Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μία Τουρκική μετεξέλιξη και γεωπολιτική αυτονόμηση.
Δεν είναι μόνο ο δημογραφικός δυναμισμός, η αναδιάρθρωση των παραγωγικών της δομών, η ανερχόμενη εξοπλιστική βιομηχανία και η εγκατάσταση υποδομών με πυρηνική στόχευση, αλλά κυρίως είναι ο πολιτισμικός και ιδεολογικός μανδύας με τα οποία όλα αυτά περιβάλλονται και ορίζουν ένα κεντρικό στοιχείο ταυτότητας της σύγχρονης Τουρκίας.
Η Τουρκία προωθεί όραμα επιστροφής της χώρας στο αυτοκρατορικό της παρελθόν με σαφή στόχευση περιφερειακής επέκτασης και ηγεμόνευσης και με συστηματική αναθεωρητική τακτική προς κάθε κατεύθυνση.
Σημείο κλειδί της νεοθωμανικής αυτής ταυτότητας είναι η αυτονόμηση από τη Δύση. Όχι απόλυτα απομάκρυνση αλλά συναλλακτική σχέση εκμετάλλευσης με τη Δύση σε απόσταση από τον κεμαλικό εκδυτικισμό.
Ο Ερντογανικός οθωμανικός εκσυγχρονισμός έρχεται να διαφοροποιηθεί, να ενσωματώσει και εντέλει να υπερβεί, να ξεπεράσει τον προηγούμενο κυρίαρχο κεμαλικό προσανατολισμό, αντιστρέφοντας την φορά των πραγμάτων και ο παλαιότερα επιδιωκόμενος εκδυτικισμός της Τουρκίας να μετατραπεί σε επιδίωξη εκτουρκισμού της Δύσης, με προτεραιότητα την Ευρώπη.
Εκείνο λοιπόν που διαφοροποιεί και επιτείνει τον σημερινό τουρκικό επεκτατισμό από αυτόν της δεκαετίας του 1970 είναι :
*Η ρευστή παγκόσμια Γεωπολιτική συγκυρία
*Ο ανερχόμενος δυναμισμός του τουρκικού υποκειμένου
*Η σαφής επιλογή της διακριτής και επιταχυνόμενης αυτονόμησης του, από τη Δύση.
Στην Δύση παρατηρείται γεωπολιτική και παραγωγική κρίση η οποία αποτέλεσε τον καταλύτη για την αλλαγή δεδομένων σε παγκόσμια κλίμακα και στην περιοχή μας.
Η έκβαση της παγκοσμιοποίησης σε ότι αφορά τις παραγωγικές ανατροπές υποβάθμισης της Δύσης και της ατλαντικής συνιστώσας καθόρισε σε μεγάλο
βαθμό και τις γεωπολιτικές ανατροπές που εξελίσσονται σταδιακά αλλά σταθερά: εκμεταλλευόμενες την παρεπόμενη δυτική γεωπολιτική υποχώρηση έδρασαν και δρουν αυτόνομα, “απελευθερωμένα” στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Η Τουρκία ανέπτυξε μια ευρεία παρέμβαση, με την γνωστή επιθετική αναθεωρητική αντίληψη “του αδικημένου και πληγωμένου θύματος” από την ισχύουσα τάξη πραγμάτων και με πρακτική στρατιωτικού εξαναγκασμού (δύναμη ισχύος), στο χώρο των Βαλκανίων, του Καυκάσου, της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου με βασική αιχμή το χώρο του Αιγαίου.
Στην Ελλάδα την στιγμή που συνέβαιναν μεγάλες γεωπολιτικές και αναδιανεμητικές αλλαγές στον πλανήτη προς αξιοποίηση από αυτούς που ήταν προετοιμασμένοι, εμείς παλεύαμε και συνεχίζουμε, με τις εσωτερικές δυσκολίες, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές που δεν μας επέτρεψαν να αναπτύξουμε μια ενεργητική στάση στα αναδυόμενα γεωπολιτικά φαινόμενα.
Η Ελλάδα δεν έχει πρόβλημα γεωπολιτικού προσανατολισμού διότι είναι σταθερά προσανατολισμένη στη Δύση και στηρίζει το Διεθνές Δίκαιο. Καθυστέρησε σημαντικά σε δύο επίπεδα.
Πρώτον να αναλάβει τις απαιτούμενες διπλωματικές πρωτοβουλίες για την διασφάλιση των θαλάσσιων συνόρων της με τους γείτονες της, όπου ήταν δυνατόν και
Δεύτερον έμεινε πίσω στην συστηματική ενίσχυση της αποτρεπτικότητας της χώρας. Αυτό που η Ελλάδα μέσω της διπλωματικής οδού, επιχειρεί ορθά το τελευταίο διάστημα είναι :
*Η συνειδητοποίηση των ρηγμάτων ασφαλείας του δυτικού κόσμου που θέτει σε κίνδυνο η τουρκική εμπόλεμη επιθετικότητα
*Την ανάδειξη της όξυνσης των αντιθέσεων των δυτικών χωρών που προσφυώς επιχειρεί ως βασική τακτική η Τουρκία.
Ρήγματα, που μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και στην υπονόμευση της ευρωπαϊκής ενοποίησης (βλέπε την επιδιωκόμενη όξυνση σχέσεων του γαλλογερμανικού άξονα).
Η Ευρωπαϊκή ενοποίηση, γεωπολιτική, οικονομική, στρατηγική αυτονομία, και η σύσφιξη των σχέσεων της Ευρωατλαντικής συμμαχίας, αποτελεί την ελπίδα ανασυγκρότησης του δυτικού κόσμου αλλά και της ευρύτερης πλανητικής ισορροπίας, σταθερότητας, συνεργασίας.
Η Τουρκία προχωρά με την στρατηγική των δυτικών χασμάτων και ρηγμάτων και θα συνεχίσει με εναλλασσόμενες τις μορφές της στρατιωτικοποίησης και των διαπραγματεύσεων, του “πεδίου” και του διαλόγου.
Η αναθεωρητική – επεκτατική στόχευση της, θα παραμείνει πάντα ίδια.
Το ρεαλιστικό δίλημμα της ΕλληνοΤουρκικής αντιπαράθεσης είναι Διαιτησία ή Αδιέξοδο :
Η μόνη ρεαλιστική δυνατότητα διεξόδου είναι η διεθνής διαιτησία.
Χρειάζεται μάκρο – εθνική στρατηγική στη συνειδητοποίηση των κινδύνων της νέας μεταβατικής εποχής των μεγάλων γεωπολιτικών ανατροπών και απαραίτητα η Ελλάδα θα χρειαστεί χρόνο, το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι αν και κατά πόσο θα έχει την πολυτέλεια αυτή του χρόνου.
Βάνα Αγγελόπουλου Μανωλάκη , Πολιτικός Επιστήμων – Διεθνολόγος MSc Πολιτικών, Οικονομικών και Διεθνών σχέσεων.
