Οταν η μικρή Μαρία Παπανικολάου ζητούσε από τη γιαγιά της αντί για παραμύθια να της διηγείται ιστορίες από την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης ξανά και ξανά, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ως ενήλικας, με τη γιαγιά Μαρία πάντα στο μυαλό της, θα έγραφε τη δική της ιστορία… γράφοντας ιστορία!
Για τη λαμπρή της πορεία και το ταξίδι της από τη Ρόδο στο εξωτερικό όπου, επιλέγοντας ως αρχειονόμος τα αρχεία σε διεθνείς οργανισμούς και κράτη συμβάλλει στη διαμόρφωση της νεότερης ιστορίας που θα μείνει στο διηνεκές, μιλά σήμερα στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή της στη «δημοκρατική», από τη Χαϊδελβέργη.
Η επιστήμονας Μαρία Παπανικολάου, είναι η πρώτη Ελληνίδα που επελέγη το 2019 από το Διεθνές Συμβούλιο των Αρχείων μαζί με άλλες πέντε γυναίκες από όλο τον κόσμο προκειμένου να εργαστούν για τον οργανισμό, ως ηγετικά πρότυπα νέων επαγγελματιών στην αρχειονομία παγκοσμίως αλλά όπως λέει η ίδια στη συνέντευξή της, ο ρόλος της μαμάς είναι αυτός που έχει την πρώτη προτεραιότητα στη ζωή της!
• Κυρία Παπανικολάου, ας ξεκινήσουμε την συνέντευξη από την ημέρα ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων των πανελλαδικών εξετάσεων, το 2006, που περνάτε στην πρώτη σας επιλογή, στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και από εκεί ξεκινά ουσιαστικά το ταξίδι.
Ημουν πάντα πολύ καλή μαθήτρια στην ιστορία και στη λογοτεχνία που ήταν και τα αγαπημένα μου μαθήματα. Ως μαθήτρια από το Δημοτικό ως και το Λύκειο διάβαζα και εξωσχολικά ιστορικά βιβλία παράλληλα με την σχολική ιστορία παρότι δεν ήταν τόσο καλογραμμένη. Γενικά είχα έφεση στα φιλολογικά μαθήματα με την υποστήριξη των δύο φιλόλογων εξαδέλφων μου Αναστασίας και Αγγέλας Μπρόκου. Είχα λοιπόν μια ιδιαίτερη έφεση στο κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας, ιδιαίτερα της περιόδου της Κατοχής και της Αντίστασης. Είχα τη γιαγιά μου τη Μαρία η οποία λάτρευε να διηγείται ιστορίες από την περίοδο της ιταλικής κατοχής, την οποία είχε βιώσει. Κάπως έτσι ξεκίνησε το ενδιαφέρον μου και για την δωδεκανησιακή ιστορία. Εκτός από τις αφηγήσεις της γιαγιάς σημαντική στιγμή ήταν στο Γυμνάσιο, όταν μας διένειμαν το βιβλίο του αείμνηστου Σπύρου Κατέχη για την Κατοχή και την Αντίσταση στη Ρόδο. Στο βιβλίο του με τίτλο “Μαρτυρίες Κατασκόπων της Ρόδου 1943-1945”, στο εξώφυλλο του οποίου έχει το Μνημείο της Νίκης που σήμερα βρίσκεται στην πλατεία Μιχαήλ Βρούχου, γινόταν αναφορά σε κάθε ήρωα της αντίστασης. Αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο για να αρχίσω να ασχολούμαι με το κομμάτι της δωδεκανησιακής ιστορίας και έτσι πήρα την απόφαση να σπουδάσω ιστορία. Και πράγματι ενώ είχα μια καλή βαθμολογία, με τους καλύτερους βαθμούς -19,5 και 19,3- στην ιστορία γενικής και κατεύθυνσης, το μηχανογραφικό μου είχε μόνο τα Τμήματα Ιστορίας Αρχαιολογίας Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Κρήτης και Ιωαννίνων και πέρασα στην Αθήνα στην 15η σειρά.
• Η επαγγελματική διαδρομή στο εξωτερικό πότε ξεκινά;
Όταν τελείωσα τις σπουδές μου, το 2011, ήθελα να κάνω μεταπτυχιακό.
• Μια πολύ κρίσιμη περίοδος για τη χώρα τότε.
Ακριβώς. Την περίοδο 2008 – 2011 είχα συνδεθεί τότε μέσα από το Πανεπιστήμιο με τους κύκλους των ιστορικών Χάγκεν Φλάισερ και Αντώνη Λιάκου, δύο από τους μεγαλύτερους ιστορικούς της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας… Στα σεμινάρια -τα οποία ήταν ουσιαστικά πτυχιακές εργασίες- ήταν η πρώτη μου επαφή με το ερευνητικό κόμματι της ιστορίας, ξεκίνησα να επισκέπτομαι αρχεία είτε δημόσια είτε ιδιωτικά, είτε αρχεία του Τύπου. Όταν ήρθε η ώρα του μεταπτυχιακού αποφάσισα να ασχοληθώ με τη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία, πάλι στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Εκεί ξεκίνησε ένα ακόμα πιο ωραίο ταξίδι στο οποίο εντρύφησα περισσότερο στην δωδεκανησιακή ιστορία με τη δυνατή υποστήριξη των καθηγητών μου, καθώς ένα μεγάλο κομμάτι της δεν έχει ερευνηθεί ιδιαιτέρως κυρίως γιατί αποτελεί τμήμα της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας που ξεκινά από το 1947-1948. Μεγάλο μέρος του συνδέεται με την ιταλική ιστορία, κυρίως λόγω της ιταλικής διοίκησης και δυστυχώς μια μεγάλη μερίδα των ιστορικών δεν έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση με αποτέλεσμα στην δωδεκανησιακή ιστορία να έχουν εντρυφήσει κυρίως Ιταλοί ιστορικοί και ως εκ τούτου να είναι γνωστή στην ιταλική ιστορική ακαδημαϊκή κοινότητα, ή ακόμα και ιστορικοί άλλων χωρών που ασχολούνται με ζητήματα αποικιοκρατίας, ιστορίας των αυτοκρατοριών και τέτοια ζητήματα. Στα Δωδεκάνησα υπάρχει κι ένα μεγάλο κόμματι ντόπιων ιστοριογράφων που δεν είναι ιστορικοί αλλά ασχολούνται κυρίως από αγάπη και μεράκι αλλά ευτυχώς έχουν αρχίσει περισσότεροι άνθρωποι να ασχολούνται με το κομμάτι της δωδεκανησιακής ιστορίας σε ακαδημαϊκό πλέον επίπεδο. Στο μεταπτυχιακό μου ασχολήθηκα με τη ζωή και τη δράση της Αντιγόνης Ζουρούδη, «της Μάνας της Δωδεκανήσου» η οποία έχει συνδεθεί κυρίως με το κομμάτι της γυναικείας δωδεκανησιακής χειραφέτησης. Η εργασία μου για την Αντιγόνη Ζουρούδη ήταν παράλληλα η διαμόρφωση ενός αρχείου για την ίδια και τους συλλόγους τους οποίους ίδρυσε στον Μεσοπόλεμο και μεταπολεμικά, τη Δωδεκανησιακή Μέλισσα, το Δωδεκανησιακόν Σχολείον και την Ένωση Διανοουμένων Δωδεκανησίων Γυναικών και η ιστορία της ίδιας και των συλλόγων αυτών. Ηταν μια πάρα πολύ ωραία διαδρομή στα Δωδεκάνησα και στην Ελλάδα την περίοδο του Μεσοπολέμου, της Κατοχής και της Αντίστασης, της Ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων και των πρώτων μεταπολεμικών ετών, την οποία είχα απολαύσει κάνοντας έρευνα σε αρχεία και στην Αθήνα και στη Ρόδο, την περίοδο 2012-2014. Έχοντας λοιπόν δουλέψει με τα αρχεία και βλέποντας ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει ευρεία επιστημονική κατάρτιση, παρότι πολλοί έχουν το μεράκι και προσπαθούν όσο μπορούν με τα διαθέσιμα μέσα, αποφάσισα ότι θέλω να κάνω και ένα δεύτερο μεταπτυχιακό στην αρχειακή επιστήμη. Εκείνη την περίοδο ο τότε σύντροφός μου και σήμερα σύζυγός μου, ήταν στην Ολλανδία όπου κι έκανα δεύτερο μεταπτυχιακό στις αρχειακές σπουδές από το Πανεπιστήμιο του Λάιντεν.
• Οπότε και ξεκινά ουσιαστικά η διεθνής πορεία σας.
Ναι. Στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν έκανα και την πρώτη μου πρακτική στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στα Δωδεκάνησα τότε, σήμερα Γενικά Αρχεία του Κράτους Τμήμα Ρόδου, όπου ταξινόμησα την πρώτη μεταπολεμική συλλογή των αρχείων και αφορούσε στην περίοδο της Βρετανικής Στρατιωτικής Διοίκησης την περίοδο 1945-1947, ακολούθως στην περίοδο της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης (1947-1948) και μετά της Γενικής Διοίκησης Δωδεκανήσου 1948-1955 μαζί με κάποια τμήματα από την Νομαρχία η οποία ήταν και η συνέχεια της Γενικής Διοίκησης από το 1955 και μετά. Είναι ένα μικρό τμήμα μόνο, γιατί υπάρχει πολύ μεγαλύτερο υλικό που πρέπει να ταξινομηθεί, αλλά είναι το πρώτο καλά ταξινομημένο δωδεκανησιακό μεταπολεμικό αρχείο στα Δωδεκάνησα το οποίο είναι διαθέσιμο για έρευνα.
• Πάντως είναι εντυπωσιακή διαδικασία να ξεδιπλώνονται μπροστά σου άγνωστες πτυχές της ιστορίας.
Ακριβώς. Ο αρχειονόμος φτιάχνει την ιστορία, είναι παραγωγός της ιστορίας. Εχει έναν όγκο αρχείων μπροστά του από τον οποίον επιλέγει ο ίδιος αυτά που θα αξιοποιηθούν και θα διατηρηθούν στο διηνεκές… Ουσιαστικά επιλέγουμε το υλικό που θα μείνει ως ιστορία. Αυτό μου κέντρισε το ενδιαφέρον κι έτσι από ερευνητής των αρχείων αποφάσισα να γίνω δημιουργός της ιστορίας και να σπουδάσω και αρχειονομία.
• Οπότε από το μεταπτυχιακό στην Ολλανδία ξεκινά πια μια άλλη πορεία.
Το 2016 έκανα το μεταπτυχιακό μου στην Ολλανδία, και παράλληλα την ταξινόμηση του υλικού των Γενικών Αρχείων του Κράτους στη Ρόδο για την οποία με είχε χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα Erasmus. Τους φάνηκε πολύ ωραίο project και πολύ ενδιαφέρον. Η ταξινόμηση είχε γίνει σε συνεργασία με τον καθηγητή μου από το Πανεπιστήμιο της Ολλανδίας Charles Jeurgens, έναν από τους σημαντικότερους Ολλανδούς αρχειονόμους. Την ίδια περίοδο συμμετείχα και ως ιστορικός σύμβουλος για την έκθεση «Η Μακρά πορεία προς την Ενσωμάτωση», σε συνεργασία με το Ίδρυμα για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους στη Δωδεκάνησο. Αμέσως μετά ακολούθησε πρακτική άσκηση στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τα Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας το οποίο ήταν στη Χάγη και μάλιστα μόλις λίγα μέτρα μακριά από το σπίτι μου. Απέκτησα τους πρώτους πέντε μήνες διεθνούς εμπειρίας και από εκεί ξεκινάνε όλα, ήταν ας πούμε το εισιτήριο για άλλους διεθνείς οργανισμούς και για την μετέπειτα εξέλιξή μου. Στη συνέχεια πήγα στον Διεθνή Οργανισμό για την απαγόρευση των Χημικών Οπλών, επίσης στη Χάγη, που έγινε ευρέως γνωστός την περίοδο του πολέμου στη Συρία. Εκεί, επειδή ήταν η περίοδος του πολέμου στη Συρία, οι συνεργάτες μου έφευγαν κι έρχονταν ξαφνικά με ελικόπτερα, ήταν λίγο Χολιγουντιανό το σκηνικό. Όσοι δούλευαν στο ίδιο τμήμα με εμένα είχαν δουλέψει και στο ΝΑΤΟ, ήταν σκληροτράχηλοι όλοι, προερχόμενοι από τον στρατιωτικό τομέα. Είχε λίγο μια δόση περιπέτειας όλο αυτό που εμένα με βοήθησε, διότι έμαθα πολλά για τη διαχείριση της εμπιστευτικής πληροφορίας, για το πώς να δουλεύω στα αρχεία και στα έγγραφα ενός τέτοιου οργανισμού, ποιες είναι οι προκλήσεις, ποιες είναι οι ευκαιρίες… Μετά από εκεί συνέχισα επίσης σε έναν άλλον διεθνή οργανισμό, στην ίδια διεθνή ζώνη της Χάγης, στη Europol, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Πληροφοριών. Εκεί συνέδραμα στη δημιουργία των πρώτων εργαλείων για τη διαχείριση των ιστορικών τους αρχείων και βοήθησα στη διαμόρφωση της πρώτης αρχειακής συλλογής και σε μια πρώτη καταγραφή της ιστορίας της Europol.
• Εντυπωσιακή διαδρομή και εμπειρία, κυρία Παπανικολάου. Το Κάιρο, όπου διαπρέψατε, πότε προέκυψε;
Το Κάιρο ήταν ουσιαστικά το πρώτο μου επίσημο επαγγελματικό βήμα στον κόσμο της αρχειονομίας. Ξεκίνησα στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο τον Ιούλιο του 2017 και τελείωσα από τη Europol στις 29 Αυγούστου 2018, χωρίς διακοπή! Πήγα από τον έναν Οργανισμό στον άλλον. Έτσι έγινε και με το Κάιρο. Στις 29 Αυγούστου τελείωσα από τη Europol, ήρθα στις 30 Αυγούστου από την Ολλανδία στη Ρόδο και στις 31 Αυγούστου ήμουν στο Κάιρο όπου ξεκίνησα την 1η Σεπτεμβρίου! Είχα αρχικά απευθυνθεί στην Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία στην Ιταλία και είχα επιλεγεί για την τελική συνέντευξη για μια θέση δύο ετών. Είχα επίσης και μια άλλη πρόταση για πρακτική άσκηση στα ιστορικά αρχεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, αλλά δεν ήθελα να συνεχίσω άλλο με πρακτική άσκηση. Ήταν σημαντικό για την εμπειρία μου να εργαστώ και εκτός Ευρώπης και τότε είδα τη θέση στο Κάιρο. Μου άρεσε διότι ήταν κοντά στην Ελλάδα κι εγώ τότε ήθελα να είμαι κοντά στη μητέρα μου η οποία είχε περάσει ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας. Το γεγονός ότι η Αίγυπτος γειτνίαζε με την Ελλάδα και επειδή είχα ασχοληθεί με την ιστορία της Αντιγόνης Ζουρούδη, που έζησε κάποια χρόνια εκεί και γνώριζα την σημαντικότητα του ελληνισμού της Αιγύπτου στην σύγχρονη ελληνική ιστορία, θεώρησα ότι θα είχε εξαιρετικό επιστημονικό ενδιαφέρον. Επιπλέον πίστευα ότι θα με υποδεχόντουσαν καλά οι Αιγύπτιοι διότι ήξερα ότι οι Έλληνες εκεί έχουν αφήσει ένα καλό αποτύπωμα. Στην Αίγυπτο ανέλαβα επικεφαλής των ενεργών και σύγχρονων αρχείων Αμερικανικού Πανεπιστημίου του Καΐρου και ταυτόχρονα βοηθός του διευθυντή -αρχειονόμου των ιστορικών αρχείων του πανεπιστημίου. Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι στο Κάιρο όπου έμεινα τέσσερα χρόνια. Μόλις πήγα στο Κάιρο δέχθηκα πρόταση και από την Ιταλία και είχα τεράστιο δίλημμα. Τελικά επέλεξα το Κάιρο, που άλλοι δεν θα το έκαναν… Ήταν ένα υπέροχο ταξίδι, μου έδωσε πάρα πολλά. Πιστεύω κι εγώ ότι έδωσα πολλά με όλους τους ανθρώπους που συνεργάστηκα, και με αγάπησαν και τους αγάπησα… Είναι ακόμα πάρα πολύ έντονο το συναίσθημα του αποχωρισμού και της νοσταλγίας, διότι έφυγα από εκεί μόλις πριν από μερικούς μήνες. Το Κάιρο για εμένα ήταν μία δεύτερη Ελλάδα, μία δεύτερη πατρίδα.
• Φύγατε από το Κάιρο για να εγκατασταθείτε στη Χαϊδελβέργη.
Ναι, τώρα παρόλο που είμαι σε μια από τις πιο ωραίες πόλεις της Ευρώπης, όπως λένε για τη Χαϊδελβέργη, αναπολώ ακόμα το Κάιρο…
• Στη Χαϊδελβέργη με τι ασχολείστε;
Διευθύνω ως αρχειονόμος την υπηρεσία αρχείων, ιστορικών, σύγχρονων και ενεργών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Μοριακή Βιολογία (EMBL). Είναι ο πρώτος επιστημονικός οργανισμός στην Ευρώπη για τη μοριακή βιολογία, εδώ εργάζονται μερικοί από τους κορυφαίους επιστήμονες παγκοσμίως που έχουν τιμηθεί με βραβεία Νόμπελ! Εδώ στα αρχεία έχω ένα βραβείο Νόμπελ ρεπλίκα που μας χάρισε επιστήμονας στον οποίον απονεμήθηκε!
• Είναι πάντως κάθε μια θέση και μία νέα πρόκληση, ξεδιπλώνεις διαφορετικές πτυχές της ιστορίας…
Ναι, είναι! Κάθε θέση έχει τις προκλήσεις της και τις νέες δυνατότητες που ανοίγονται. Για παράδειγμα στο Κάιρο είχα την ευκαιρία να γίνω γνωστή στη διεθνή κοινότητα των αρχειονόμων, μέσα από τα επιστημονικά δίκτυα του Διεθνούς Συμβουλίου των Αρχείων που διαμορφώνει τα πρότυπα, τους κανόνες, τις πολιτικές για τη διαχείριση των αρχείων παγκοσμίως. Το Διεθνές Συμβούλιο των Αρχείων το 2019, με επέλεξε μαζί με άλλες πέντε γυναίκες από όλο τον κόσμο να εργαστούμε για ένα έτος για τον οργανισμό, ως ηγετικά πρότυπα νέων επαγγελματιών στην αρχειονομία παγκοσμίως! Ήμουν η πρώτη Ελληνίδα σε αυτή τη θέση! Επίσης, με πρωτοβουλία του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων συμμετείχα στην παγκόσμια καμπάνια για την Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας όπως επίσης και στην μεγάλη διαδικτυακή καμπάνια για την Διεθνή Εβδομάδα Αρχείων τον περασμένο Ιούνιο.
• Και να αναφέρουμε κυρία Παπανικολάου ότι διανύετε αυτή τη διαδρομή και κατακτήσατε σημαντικές διακρίσεις παραλλήλως με τον ρόλο της νέας μαμάς.
Προσπαθώ να τα συνδυάζω όλα, είναι πάρα πολύ δύσκολο, ειδικά επειδή δεν έχουμε τη βοήθεια του παππού και της γιαγιάς όπως συμβαίνει στις ελληνικές οικογένειες… Με τον σύζυγό μου προσπαθούμε να αντεπεξέλθουμε επαρκώς και στις οικογενειακές υποχρεώσεις και στις επαγγελματικές. Υπάρχουν δομές βέβαια στο εξωτερικό που βοηθούν σημαντικά για να μπορώ να συνδυάζω την επαγγελματική μου εξέλιξη με τον ρόλο της μητέρας, όπως και εδώ τώρα στον οργανισμό που βρίσκομαι και σας μιλάω. Ο γιος μου είναι στον παιδικό σταθμό δίπλα ακριβώς από το γραφείο μου.
• Είναι αυτό το υποστηρικτικό πλαίσιο που λείπει από την Ελλάδα για τις μητέρες που δεν επιθυμούν να βρεθούν ενώπιον διλημμάτων επαγγελματικής εξέλιξης ή οικογένειας, αλλά δυστυχώς στη χώρα μας πολλές φορές δεν συνδυάζονται, τουλάχιστον όχι εύκολα.
Ναι, ήμουν τυχερή που και στο Κάιρο και εδώ στη Χαϊδελβέργη υπάρχει αυτό το υποστηρικτικό πλαίσιο. Η γυναίκα είναι από τη φύση της πολυδιάστατο ον, ωστόσο χωρίς αυτό το πλαίσιο δεν μπορείς να έχεις επαγγελματική εξέλιξη και στην Ελλάδα όπως πολύ σωστά είπατε, αυτό δεν είναι πολύ εύκολο.
• Μιλάτε με πολλή αγάπη γι’ αυτό που κάνετε και υποθέτω ότι έχει χρειαστεί να επενδύσετε στη δουλειά σας και από τον προσωπικό σας χρόνο.
Έχει χρειαστεί πολλές φορές να επενδύσω προσωπικό χρόνο, προσπαθώ να το περιορίσω γιατί και το παιδί έχει πολλές ανάγκες και αυτό είναι η πρώτη μου προτεραιότητα. Ωστόσο θέλω να είμαι σε επαφή με το διεθνές δίκτυο των αρχειονόμων και των ιστορικών και θέλω να συμμετέχω σε συνέδρια, να παρακολουθώ τις εξελίξεις… Παραδείγματος χάριν, τον Σεπτέμβριο ήμουν για δύο εβδομάδες στη Ρώμη όπου συμμετείχα στο Διεθνές Συμβούλιο των Αρχειονόμων στο μεγάλο συνέδριο που κάνουν κάθε χρόνο, διότι συμμετέχω σε κάποια projects και ήμουν εκεί για να τα υποστηρίξω. Μετά είχα μια παρουσίαση στον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών για την Αγροτική Ανάπτυξη την οποία παρακολούθησαν επιστήμονες που βρίσκονται σε ηγετικές θέσεις στα Αρχεία των Διεθνών Οργανισμών Παγκοσμίως. Εκεί, λοιπόν, πήγα μαζί με το παιδί μου!
• Αναρτήσατε πρόσφατα κυρία Παπανικολάου, στον προσωπικό σας λογαριασμό σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, μια φωτογραφία στις Κάτω Πέτρες εδώ στη Ρόδο που είχατε τραβήξει το 2006, λίγο μετά τις πανελλήνιες εξετάσεις και θέλω να σας ρωτήσω αν τότε είχατε φανταστεί, σκεφτεί, ονειρευτεί, αυτή την σπουδαία διαδρομή.
Η γενιά μου έχει περάσει και βιώνουμε ακόμα, μια δύσκολη περίοδο. Πολύ γρήγορα από εκεί που ήμασταν σε ένα περιβάλλον το οποίο έδειχνε ότι θα είχαμε πολλές ευκαιρίες στο μέλλον, αυτό κατέρρευσε… Σε ό,τι αφορά στο δικό μου αντικείμενο ως ιστορικός, αν δεν ακολουθήσουμε ακαδημαϊκή καριέρα, αν δεν πάμε στο σχολείο να διδάξουμε ή αν δεν κάνουμε ιδιαίτερα μαθήματα, δεν υπάρχει άλλη διέξοδος. Αυτά τα δεδομένα είχα στο μυαλό μου. Μέχρι το 2014 με 2015 δεν ήθελα να φύγω στο εξωτερικό, ήθελα να μείνω στην Ελλάδα. Θα ήθελα να σας πω δε ότι από το 2011 μέχρι το 2015 δούλευα στο Μέγαρο Μουσικής ως ταξιθέτρια, παράλληλα με τις μεταπτυχιακές μου σπουδές και εκεί γνώρισα αρκετό κόσμο που είχε επαφές με το εξωτερικό. Ο στόχος μου πάντα ήταν να μπορώ να κάνω αυτό που αγαπάω όσο πιο δημιουργικά και παραγωγικά μπορώ και να αμείβομαι αναλόγως της εμπειρίας, της γνώσης και των δυνατοτήτων μου. Θυμάμαι μια πολύ ωραία συμβουλή που μου είχε δώσει τότε η προϊσταμένη μου στο Μέγαρο Μουσικής λέγοντάς μου “Μαρία ό,τι κάνεις στη ζωή σου πρέπει να το κεφαλαιοποιείς” και την κράτησα. Τότε ο σύζυγός μου έκανε το διδακτορικό του στην Ολλανδία και άρχισε να μου δείχνει τη διεθνή προοπτική βλέποντας ότι δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες στην Ελλάδα. Τότε, λοιπόν, είπα ας πάω έξω να δω αν μπορώ σε αυτή την πορεία να δώσω μια άλλη αξία και μια άλλη τροπή. Η προοπτική της εξέλιξης ήταν αυτή που με οδήγησε στο εξωτερικό… Είμαι ένας άνθρωπος που συνεχώς ψάχνομαι. Οποιαδήποτε δυσκολία, πρόκληση, αρνητισμό συνάντησα μπροστά μου, τα ξεπερνούσα. Πέρασα και δύσκολα σε αυτή τη διαδρομή, έκανα θυσίες, υπήρχαν περίοδοι που ζούσα με λίγα χρήματα, στερήθηκα από προσωπικό χρόνο που άλλα παιδιά στην ηλικία μου πήγαιναν ταξίδια, διασκέδαζαν, ζούσαν μια άλλη ζωή. Εγώ όμως είχα έναν στόχο και έναν σκοπό και μπροστά σε αυτό ήμουν αποφασισμένη να ξεπερνάω με κάθε τρόπο τα εμπόδια που έβρισκα μπροστά μου. Το εξωτερικό ήταν μια αναγέννηση για μένα και μια καλύτερη γνωριμία με τον εαυτό μου.
• Η προοπτική της επιστροφής στην πατρίδα σας απασχολεί;
Βεβαίως, θέλω πάρα πολύ να γυρίσω πίσω, αγαπώ πάρα πολύ την Ελλάδα. Παρά τις παθογένειες και τα προβλήματα η Ελλάδα πάντοτε είναι η Ιθάκη μας… Για το αντικείμενό μου, όπως είναι σήμερα η κατάσταση, δεν υπάρχουν επιλογές τουλάχιστον με τον τρόπο που εφαρμόζεται η αρχειονομία στην Ελλάδα για έναν επιστήμονα που έχει τη δική μου πορεία, αλλά δεν σταματάμε να ελπίζουμε. Πρόσφατα έδωσα μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής για να μιλήσω στους εκκολαπτόμενους αρχειονόμους για τις προοπτικές του επαγγέλματός μας. Προσπαθώ όσο μπορώ να κρατάω επαφή και να ενημερώνω περισσότερο κόσμο μέσα από την εμπειρία μου και τις γνώσεις που έχω αποκτήσει, δείχνοντας τις προοπτικές που δεν είχε δείξει σε εμένα κανείς και που αποτέλεσαν πραγματικά διέξοδο στα επαγγελματικά αδιέξοδα που είχα να αντιμετωπίσω στην Ελλάδα.
