Αγύρτης-Η λέξη της εβδομάδας

Η ψήφιση και άλλων μέτρων στη Βουλή, στάθηκε αφορμή η λέξη της εβομάδας να αγορά τους αγύρτες, ψευδολόγους και απατεώνες, που άλλα έλεγαν πριν έλθουν στην εξουσία και άλλα πράττουν μετά. Αγύρτης η λέξη μας για σήμερα, που προέρχεται από το ρήμα ἀγείρω (= συγκεντρώνω). Τι σχέση, όμως, έχει ο αγύρτης με το ἀγείρω και ποιος αλήθεια ήταν ο ἀγύρτης των παλιών μας ελληνικών; Ήταν εκείνος που καλούσε τους πιστούς και τους συγκέντρωνε σε λατρευτικές συνάξεις, τους ἀγερμούς. Σε αυτές τις συγκεντρώσεις γίνονταν έρανοι τροφίμων και χρημάτων για χάρη των θεών ή για τη συντήρηση ιερών. Κατά κανόνα, ήταν ιερείς της θεάς Κυβέλης ή Μητρός. Μια διαφορετική ονομασία, λοιπόν, γι’ αυτούς ήταν μητραγύρται. Το πού πήγαιναν τα χρήματα ή τα αγαθά, που επαιτούσαν, δεν ήταν πάντοτε καθορισμένο και βέβαιο. Κάποιες φορές εξυπηρετούσαν απλώς την επιθυμία των αγυρτών για πλουτισμό. Αυτοί, λοιπόν, οι αγύρτες γύριζαν από δω και από κει και έκαναν τους γιατρούς, πουλούσαν μάλιστα κάποια μαγικά βοτάνια, τα οποία δήθεν θεράπευαν. Φυσικά όλα αυτά σκοπό είχαν την εξαπάτηση του κόσμου με στόχο το κέρδος. Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα κακοί, απαιτητικοί και γεννούσαν την οργή του κόσμου. Έτσι, οἱ ἀγύρται, ήδη από την αρχαιότητα, ταυτίστηκαν με τους απατεώνες. Στην τραγωδία «Οἰδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή ο Οιδίπους αποκαλεί το μάντη Τειρεσία δόλιον ἀγύρτην, επειδή του αποκαλύπτει την αλήθεια ότι έχει παντρευτεί τη μητέρα του και έχει γίνει η αιτία για πολλές συμφορές στην πόλη. Η αποστροφή αυτή μας βοηθά να καταλάβουμε ότι ο βασιλιάς της ταλαίπωρης Θήβας θεωρεί ότι ο μάντης είναι ένα είδος μηχανορράφου, που για κάποιο λόγο, επινοεί αυτές τις αποκαλύψεις προς το βασιλιά. Σήμερα αγύρτη ονομάζουμε κάθε πρόσωπο που εξαπατά, κοροϊδεύει. Για τις γυναίκες το αντίστοιχο είναι η αγύρτισσα. Η πράξη και των δύο είναι η αγυρτεία. Συνώνυμα του αγύρτη είναι ο τσαρλατάνος, ο απατεώνας, ο κομπογιαννίτης, κατεργάρης, ψευδολόγος, μπαγαπόντης, μασκαράς, ψεύτης, λωποδύτης. Αν ο αγύρτης είναι πολιτικός, είναι λαοπλάνος πολιτικός. Από τον αγύρτη προκύπτει και ο λεκτικός τύπος αγύρτικα, που είναι τα κάλαντα, μια που οι καλαντιστές τραγουδούν αυτό που τραγουδούν, αλλά ζητιανεύουν κιόλας. Αγύρτικα μπορεί να είναι τα κάλαντα, αλλά το επίθετο αγύρτικος περιγράφει τον απατεωνίστικο, κάλπικο, κίβδηλο και παραπλανητικό τρόπο. Αντώνυμα του αγύρτη: τίμιος, ειλικρινής, ευθύς, σωστός. (με την ετυμολογική βοήθεια του liberal.gr)