Για όλα τα προβλήματα του πρώτου βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μιλάει σήμερα στην «δ» ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ και δήμαρχος Τρικκαίων, κ. Δημήτρης Παπαστεργίου. Έχει σημασία το γεγονός πως τον επόμενο μήνα η ΚΕΔΕ θα έχει το συνέδριό της, όπου όλα θα τεθούν επί τάπητος.
• Κύριε πρόεδρε, κατά την διάρκεια της πανδημίας (και όχι μόνον) οι δήμοι κλήθηκαν πάλι να σηκώσουν μεγάλο βάρος και να καλύψουν τις ανάγκες των δημοτών τους. Μιλήστε μας για τις διεκδικήσεις της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού από την Κυβέρνηση.
Aυτό που έχουμε εξαρχής ξεκαθαρίσει, είναι πως απαιτούνται περισσότεροι πόροι και μια νέα αντίληψη για τη λειτουργία των Δήμων. Το ζήτημα της οικονομικής και λειτουργικής αυτοτέλειας των Δήμων δεν είναι απλά ζήτημα μεταφοράς πόρων, όπως είναι π.χ. ο ΕΝΦΙΑ. Δεν θα γίνουν οι Δήμοι από τη μια μέρα στην άλλη οικονομικά αυτοδύναμοι, αν απλά τους μεταφερθεί το σύνολο των πόρων από την φορολογία της ακίνητης περιουσίας. Αντίθετα, χρειάζονται πολλά περισσότερα και πάνω από όλα, μια νέα αντίληψη για το ρόλο της Αυτοδιοίκησης.
Η οικονομική μας αυτοδυναμία είναι ένα ζήτημα που είναι άμεσα συνδεδεμένο με το μοντέλο λειτουργίας του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης. Το σημερινό μοντέλο είναι αποδεδειγμένα σπάταλο, γραφειοκρατικό και ξεπερασμένο. Δημιουργεί χρέη και οδηγεί σε χρεοκοπίες. Δεν υπηρετεί το συμφέρον της χώρας και των πολιτών.
Οι πόροι λοιπόν που είναι αναγκαίοι για την οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με τις αρμοδιότητες κι ευθύνες που καλούμαστε να ασκήσουμε. Η διαρκής μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από το Κεντρικό Κράτος, χωρίς αυτή να συνοδεύεται από τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους, επιδεινώνει διαρκώς την ήδη επιβαρυμένη θέση των Δήμων.
Επίσης, πρέπει να δούμε και την αναπτυξιακή διάσταση. Το πως δηλαδή συμμετέχουμε ως αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού στην αναπτυξιακή επανεκκίνηση της χώρας. Ως ΚΕΔΕ υποστηρίζουμε πως αναγκαία προϋπόθεση για την εθνική ανάπτυξη, είναι η τοπική ανάπτυξη.
Πώς όμως θα υπάρξει τοπική ανάπτυξη, αν οι Δήμοι δεν συμμετέχουμε στο σχεδιασμό, την εκτέλεση και την αξιοποίηση των αναπτυξιακών χρηματοδοτικών προγραμμάτων; Για τους παραπάνω λόγους, ψηλά στην ατζέντα μας ήταν και παραμένει το ζήτημα της μεταρρύθμισης στο Κράτος, μια μεταρρύθμιση όμως που έχει αργήσει.
Μέχρι να γίνει πράξη η μεταρρύθμιση αυτή και ο επαναπροσδιορισμός των αρμοδιοτήτων κι ευθυνών μεταξύ των βαθμίδων λειτουργίας του Κράτους, οι θέσεις μας όσον αφορά στην οικονομική αυτοδυναμία των Δήμων είναι ξεκάθαρες και διατυπωμένες επανειλημμένα σε συνέδρια και συνελεύσεις δημάρχων της ΚΕΔΕ. Ζητάμε μεταξύ άλλων:
Για την ενίσχυση της λειτουργικής αυτοτέλειας των Δήμων ζητούμε καταρχήν την αύξηση των πόρων που καταβάλλονται μέσω των ΚΑΠ στους Δήμους, προκειμένου να καλύπτεται το σύνολο των λειτουργικών τους αναγκών. Με πρώτο κι άμεσο βήμα, την αύξηση 15% για την οποία δεσμεύθηκε η Κυβέρνηση από 1-1-2023. Ενώ έχουμε θέσει προς συζήτηση να προχωρήσουμε σε ένα νέο μοντέλο κατανομής των ΚΑΠ, βάζοντας νέα κριτήρια, όχι αποκλειστικά πληθυσμιακά.
Την σταδιακή απόδοση στους Δήμους, την ΚΕΔΕ και τις ΠΕΔ, των παρακρατηθέντων πόρων από προηγούμενα έτη. Την λήψη επιπλέον μέτρων στήριξης των Δήμων και των ΔΕΥΑ, λόγω της αύξησης του κόστους ενέργειας, ώστε να μην επιβαρύνει επιπλέον το λειτουργικό τους κόστος κι αυτό μετακυλιστεί στους πολίτες. Την αναχρηματοδότηση από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων των παλιών χρεών των δήμων, με νέα δάνεια και με χαμηλότερο επιτόκιο. Καθώς και την αναστολή της επιβολής του τέλους ταφής, τουλάχιστον για την τρέχουσα χρονιά. Όσον αφορά στην ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των Δήμων, θεωρούμε πως η Αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει ρόλο και λόγο στην αναπτυξιακή επανεκκίνηση της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε επανειλημμένα ζητήσει τη συμμετοχή μας στο σχεδιασμό και την υλοποίηση του ΕΣΠΑ 2021-2027, καθώς και την επίσπευση των ρυθμών εφαρμογής, υλοποίησης κι αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου “Α. Τρίτσης” .
Παραμένει ισχυρή η ανάγκη αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία κάθε αναπτυξιακού προγράμματος, η παροχή επαρκούς τεχνικής βοήθειας, προκειμένου όλοι οι Δήμοι, κυρίως οι μικροί ορεινοί και νησιωτικοί, να μπορέσουν να ωριμάσουν μελέτες και έργα, ώστε να διεκδικήσουν και να αξιοποιήσουν τους πόρους για τη χρηματοδότηση των αναγκαίων έργων.
Έχουμε ζητήσει το ποσοστό του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων που αφορά έργα τοπικής ανάπτυξης να εντάσσεται στη ΣΑΤΑ και να αφαιρεθεί από τη χρηματοδότηση των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης των Περιφερειών.
Έχουμε προτείνει τη δημιουργία Ειδικού Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, που μέσω του αρμόδιου υπουργείου θα χρηματοδοτεί έργα περιφερειακών δήμων, ενώ επισημαίνουμε την αναγκαιότητα να προχωρήσει η ΚΥΑ που θα επιτρέπει σε όλους τους Δήμους να προχωρήσουν σε σύναψη δανείων για την εκτέλεση έργων εξοικονόμησης ενέργειας, με τεράστιο μακροπρόθεσμα όφελος για τα οικονομικά μας.
Τέλος, πιστεύουμε πως χρειάζεται να δοθεί έμφαση στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός ειδικού προγράμματος χρηματοδότησης για την πραγματοποίηση ασφαλτικών εργασιών, αφού τα επόμενα χρόνια θα εκτελεστούν σε όλους τους Δήμους της χώρας τεράστια έργα επέκτασης των δικτύων.
• Τον επόμενο μήνα η ΚΕΔΕ θα έχει το συνέδριό της. Ποια θέματα θα προτάξετε;
Το Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ φέτος θα διεξαχθεί στο Βόλο, από τις 21 ως τις 23 Νοεμβρίου. Η χρονική συγκυρία είναι αυτή που διαμορφώνει την ατζέντα του.
Από τη μια έχουμε τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης, άρα το ενεργειακό θα είναι ένα από τα βασικά θέματα του Συνεδρίου, που δεν θα περιοριστεί μόνο στη διάσταση του κόστους, όσο κυρίως στην προβολή θέσεων και ρεαλιστικών προτάσεων που θα επιτρέψουν στους δήμους στο άμεσο μέλλον να είναι ενεργειακά αυτάρκεις κι ανεξάρτητοι.
Σημαντικό ζήτημα είναι τα Οικονομικά των ΟΤΑ και στο πλαίσιο αυτό θα προβάλλουμε την πρότασή μας, που βρίσκεται σε στάδιο τελικής επεξεργασίας, όσον αφορά το νέο σύστημα κατανομής των ΚΑΠ στους δήμους, με βάση κριτήρια που δεν περιορίζονται μόνο στα πληθυσμιακά στοιχεία.
Επειδή πιστεύουμε πως ένα από τα ζητήματα που δεν προχώρησαν όσο θα έπρεπε την τριετία που μας πέρασε είναι το ζήτημα της Διοικητικής Μεταρρύθμισης της χώρας, στο συνέδριο θα παρουσιάσουμε μια μελέτη για το θέμα αυτό.
Άλλα κρίσιμα θέματα της ατζέντας μας είναι οι προσλήψεις προσωπικού που είναι αναγκαίο να γίνουν στους δήμους, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου των δήμων κ.λπ.
Στόχος μας μέσα από τη διεξαγωγή του Συνεδρίου μας είναι να αναδείξουμε όλα τα μεγάλα ζητήματα που αφορούν στη λειτουργία των Δήμων, να παρουσιάσουμε τις επικαιροποιημένες θέσεις μας καθώς και να κάνουμε έναν απολογισμό των πεπραγμένων της σημερινής διοίκησης της ΚΕΔΕ στο αυτοδιοικητικό προσωπικό.
Πιστεύω πραγματικά πως το επικείμενο Συνέδριο της ΚΕΔΕ θα είναι ένα από τα πιο παραγωγικά συνέδρια που έχουν ποτέ διεξαχθεί.
• Σχετικά με τα οικονομικά αιτήματα του Α’ Βαθμού, εκτιμάτε πως θα βρουν ευήκοα ώτα από την κυβέρνηση;
Παρά το γεγονός πως η χώρα μας έχει επιβαρυνθεί δημοσιονομικά σε μεγάλο βαθμό, εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης που βιώνουμε, θεωρώ ότι η Κυβέρνηση μας ακούει. Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της συζήτησης της πρόσφατης συνάντησης που έγινε στα τέλη Σεπτεμβρίου αντιπροσωπείας της ΚΕΔΕ, παρόντων των υπουργών Εσωτερικών Μάκη Βορίδη, Οικονομίας Θεόδωρου Σκυλακάκη και του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών Στέλιου Πέτσα.
Υπήρξε συμφωνία να δοθούν στους Δήμους άμεσα 50 και 14 εκ. ευρώ για την κάλυψη του ενεργειακού κόστους στα λειτουργικά μας αλλά και για τα σχολεία μας, ενώ άλλα 50 εκ. ευρώ θα δοθούν ως το τέλος του χρόνου, με την προϋπόθεση οι Δήμοι να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να πετύχουν τους στόχους για την εξοικονόμηση ενέργειας. Στόχους εφικτούς κατά την άποψή μου.
Ξεκαθαρίσαμε επίσης πως παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα έχουν δοθεί 28 εκ. για την κάλυψη του επιπλέον ενεργειακού κόστους των σχολείων, τα χρήματα αυτά δεν επαρκούν. Κι επειδή το κόστος λειτουργίας των σχολείων είναι ευθύνη του Κράτους και όχι των Δήμων, συμφωνήθηκε πως όποιο επιπλέον κόστος προκύψει, θα δοθεί απολογιστικά. Εξίσου θετικό είναι το γεγονός πως υπήρξε παραδοχή των αρμοδίων Υπουργείων πως οι ΔΕΥΑ πρέπει να βοηθηθούνε. Αυτό αποτελούσε άλλωστε πάγια θέση της ΚΕΔΕ, επιμένοντας πως πρέπει να ενταχθούν σε ένα διαφορετικό μοντέλο επιδότησης κάτι που αναμένεται να συμβεί, με βάση πιθανότατα τα στοιχεία κατανάλωσης της εκάστοτε ΔΕΥΑ.
Έχουμε ξεκαθαρίσει σχετικά με το τέλος ταφής, πως δεν είναι δυνατόν από τα χρήματα που λαμβάνουμε για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους, να πρέπει να δώσουμε 80 εκ. ευρώ για το τέλος ταφής. Δεν το αντέχουν σε αυτή τη συγκυρία τα οικονομικά των δήμων μας κι επιπλέον δεν μπορούμε να περάσουμε το κόστος αυτό στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις των πόλεων μας, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμες οι αναγκαίες υποδομές και ο εξοπλισμός για να υπάρξει ένα νέο μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων. Και για την έλλειψη αυτή οι μόνοι που δεν ευθύνονται είναι οι Δήμοι.
Θέλω να επισημάνω πως για πρώτη φορά στη διάθεση των δήμων είναι διαθέσιμα τόσα πολλά χρηματοδοτικά εργαλεία για την εκτέλεση έργων και τον ψηφιακό μετασχηματισμό των δήμων μας. ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης, Πρόγραμμα Έξυπνες Πόλεις, Πρόγραμμα Ηλέκτρα, Αντώνης Τρίτσης, αποτελούν ευκαιρίες ανάπτυξης για τις πόλεις μας. Ειδικά για το πρόγραμμα Αντώνης Τρίτσης, πολλοί Δήμοι μεταφέρουν προτάσεις σε άλλα πακέτα χρηματοδοτικά, κυρίως στο ΕΣΠΑ, με αποτέλεσμα να δημιουργείται επιπλέον χώρος για νέες εντάξεις προτάσεων από Δήμους με χαμηλά ποσοστά ανάλωσης. Αυτή τη στιγμή υπολογίζεται πως έχουν αλλάξει πρόγραμμα προτάσεις προϋπολογισμού περίπου 130 εκατ. ευρώ, ενώ αναμένεται να υπάρξει συνέχεια.
Ασφαλώς μένουν ακόμη να γίνουν πολλά, απαιτούνται γενναιότερες αποφάσεις σε ζητήματα όσον αφορά τη διοικητική μεταρρύθμιση με την αναγκαία μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων, ή την επαρκή χρηματοδότηση των δήμων για να λειτουργήσουν προγράμματα όπως η ναυαγοσωστική κάλυψη, τα αδέσποτα, κλπ.
Επαναλαμβάνω όμως πως παρά τη δυσμενή δημοσιονομική συγκυρία, γίνονται βήματα μπροστά στη συνεργασία μεταξύ Κυβέρνησης και ΚΕΔΕ, κι από αυτή τη συνεργασία ωφελημένοι θα βγουν οι πολίτες των τοπικών μας κοινωνιών.
• Πρόσφατα συζητήσατε τα προβλήματα Ορεινών Περιοχών. Οι νησιωτικοί δήμοι, όπως γνωρίζετε είναι ένα επίσης ξεχωριστό κεφάλαιο καθώς αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα όπως το συγκοινωνιακό, οι μεγάλες αυξήσεις στα μεταφορικά κ.λπ. Ποιες λύσεις πρέπει να προταθούν για τα νησιά, κατά την άποψή σας;
Η σημερινή Διοίκηση της ΚΕΔΕ εξαρχής είχε θέσει στην πολιτική ηγεσία των Υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομικών τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μικροί ορεινοί και νησιωτικοί δήμοι.
Από την ανάγκη να ληφθούν μέτρα και πολιτικές για τη θεσμική θωράκιση των δήμων αυτής της κατηγορίας. Την ενίσχυσή τους με επιστημονικό προσωπικό και τεχνική βοήθεια, για να μπορούν να αξιοποιούν τα χρηματοδοτικά προγράμματα. Την μετατροπή από πρόβλημα σε πλεονέκτημα της γεωγραφικής τους απομόνωσης. Την προστασία τους από την αποψίλωσή τους σε προσωπικό μέσω της κινητικότητας, την ανάγκη να προταχθούν οι ανάγκες τους όσον αφορά την εκτέλεση έργων κ.λπ.
Πρόσφατα μάλιστα στα Κύθηρα διεξήχθη από την ΚΕΔΕ συνέδριο, με την επιστημονική υποστήριξη του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπου αναδείχθηκαν τα ζητήματα των νησιωτικών δήμων και παρουσιάστηκαν οι θέσεις μας. Επιπλέον, το νέο σύστημα κατανομής των ΚΑΠ που θα παρουσιάσουμε ως πρόταση στο επικείμενο συνέδριο μας, λαμβάνει υπόψη τον ιδιαίτερο ρόλο και τις ανάγκες των ορεινών και νησιωτικών δήμων.
