Συνέντευξη
στη Μαίρη Φώτη
Στον καιρό της οικονομικής και ηθικής κρίσης υπάρχουν κι εκείνοι οι συνάνθρωποί μας που κάνουν την διαφορά, επιλέγοντας να γίνουν «γονείς της καρδιάς», προσφέροντας ανιδιοτελή αγάπη και στοργή στο παιδί ενός «ξένου».
Η «Ανάδοχη Αγκαλιά» δημιουργήθηκε στη Ρόδο το 2010 με στόχο την προώθηση του θεσμού της αναδοχής, την υπoστήριξη των ανάδοχων οικογενειών αλλά και την υποστήριξη των παιδιών που ζουν στους χώρους των ιδρυμάτων.
Σήμερα, μιλά στην «δημοκρατική» η «ψυχή» της “Ανάδοχης Αγκαλιάς”, η κοινωνική λειτουργός κ. Κατερίνα Βορεινάκη, υπερήφανη «μαμά της καρδιάς» και η ίδια, μας συστήνει τον «γιο της καρδιάς της» τον Μανώλη, που πορεύονται μαζί εδώ και 20 χρόνια και είναι η ζωή της όλη, όπως λέει. Η “Ανάδοχη Αγκαλιά” ξεκίνησε από τη Ρόδο και σήμερα αποτελεί πρότυπο για πολλές κοινωνικές δομές σε όλη τη χώρα, που θέλουν να δημιουργήσουν την δική τους «Ανάδοχη Αγκαλιά», για να στηρίξουν τα παιδιά των ιδρυμάτων και κυρίως εκείνα που βίωσαν την κακοποίηση από το γονεϊκό τους περιβάλλον ή την εγκατάλειψη από τους γονείς τους επειδή είναι ανάπηρα. Η Ρόδος άνοιξε από την πρώτη στιγμή την αγκαλιά της στην «Ανάδοχη Αγκαλιά» και σήμερα πολλά παιδιά έχουν βρει «γονείς της καρδιάς» ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή τους, χάρις… στον Μανώλη!
• Να ξεκινήσουμε την συνέντευξη από την «Ανάδοχη Αγκαλιά», πόσα χρόνια λειτουργίας μετράει και ποιος είναι ο σκοπός της;
Η “Ανάδοχη Αγκαλιά” ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2010, όταν μια ομάδα ανθρώπων αποφασίσαμε να προωθήσουμε τον θεσμό της αναδοχής. Εγώ ήμουν κοινωνική λειτουργός στον Αγιο Ανδρέα, είχα βιώσει τι σημαίνει να αγαπάς ένα παιδί με αναπηρία, τέσσερις οικογένειες ήταν ήδη ανάδοχες παιδιών από το Ιδρυμα και τα υπόλοιπα ιδρυτικά μέλη είχαν την αντίστοιχη εμπειρία από άλλα παιδιά. Ετσι αποφασίσαμε να ρίξουμε τον σπόρο… Ξέραμε ότι η ροδιακή κοινωνία αποτελείται από κόσμο ευαισθητοποιημένο και ευαίσθητο. Ημουν σίγουρη για την ανταπόκριση της ροδιακής κοινωνίας κι αυτό φάνηκε το 2010, όταν με την συνεργασία του αείμνηστου εισαγγελέα Κωνσταντίνου Μπούτσικου εξηγήσαμε τι είναι η αναδοχή και τότε κατατέθηκαν αιτήσεις στο Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Θηλέων και πολλά παιδιά βρήκαν σπίτι. Στην πορεία τροποποιήσαμε το καταστατικό ώστε να μπορούμε να βοηθάμε και παιδιά οι οικογένειες των οποίων είναι σε κρίση. Κρίση έχει μια οικογένεια όταν διαταράσσεται η καθημερινότητά της. Πέρυσι για παράδειγμα, είχαμε μια οικογένεια, που είχε υποστεί έξωση και έμενε στο αυτοκίνητό της. Εμείς δώσαμε στον πατέρα τα ενοίκια που χρειαζόταν για να ενοικιάσει νέο σπίτι, από τα χρήματα που συγκεντρώσαμε από το Bazaar μας, με την προϋπόθεση να μας βάψει το ίδρυμα του Αγίου Ανδρέα, διότι θέλουμε να δίνουμε ευκαιρίες στους ανθρώπους, να αισθάνονται ισότιμοι και όχι υποτελείς απέναντι σε εμάς. Θελω να ευχαριστήσω τον αντιπρόεδρο του Ιδρύματος κ. Κ. Κασάπη που μας βοήθησε και μας βοηθάει, όπως και το προσωπικό του Ιδρύματος που στήριξαν αυτήν την προσπάθεια. Ο άνθρωπος αυτός σήμερα επανήλθε στους κανονικούς ρυθμούς της ζωής του.
• Κάνετε όμως κι άλλες δράσεις και μάλιστα επιτυχημένες.
Σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου οργανώνουμε φροντιστηριακά μαθήματα σε παιδιά που οι γονείς αδυνατούν οικονομικά, όπως και προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης και να ευχαριστήσω θερμά την Ασημίνα Τσιμπιδάκη και τις φοιτήτριες που μας στήριξαν. Αυτή την περίοδο, έχουμε πρόβλημα καθώς το κτήριο που στεγαζόμαστε στο Παλιό Νοσοκομείο δεν έχει ρεύμα, αλλά πλέον έχει αναλάβει ο δήμαρχος και εκτιμούμε ότι θα λυθεί σύντομα, ώστε να ξεκινήσουμε και πάλι τα φροντιστήρια. Ο δήμαρχος είναι ένας άνθρωπος που έχε στηρίξει πολύ την “Ανάδοχη Αγκαλιά”, είναι δίπλα μας από την πρώτη στιγμή μιας και είναι εκείνος που συνέταξε το καταστατικό μας.
• Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληροί μια οικογένεια για να γίνει ανάδοχη;
Αγάπη, ενδιαφέρον και προσωπική θυσία για να μεγαλώσεις το παιδί ενός ξένου. Χρειάζεται πολύ υπομονή να μάθεις το παιδί να ζει φυσιολογικά, όπως όλα τα υπόλοιπα παιδιά. Το παίρνεις από ένα ίδρυμα ή από την αγκαλιά μίας μητέρας κι ενός πατέρα που είναι ανεπαρκείς. Στο παιδί αυτό θα πρέπει να δώσεις την δυνατότητα να ζήσει ισότιμα.
• Η διαφορά της αναδοχής από την υιοθεσία ποια είναι;
Η υιοθεσία είναι νομική πράξη, το παιδί είναι δικό σου, παίρνει το επίθετό σου. Στην αναδοχή, το παιδί διατηρεί το επίθετο της πατρικής οικογένειας και έχει την δυνατότητα να βλέπει την φυσική του οικογένεια. Υπάρχουν βέβαια οικογένειες που είναι μπλεγμένες σε εμπορία ναρκωτικών ή όπλων, ή πορνεία. Εκεί θα πρέπει να επιδεχθεί ειδική μέριμνα ώστε να προστατευθεί το παιδί από τις τραυματικές εμπειρίες που έχει βιώσει.
• Εχουμε τέτοιες περιπτώσεις στη Ρόδο;
Όχι μόνο στη Ρόδο, σε όλη την Ελλάδα. Σε τέτοιο περιβάλλον το παιδί δεν μπορεί να αντλήσει αρχές και αξίες. Εμείς οφείλουμε να γλυκάνουμε τον πόνο του παιδιού που μπορεί να είναι υποσιτισμένο, παραμελημένο, απροστάτευτο ώστε να μην μισήσει ποτέ τους γονείς του. Το αίμα νερό δεν γίνεται… Από την άλλη, θα πρέπει να δώσουμε στο παιδί να καταλάβει ότι η οικογένεια στην οποία θα μπει, θα είναι οικογένεια της καρδιάς. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι φυσικοί του γονείς, αλλά θα του δώσουν την ευκαιρία να ζήσει ισότιμα με τα άλλα παιδιά, με αρχές και αξίες και θα το αγαπήσουν. Επίσης πρέπει να γλυκάνουμε τη σχέση του με τους φυσικούς του γονείς. Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις όμως, που δεν κάνει καλό στο παιδί να συνεχίσει τις επαφές με τους φυσικούς του γονείς. Δεν είναι δυνατόν να έχει ασελγήσει ο πατέρας στο παιδί και να μπορεί να το βλέπει… Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και οφείλουμε, πέρα από τις επιθυμίες του παιδιού, να δούμε και το συμφέρον του.
• Στον καιρό της κρίσης, υπάρχει ενδιαφέρον για αναδοχή;
Η κρίση μάς έφερε πιο κοντά, μας ευαισθητοποίησε. Το ζω καθημερινά και μέσα από τη δουλειά μου αλλά και μέσα από τις συναλλαγές μου με τους συνανθρώπους μου. Υπάρχει μεγάλη διάθεση από οικογένειες να γίνουν ανάδοχες.
• Οι οικογένειες αυτές που επιθυμούν να γίνουν γονείς της καρδιάς, έχουν δικά τους παιδιά;
Και δύο και τρία παιδιά!
• Εχουν γίνει στη Ρόδο αναδοχές παιδιών με αναπηρία;
Εχουν γίνει τέσσερις εκ των οποίων οι δύο προχώρησαν και σε υιοθεσία. Εμείς ως «Ανάδοχη Αγκαλιά» δίνουμε ιδιαίτερο βάρος στα παιδιά με αναπηρία. Θέλουμε να ρίξουμε τον σπόρο έτσι ώστε η νέα γενιά να μεγαλώσει με την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των παιδιών με αναπηρία για αξιοπρέπεια, για ζωή, για αγκαλιά, για οικογένεια, έτσι ώστε τα παιδιά αυτά να μην ζήσουν σε ιδρύματα όταν μεγαλώσουν.
• Ο Μανώλης πώς μπήκε στη ζωή σας;
Μια Πέμπτη του 1995 ήρθε στο Ιδρυμα του Αγίου Ανδρέα, ένα ζευγάρι από την Κάρπαθο και έφερε ένα μικρό παιδάκι με ένα τεράστιο κεφάλι. Το παιδί σε κοίταζε στα μάτια και καταλάβαινες ότι διεκδικούσε το δικαίωμά του στη ζωή, ήθελε να ζήσει. Εκείνο το απόγευμα, το παιδί αυτό έκλαψε στον αποχωρισμό με τους γονείς του. Κατάλαβε ότι άλλαξε περιβάλλον. Ο νεαρός ήταν δύσκολος, τσιμπούσε, χτυπούσε, τραβούσε αυτιά, δυσκολευόταν το προσωπικό μαζί του. Ενιωσα ότι αυτό το παιδί ήθελε να ζήσει αλλά δεν ήξερε τον τρόπο. Από τότε μέχρι σήμερα είμαστε μαζί. Σήμερα ο Μάνος, ντύνεται και τρώει μόνος του, λέει λεξούλες δισύλλαβες. Αυτό είναι αποτέλεσμα της σχέσης εμπιστοσύνης που χτίσαμε μέρα με την ημέρα επί 20 χρόνια τώρα. Ο Μάνος είναι όλη μου η ζωή… Η αγάπη του προσωπικού στον Αγιο Ανδρέα τα τελευταία δύο χρόνια τον έχουν κάνει άλλο άνθρωπο, είναι ένας άλλος Μάνος. Είναι άψογος συνοδός στο εστιατόριο, είναι ένα παιδί που σε κοιτάει στα μάτια γιατί θέλει να καταλάβει τι του λες, είναι ένα παιδί που θέλει να επικοινωνήσει…
• Πόσον χρονών είναι σήμερα το «παιδί της καρδιάς» σας;
Είναι 25 ετών. Ο Μανώλης ήταν η αφορμή για να συστήσουμε την Ανάδοχη Αγκαλιά… Αυτό που θέλω να πω στους γονείς των παιδιών με αναπηρία είναι ότι τα παιδιά τους καταλαβαίνουν τα πάντα. Αν το συνειδητοποιήσουν αυτό να ξέρουν ότι θα πάρουν και μεγάλες χαρές και θα μπορούν να έχουν το παιδί τους στο σπίτι τους γιατί θα έχουν κώδικα επικοινωνίας.
• Υπάρχουν γονείς που έχουν εγκαταλείψει τα παιδιά τους λόγω της αναπηρίας τους;
Ναι, βέβαια. Δεν μιλώ για τους Ροδίτες, οι Ροδίτες είναι ευαισθητοποιημένοι. Μιλώ για γονείς εκτός Ρόδου, εξάλλου τα περισσότερα παιδιά που φιλοξενούμε στα Ιδρύματα είναι από άλλες περιοχές της Ελλάδας.
• Ποια ήταν η πιο ευχάριστη και η ποιο δυσάρεστη στιγμή που βιώσατε μέχρι σήμερα;
Μεθοδεύτηκαν κάποια πράγματα και το παιδί πέρασε πολύ δύσκολα για ένα διάστημα χωρίς λόγο. Αυτή ήταν η πιο δυσάρεστη στιγμή. Η πιο ευχάριστη ήταν όταν όλοι οι συνάδελφοι στον Αγιο Ανδρέα, ιδιαίτερα η Ειρήνη Ρεπανά και η Μαρία Παντελίδη, με την βοήθεια του κ. Κ. Κασάπη συσπειρώθηκαν γύρω από τις ανάγκες του Μανώλη και τον βοήθησαν να προσαρμοστεί και να επικοινωνήσει. Χαρά μεγάλη παίρνω επίσης όταν μας καλούν από διάφορες περιοχές της Ελλάδας για να ιδρύσουν αντίστοιχα, «Ανάδοχες Αγκαλιές».
• Τι θα θέλατε να πείτε στους υποψήφιους ανάδοχους γονείς;
Να μην είναι διστακτικοί και να μην είναι επιλεκτικοί. Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην αγκαλιά και στην αγάπη. Δεν διαλέγουμε το παιδί ανάλογα με τις επιθυμίες μας αλλά επειδή είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε αγάπη σε ένα παιδί. Θυμάμαι κάποτε στο «Μητέρα», ψάχναμε οικογένεια για ένα 8χρονο παιδί, τον Μανώλη, ένα πανέμορφο αγοράκι, το οποίο οι γονείς του κακοποιούσαν συστηματικά, το έδεναν πάνω στην σόμπα και το χτυπούσαν. Τελικά βρέθηκε ένα ζευγάρι δύο ιατρών που πήραν τον Μανώλη και σήμερα είναι ένα ευτυχισμένο παιδί, πρώτο στο σχολείο, έχει διαγράψει το παρελθόν αν εξαιρέσει κανείς τους εφιάλτες που βλέπει κάποια βράδια. Οι άνθρωποι αυτοί κοίταξαν αποκλειστικά τις ανάγκες του παιδιού, το οποίο είναι μάλιστα είναι ΡΟΜΑ και όχι τις δικές τους επιθυμίες. Οι υποψήφιοι ανάδοχοι και θετοί γονείς, προτιμούν βρέφη για να μην έχουν μνήμες από το οικογενειακό περιβάλλον κι αυτό αποτελεί ανάχωμα για να επιλέξουν παιδί άνω των δύο ετών αλλά θεωρώ ότι είναι ένας φόβος που πρέπει να τον παρακάμψουν. Τα παιδιά της καρδιάς άνω των 6 ετών, νιώθουν τεράστια ευγνωμοσύνη για τους ανάδοχους και δεν επιστρέφουν στους φυσικούς τους γονείς.
• Τελικά κ. Βορεινάκη τα «παιδιά της καρδιάς» διαλέγουν τους γονείς ή οι γονείς τα παιδιά;
Τα «παιδιά της καρδιάς» διαλέγουν τους γονείς. Αυτό πιστεύω και το βιώνω προσωπικά, το έχουμε ζήσει και το ζούμε καθημερινά…
