Γράφει ο
Εμμανουήλ Μοράρης
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Σε πολλά μέρη της Ελλάδος επικρατούν διάφορα έθιμα για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου. Μερικά από αυτά προστάζουν με τραγούδια και με κωδωνισμούς να εκδιώκουν τα ερπετά, οι νοικοκυρές να μην κάνουν δουλειές στο σπίτι ή να ζυμώνουν μικρές πίτες και να βάζουν σε μια απ’ αυτές ένα νόμισμα, για να το βρει ο τυχερός, όπως στην Πρωτοχρονιά.
Οι μελισσοτρόφοι να πρωτοβγάζουν τις κυψέλες στο ύπαιθρο, οι κτηνοτρόφοι να μετακινούν τα κοπάδια τους από τα χειμαδιά στα ορεινά μέρη, οι Σαρακατσάνοι να «αρματώνουν» τα κοπάδια τους με τα κυπροκούδουνα καθώς και πολλά άλλα.
Η 25η Μαρτίου έχει συνδυαστεί γαστρονομικά με τον μπακαλιάρο με σκορδαλιά. Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, η Εκκλησία επέτρεπε στους πιστούς να φάνε ψάρι μόνο δύο φορές, συγκεκριμένα του Ευαγγελισμού και την Κυριακή των Βαΐων.
Με εξαίρεση τα νησιά, όπου υπήρχε πάντα φρέσκο ψάρι, στην υπόλοιπη Ελλάδα, στην ορεινή και στις πιο φτωχές περιοχές, ο παστός μπακαλιάρος ήταν η φθηνή και εύκολη λύση.
Όποιες κι αν ήταν οι καιρικές συνθήκες οι πιστοί ήξεραν ότι θα βρουν παστό μπακαλιάρο ακόμη και στα μικρά μπακάλικα. Με τα χρόνια, αυτή η συνήθεια εδραιώθηκε στη ζωή των ανθρώπων και έγινε μέρος της εθιμοτυπίας του διπλού εορτασμού.
Η ιστορία του ψαρέματος του βακαλάου είναι πηγή θρύλων που μάλλον ξεκίνησαν το 800 μ.Χ. τότε που οι Βίκινγκς κυνήγησαν τους μπακαλιάρους φθάνοντας στην άλλη άκρη της θάλασσας και είχε αποτέλεσμα να ανακαλύψουν και αυτοί με τη σειρά τους, μετά τους Έλληνες-Κινέζους, τον Νέο Κόσμο ή αλλιώς Αμερική.
Μετά ήρθαν οι αινιγματικοί Βάσκοι ψαράδες, οι οποίοι εμπορευματοποίησαν τον μπακαλιάρο από τον Μεσαίωνα και τον πάστωσαν. Όταν οι Βάσκοι πάστωσαν τον μπακαλιάρο και τον ονόμασαν «ψάρι του βουνού» πέτυχαν δύο πολύ σημαντικά πράγματα. Πρώτον, το παστό ψάρι τους έτρεφε στα μακρινά ταξίδια στον άγριο βόρειο Ατλαντικό και δεύτερον, είχαν στα χέρια τους ένα προϊόν το οποίο είχε μεγάλη διάρκεια ζωής και ήταν σχετικά φθηνό.
Στη χώρα μας ήρθε τον 15ο αιώνα. Αυτοί που είναι υπεύθυνοι για την παρουσία του μπακαλιάρου στην ελληνική αγορά είναι πιθανότατα οι Άγγλοι. Εξετάζοντας την ιστορία του εμπορίου μεταξύ της Ελλάδας και της Αγγλίας, διαπιστώνεται πως οι Άγγλοι έστελναν μεγάλες ποσότητες μπακαλιάρου, τον οποίο αντάλλασσαν με σταφίδες.
Ίσως μάλιστα, για αυτόν τον λόγο να βρίσκουμε στην Κορινθία, με γνωστή και μεγάλη παραγωγή σταφίδων, αλλά και γενικότερα στην Πελοπόννησο τον μεγαλύτερο πλούτο συνταγών με μπακαλιάρο.
Έτσι λοιπόν κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου, εθνική και θρησκευτική εορτή, ξέρουμε από τις μανάδες μας και αυτές από τις δικές τους ότι το έθιμο προστάζει..…μπακαλιάρο (που συνοδεύεται συνήθως) με σκορδαλιά!!!
