«Όλοι μαγεύονται από αυτούς τους «μίνι -κόσμους», όπου μπορούμε να δοκιμάσουμε τις ιδέες μας. Πολλά από αυτά τα νησιά είναι το «παράθυρο» της Ελλάδας στο εξωτερικό. Είναι αυτό που αναζητούν οι ξένοι όταν έρχονται, έναν μικρό «παράδεισο». Μια από τις προκλήσεις είναι να φροντίσουμε να τους δώσουμε αυτόν τον «παράδεισο», δείχνοντας ότι η Ελλάδα, εκτός από ένας υπέροχος ιστορικός τόπος, είναι και στην πρώτη γραμμή της σύγχρονης ανάπτυξης. Μια φιλοδοξία μας είναι να δείξουμε στη Δυτική και τη Βόρεια Ευρώπη ότι η Ελλάδα μπορεί να βρεθεί στην πρώτη γραμμή των πράσινων εξελίξεων.»
Ο Κάρστεν Ράσμουσεν δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός στην Ελλάδα, αν και κατέχει μία θέση -κλειδί για την ελληνική «πράσινη μετάβαση».
Ο ίδιος παραδέχεται ότι αγαπά πολύ την Ελλάδα και έρχεται στην χώρα μας για διακοπές ήδη από τη δεκαετία του 1980. Πριν από δύο χρόνια, είχε ζητήσει η επόμενη θέση του στη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής & Αστικής Πολιτικής (DG Regio) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να είναι στην μονάδα Ελλάδας- Κύπρου.
Από τη θέση αυτή έχει αναλάβει μία δύσκολη αποστολή: την ανάπτυξη έργων για την ολιστική πράσινη μετάβαση της ελληνικής περιφέρειας. Αποστολή ιδιαίτερα περίπλοκη καθώς – εκτός από την πράσινη ενέργεια– περιλαμβάνει επίσης υπεύθυνη περιβαλλοντικά διαχείριση του νερού και των απορριμμάτων.
Τον συναντήσαμε στο Olympia Forum III, όπου συμμετείχε σε πάνελ για την ενεργειακή αυτονόμηση των ελληνικών νησιών. Στην αρχική του τοποθέτηση τόνισε ότι πρέπει να τίθενται ρεαλιστικοί στόχοι και τα έργα να έχουν την συναίνεση των τοπικών κοινωνιών.
Στο ίδιο πάνελ μίλησε η δήμαρχος της Τήλου, Μαρία Καμμά – Αλιφέρη, που κατήγγειλε ότι οι κάτοικοι της Τήλου δεν επωφελούνται από το γεγονός ότι το νησί τους πέτυχε να γίνει «το πρώτο ενεργειακά αυτόνομο νησί στη Μεσόγειο». Όπως εξήγησε η δήμαρχος Τήλου, το νησί δεν λαμβάνει αντισταθμιστικά οφέλη και οι κάτοικοι πληρώνουν την ενέργεια στις ίδιες τιμές όπως η υπόλοιπη Ελλάδα. «Απαιτούμε η τοπική κοινωνία να λαμβάνει οφέλη» κατέληξε η Μ. Καμμά – Αλιφέρη.
Με την τοποθέτηση αυτή συμφωνεί και ο Κάρστεν Ράσμουσεν που επισημαίνει την ανάγκη «δημοκρατικής διαχείρισης» των έργων ΑΠΕ που θα γίνουν από δω και πέρα.
«Προς το παρόν έχουμε διαθέσιμα 150 εκατομμύρια ευρώ, για έργα στα μικρά νησιά που θα επιλεγούν να συμμετάσχουν στην επόμενη φάση του προγράμματος» σημειώνει ο Κ. Ράσμουσεν. «Το υπουργείο Ανάπτυξης πραγματοποιεί μελέτη για να δούμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα κεφάλαια με τον καλύτερο τρόπο. Η διαδικασία επιλογής των νησιών θα ξεκινήσει το 2023. Θα προηγηθεί η ολοκλήρωση των μελετών από τις ελληνικές αρχές και θα ακολουθήσει συζήτηση με τους εμπλεκόμενους φορείς.
Καταρχάς και πάνω από όλα θα γίνει συζήτηση με τις τοπικές κοινότητες. Επιθυμία μου είναι να συζητήσουμε για τα αποτελέσματα των μελετών μας και για την πραγματικότητα που βιώνουν οι τοπικές κοινωνίες. Για παράδειγμα, ακούσαμε τη δήμαρχο της Τήλου να έχει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: “δεχόμαστε τις ΑΠΕ, αλλά όχι αν πρόκειται να πληρώνουμε τις ίδιες τιμές, είμαστε καλοί αλλά δεν είμαστε τόσο καλοί!” Πρέπει να βρούμε πειστικά επιχειρήματα για να δείξουμε πώς επωφελούνται οι κάτοικοι.»
Γιατί θεωρείτε απαραίτητο να διαβεβαιώσετε ότι οποιαδήποτε ενέργεια θα γίνει με τη συναίνεση της τοπικής κοινωνίας; Προβλέπετε αντιδράσεις;
«Είμαι πεπεισμένος ότι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι ότι έχουμε να κάνουμε με νομοθεσία που εξυπηρετεί συγκεκριμένους σκοπούς. Οι περισσότερες επενδύσεις ΑΠΕ που έχουμε σήμερα είναι ιδιωτικές επενδύσεις. Βασιζόμαστε στο να έρχονται οι ιδιώτες με τα δικά τους χρήματα, να επενδύουν και έτσι οι συγκεκριμένες επενδύσεις πρέπει να γίνονται βιώσιμες επιχειρήσεις.
Αυτό σημαίνει ότι για παράδειγμα ο ιδιοκτήτης ενός κομματιού γης θα εγκαταστήσει υποδομές, που δεν έχουν κανένα όφελος για όλους τους υπόλοιπους που ζούνε γύρω από αυτές τις εγκαταστάσεις.
Αυτό είναι ένα προβληματικό μοντέλο. Αυτό που πρέπει να επιδιώξουμε – και βρισκόμαστε σε σχετικές συζητήσεις με το υπουργείο Ενέργειας- είναι να εντοπίσουμε κατάλληλους χώρους στο έδαφος ενός νησιού ώστε να εγκαταστήσουμε υποδομές μακριά από τους οικισμούς χωρίς να καταστρέφουμε την όμορφη θέα. Τα νησιά που ζούνε από τον τουρισμό δεν μπορούν να έχουν αιολικά πάρκα στη μέση του λιμανιού, προφανώς. Κανείς δεν το θέλει αυτό. Για να προχωρήσουμε πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι κάτοικοι έχουν τον πρώτο λόγο. Και οι ενεργειακές κοινότητες, συγκεκριμένα, είναι λύση – κλειδί για αυτό το σκοπό. Όπως για παράδειγμα έχει γίνει στην Χάλκη, όπου οι ΑΠΕ τους βοήθησαν να μειώσουν τις τιμές της ενέργειας. Πιστεύω ότι πρέπει να προσέξουμε να μην επαναλάβουμε τη λογική που υπάρχει στην Τήλο, όπου οι κάτοικοι τελικά δεν αποκομίζουν κανένα όφελος από τις ενεργειακές επενδύσεις. Αυτό μπορεί να απαιτήσει κάποιες αλλαγές στη νομοθεσία, δεν είναι δική μου θέση να το πω, θα το αποφασίσει το υπουργείο Ενέργειας.»
Στην Ελλάδα υπάρχει η κριτική ότι οι ΑΠΕ έχουν γίνει τομέας που αφορά μόνο τις εταιρείες και οι τοπικές κοινότητες έχουν μείνει εκτός. Συμφωνείτε;
«Πιστεύω ότι υπάρχει χώρος και για τους δύο. Σε έργα μεγάλης κλίμακας, όπως στη Δυτική Μακεδονία όπου πραγματοποιείται η μετάβαση από το λιγνίτη στις ΑΠΕ, χρειάζονται οι μεγάλες εταιρείες που έχουν την απαραίτητη και εξειδικευμένη τεχνογνωσία. Πρέπει να συνεργαστούμε με αυτές.
Ο άλλος τρόπος είναι οι ενεργειακές κοινότητες, που εξ ορισμού είναι μία τοπική πρωτοβουλία. Αυτός ο τρόπος έχει το πλεονέκτημα ότι φέρνει τους κατοίκους κοντά στο έργο και αυξάνει την αποδοχή του. Θέλουμε ενεργειακά έργα που θα αποφέρουν άμεσο όφελος στους κατοίκους. Για αυτό ένα από τα σημεία που θέλουμε να αναδείξουμε με τις μελέτες που ετοιμάζουμε είναι πόσο φθηνότερη θα είναι η ενέργεια όταν εγκαταστήσουμε τις ΑΠΕ, περιμένουμε τα σχετικά νούμερα. Πρέπει να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την καχυποψία που υπάρχει σε μερικές κοινότητες και να παρουσιάσουμε με συγκεκριμένα μοντέλα τι πρέπει να γίνει. Η περίπτωση της Χάλκης είναι η ιδανική λύση, αφού χάρη στην ενεργειακή κοινότητα οι κάτοικοι πληρώνουν σημαντικά μικρότερους λογαριασμούς.
Στο τέλος της ημέρας πρέπει να βρούμε ένα δημοκρατικό τρόπο λειτουργίας. Δεν έχουμε την πολυτέλεια κάποια να αποκομίζουν όλα τα οφέλη και άλλοι να μη λαμβάνουν τίποτα.
Η τελική απόφαση θα είναι της ελληνικής κυβέρνησης αλλά ελπίζω να λάβει υπόψη αυτό τον παράγοντα.
Η μεγάλη πρόκληση είναι να βρούμε μοντέλα που να δουλεύουν για όλους, καθώς η δεύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε είναι η τεχνική λειτουργία των έργων. Είναι εύκολο να βρούμε εταιρείες για να εγκαταστήσουν υποδομές ΑΠΕ. Όμως, χρειαζόμαστε εταιρείες που να τις λειτουργούν και να τις συντηρούν. Όλοι γνωρίζουμε ιστορίες έργων αποκέντρωσης που κατασκευάστηκαν και μετά από κάποια χρόνια αχρηστεύτηκαν, γιατί απλά δεν υπήρχε κανείς να τα λειτουργεί. Πρέπει να βρούμε τρόπους να συνεργαζόμαστε με τους επαγγελματίες, για παράδειγμα να υπάρχει συνεργασία μεταξύ των ενεργειακών κοινοτήτων και της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, να βρούμε κίνητρα για τη συνεργασία της ΔΕΗ Ανανεώσιμες. Είναι πιθανό τα συμφέροντα των δύο μερών να μην ταυτίζονται, για αυτό χρειάζεται να μελετήσουμε τη δημιουργία μοντέλων που να είναι επωφελή και για τα δύο μέρη.»
Το μοντέλο ενεργειακής αυτονόμησης που θα εφαρμοστεί στα μικρά νησιά μπορεί να αποτελέσει πρότυπο και για περιοχές στην υπόλοιπη Ελλάδα;
«Απολύτως. Αντιμετωπίζουμε την ίδια πρόκληση σε όλη την ελληνική επικράτεια. Έχουμε τεράστιες επενδύσεις στη Δυτική Μακεδονία, στη Μεγαλόπολη, στο πλαίσιο της διαδικασίας απολιγνιτοποίησης. Εκεί φυσικά η κλίμακα της πρόκλησης είναι πολύ μεγαλύτερη, αλλά είναι ουσιαστικά το ίδιο έργο. Μιλάμε για ένα μείγμα νέων επενδύσεων σε ΑΠΕ αλλά και για αλλαγή συμπεριφοράς. Πόσο δεχόμαστε να αλλάξουμε συνήθειες, τι είδους εγκαταστάσεις ΑΠΕ δεχόμαστε στις αυλές μας; Και επίσης πόσο είμαστε προετοιμασμένοι να μειώσουμε τις δικές μας εκπομπές ρύπων, είμαστε έτοιμοι να επενδύσουμε στην ενεργειακή απόδοση στα σπίτια μας; Οι προκλήσεις σε όλη την επικράτεια είναι ίδιες. Ξεκινάμε με τα νησιά τώρα και αυτή είναι μια μικρή πρωτοβουλία στη συνολική εικόνα. Είναι όμως ένα μοντέλο που πρέπει να ακολουθηθεί και αλλού. Υπάρχουν πολλές άλλες αρκετά απομονωμένες κοινότητες στην χώρα, για παράδειγμα στην Πελοπόννησο, περιοχές όπου θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε την ίδια πολιτική.»
Πηγή newmoney.gr
