρώ Τσατσούλη-ΒΗΜΑ
