Συνέντευξη στη
Μαίρη Φώτη
Ο κ. Νίκος Ανδριώτης κατάγεται από το χωριό Νικιά Νισύρου και σε ηλικία 16 ετών, το 1956, μετανάστευσε στις ΗΠΑ.
Στα 62 χρόνια που ζει στην Αμερική, κατάφερε από υπάλληλος σε ασανσέρ, που ήταν η πρώτη του δουλειά, να αποτελεί σήμερα σημείο αναφοράς για τους ομογενείς στην Αμερική αλλά και λαμπρό παράδειγμα για τους συμπατριώτες του στην Ελλάδα.
Τα μεγαλύτερο επίτευγμά του, αυτό που ο ίδιος ξεχωρίζει, από τα πολλά που έχει καταφέρει, δουλεύοντας σκληρά όλα αυτά τα χρόνια, είναι το μοναδικό ελληνοαμερικανικό λύκειο στις ΗΠΑ, το σχολείο της κοινότητας του Αγίου Δημητρίου στην Αστόρια που λειτουργεί από το 1979, το οποίο ξεκίνησε και υλοποιήθηκε υπό την προεδρία του.
Το 2016, ο κ. Νίκος Ανδριώτης, κυκλοφόρησε το βιβλίο του “Η πορεία µου χωρίς ράσο” στο οποίο αναφέρεται στη ζωή του και σε όλα όσα πέτυχε στις ΗΠΑ.
Ο κ. Νίκος Ανδριώτης, ο «πρωθυπουργός της Αστόρια» όπως τον αποκαλούν, με συνέντευξή του σήμερα στην «δ» μιλά για την πορεία των 62 ετών στην Αμερική, για τους μετανάστες εκείνης της γενιάς, για το κύμα «νεομεταναστών» από την Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης, αναφέρεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του στην Νίσυρο, δεν παραλείπει να σχολιάσει με καυστικό τρόπο την κατάσταση στην Ελλάδα, εκφράζει την απογοήτευσή του για τους Ελληνες πολιτικούς και υποστηρίζει ότι πρέπει να βρούμε τρόπο να σταματήσει η «αιμορραγία» της φυγής των νέων ανθρώπων στο εξωτερικό.
• Να ξεκινήσουμε κ. Ανδριώτη την συνέντευξη, από το μοναδικό ελληνοαμερικανικό Λύκειο της Αμερικής, το οποίο καταφέρατε να ιδρύσετε, να λειτουργήσετε και που υπηρετείτε μέχρι σήμερα. Εσείς όταν βλέπετε να προάγεται, ο ελληνισμός, η θρησκεία, όταν παρακολουθείτε τις γιορτές, πώς αισθάνεστε;
Δεν υπάρχει ωραιότερο πράγματα, δεν υπάρχει ωραιότερη αμοιβή -ηθική κυρίως- από το γεγονός ότι αυτά που είχα στο μυαλό μου πριν από 40 χρόνια, εφαρμόσθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες. Οι περισσότεροι νόμιζαν ότι πρόκειται για τρέλα – γιατί να φανταστείς ότι ο προϋπολογισμός του σχολείου είναι 3,5 εκατομμύρια δολάρια και να έχεις υπόψη σου ότι δεν το επιχορηγεί ούτε το ελληνικό κράτος ούτε το αμερικανικό. Το ελληνικό κράτος δεν έχει δικαίωμα να πληρώσει εδώ στην Αμερική σχολεία. Το μόνο που είχε κάνει το ελληνικό κράτος πριν από μερικά χρόνια, και τώρα λόγω της οικονομικής δυσχέρειας το έχει περιορίσει στο ελάχιστο, είναι να στέλνει με απόσπαση εκπαιδευτικούς από την Ελλάδα για να μας βοηθούν εδώ στο ελληνικό τμήμα. Εχουμε αρκετούς αποσπασμένους από την Ελλάδα εκπαιδευτικούς που κάνουν και πολύ καλή δουλειά. Το αμερικανικό κράτος, λόγω του Συντάγματος, δεν του επιτρέπεται να επιχορηγεί ή να πληρώνει δασκάλους για ένα θρησκευτικό σχολείο. Μπορείς να πιστεύεις ο,τι θέλεις αλλά το κράτος δεν επιχορηγεί. Αμα έχεις έναν προϋπολογισμό 3,5 εκατ. δολάρια υπολόγισε πώς μαζεύονται, πώς διαχειρίζονται για να μπορέσεις να κρατηθείς όρθιος. Κι αν έχεις τόσα κτήρια που έχουμε εμείς μαζί με τα παραρτήματα, τότε απαιτούνται και πολλά χρήματα για συντήρηση. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπετε με τα μάτια σας. Πώς αντιδρούν τα παιδιά όταν βλέπουν έναν άνθρωπο που ξέρουν ότι δουλεύει γι αυτά και που γνωρίζουν ότι όλες οι ανέσεις και τα κτήρια αυτά, είναι αποτέλεσμα της προσπάθειάς του. Δεν είναι εύκολο πράγμα να ζεις στην Αμερική, να ζεις σε μια χώρα που μας έδωσε τόσα πολλά αλλά παράλληλα που είναι και η χώρα η οποία αν δεν προσέξεις, θα σε ισοπεδώσει. Δηλαδή θα γίνεις Αμερικανός. Αν συνειδητοποιήσει κανείς αυτό που πετύχαμε εμείς σε αντίθεση με άλλες μειονότητες, είναι τεράστιο επίτευγμα. Δεν θα βρεις απογόνους τρίτης και τέταρτης γενιάς Ιταλών, Γερμανών, Γάλλων, Ολλανδών που ήταν από τους πρώτους μετανάστες, να είναι τόσο κοντά στην πατρίδα τους, στην καταγωγή τους όσο εμείς. Αυτή ήταν η προσπάθεια του Ελληνα, ο οποίος δεν καταθέτει τα όπλα, ποτέ. Οταν ο Ελληνας θέλει, μεγαλουργεί, κακά τα ψέματα. Οταν μας τρώει η ζήλια, ο φθόνος δεν καταφέρνουμε τίποτα. Αυτό το ζω κι εγώ εδώ, αλλά δεν έγινε αιτία να με κρατήσει πίσω.
• Εσείς πόσων ετών ήρθατε στην Αμερική;
Ηρθα 16 ετών, το 1956.
• Είναι γνωστό ότι μεγαλουργήσατε εδώ στην Αμερική ξεκινώντας από δουλειές του ποδαριού, και παρά το γεγονός ότι όταν ήρθατε γνωρίζατε μόνο σκόρπιες λέξεις αγγλικά. Και μάλιστα η πρώτη σας δουλειά ήταν υπάλληλος σε ασανσέρ.
Ηρθε χρονιά που άλλαξα έξι δουλειές. Εκεί όμως που έβγαλα τα πρώτα μου χρήματα, όπως και όλοι οι Ελληνες, ήταν τα εστιατόρια. Δεν θα πω ποτέ κακή κουβέντα για τα εστιατόρια. Κάναμε τα πρώτα μας καλά λεφτά εκεί. Τα υπόλοιπα ήταν συνέχεια της σκληρής δουλειάς και μπορώ να πω ότι ήταν και θέμα τύχης. Σε ηλικία 35 ετών επείσθην ότι πράγματι υπάρχει και τύχη. Δεν λέω μόνο τύχη. Είχα και τύχη αλλά ήξερα και τι έκανα. Εδώ υπήρχαν πάντα οι ευκαιρίες, και συνεχίζουν να υπάρχουν, για ανθρώπους που θέλουν να δουλέψουν. Εγώ δουλεύω από 12 χρονών, ξεκίνησα από το μπακάλικο του χωριού μου, στη Νίσυρο, ως μπακαλόγατος. Και μέχρι σήμερα δουλεύω. Τώρα βέβαια δουλεύω εθελοντικά αλλά έλα που τώρα δουλεύω πιο πολύ από πριν!
• Η διάθεση της προσφοράς, παραμένει ισχυρή, γι αυτό δουλεύετε ακόμα τόσο πολύ.
Ναι, ναι… Δεν κάνεις κάτι αν δεν σε ευχαριστεί. Εγώ έκανα και κάνω αυτό που με ευχαριστεί. Αν σταματήσει κάποια στιγμή να με ευχαριστεί, δεν έχω κανένα πρόβλημα να το εγκαταλείψω. Εμείς οι Ελληνες, σε τελευταία ανάλυση, δουλεύουμε για να διατηρήσουμε αυτά που πιστεύουμε. Δεν απογοητεύομαι από την σημερινή κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα. Παραμένω αισιόδοξος, γιατί η αισιοδοξία μου οφείλεται σε εσάς. Στους νέους ανθρώπους και σε αυτά τα παιδιά που μιλάω, και βλέπω ότι έχουμε τέτοια δύναμη, τέτοιο υλικό, που δεν μπορώ παρά να είμαι αισιόδοξος. Από την άλλη, έχουμε ηγέτες, που να πω ότι δεν θα άξιζε να είναι ηγέτες ή είναι το σύστημα τόσο διαβρωμένο που δεν μπορεί να δουλέψει και όποιος έρθει θα τον φάει; Αλλά αφού τώρα είμαστε ενταγμένοι σε Ευρώπη και σε Αμερική, είμαστε υποχρεωμένοι λόγω των συμβάσεων που υπογράψαμε να μας λένε τι θα κάνουμε και ίσως αυτό βγει σε καλό. Εμείς αντιδρούμε σε αυτό και λέμε και “ποιοι είστε εσείς”, αλλά για να πάει κάτι μπροστά, κάποιος πρέπει να έχει τον τελευταίο λόγο. Κι εδώ, στο σχολείο, αν αυτό το σύστημα δουλεύει, είναι γιατί υπάρχει κάποιος που έχει τον έλεγχο. Κατορθώσαμε παράλληλα, ενώ σεβόμαστε την θρησκεία μας, και την Αρχιεπισκοπή και όλα, να διαχωρίσουμε τις ευθύνες μας. Αυτό είναι σχολείο που λειτουργεί κάτω από την Αρχιεπισκοπή, κάτω από την θρησκεία μας, αλλά στην διαχείρισή του δεν επεμβαίνουν. Αυτό είναι δικό μας θέμα. Ηταν σκληρό στην αρχή, το αντελήφθησαν όμως και γι αυτό τα καταφέραμε και φτάσαμε μέχρι εδώ.
• Στην Νίσυρο πηγαίνετε;
Πηγαίνω ανελλιπώς για 24 χρόνια, εκτός από πέρυσι που λόγω ενός μικρού προβλήματος στο πόδι, δεν πήγα. Το μυαλό μου είναι περισσότερο κουρασμένο από το σώμα μου, κι εκεί πηγαίνω γιατί ξεκουράζομαι. Εκεί βρίσκω και τους εναπομείναντες συγχωριανούς μου -γιατί δεν έμειναν και πολλοί- για να κάνουμε καλαμπούρι! Το να πειράξω συγχωριανούς μου, της ηλικίας μου, που παρέμειναν στο χωριό και να λέμε διάφορα αστεία, είναι ωραίες στιγμές. Η Νίσυρος είναι μικρό νησί με λίγους κατοίκους, εκτός από τους καλοκαιρινούς μήνες που έχουμε τουρισμό και ευτυχώς είναι μόνο ημερήσιος. Το απόγευμα φεύγουν οι τουρίστες, και είμαστε μια χαρά. Περνάμε ωραία… Η Νίσυρος της δεκαετίας του ‘50 που έφυγα εγώ, με την Νίσυρο του σήμερα δεν έχει καμία σύγκριση.
• Σκεφτήκατε ποτέ να επενδύσετε στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα γενικά όχι, στη Νίσυρο όμως επένδυσα για χάρη του νησιού.
• Πέρα από το εστιατόριο που ανοίξατε;
Εκτός από το εστιατόριο, αγόρασα στην κεντρική πλατεία του χωριού ένα παραδοσιακό κτήριο. H πλατεία είναι από τις ωραιότερες κι έχει αποσπάσει βραβεία. Εκεί υπήρχε ένα καφενείο το οποίο θυμάμαι από μικρός και στο οποίο μεγαλώσαμε, που ήταν κλειστό για 25 χρόνια. Δεν μπορούσα να το βλέπω κλειστό. Δεν ήθελα μεν να το αγοράσω, για να μην το στερήσω από τους κληρονόμους αλλά οι συγκυρίες το έφεραν έτσι, που τελικά το αγόρασα, το ξανάνοιξα, του έδωσα το ίδιο όνομα – “Καφενείο του Νικόλα” λεγόταν κι έτσι το άφησα κι εγώ- ανεξάρτητα που έχω κι εγώ το ίδιο όνομα. Ο,τι μπορώ κάνω και προσφέρω ό,τι μου ζητηθεί για το νησί μου.
• Για τα Δωδεκάνησα πάντως και γενικότερα για την Ελλάδα, αποτελείτε ένα λαμπρό παράδειγμα ανθρώπου που ξεκίνησε από πολύ χαμηλά, δούλεψε σκληρά και κατάφερε πολλά.
Ποιος το λέει αυτό; Εγώ δεν το γνωρίζω!
• Πολλοί συμπατριώτες σας και Δωδεκανήσιοι αλλά και Ελληνες που γνωρίζουν την πορεία σας… Φαντάζομαι θα είστε σημείο αναφοράς όχι μόνο για τους Ελληνες της πρώτης φουρνιάς μεταναστών αλλά και για τους νεομετανάστες. Ερχονται σε επαφή μαζί σας φτάνοντας στην Αμερική σήμερα οι νέοι μετανάστες;
Εχουμε αρκετούς νεομετανάστες στα τελευταία χρόνια, και για να είμαι ειλικρινής προτιμώ να μην έρχονται σε επαφή μαζί μου για το λόγο ότι όσοι έρχονται, κάτι θέλουν. Δεν μπορώ να τους εξυπηρετήσω όλους με τον τρόπο που ζητούν, ούτε μπορώ να λέω ψέματα. Αν ήθελα να λέω ψέματα θα γινόμουν πολιτικός, κάτι για το οποίο δέχθηκα πολλές προτάσεις. Αλλά για να πολιτευτεί κανείς πρέπει να λέει ψέματα κι εγώ αυτό δεν μπορώ να το κάνω!
• Στους Ελληνες που σήμερα σκέφτονται να μεταναστεύσουν στην Αμερική αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, τι συμβουλή θα δίνατε;
Καταρχήν θέλω να πω σε όσους έφυγαν από την Αμερική για την Ελλάδα ότι ήταν λάθος και το γνωρίζουν και οι ίδιοι πια…
• Υπάρχουν πολλοί που έφυγαν;
Πάρα πολλοί στα τελευταία 10 χρόνια. Είχαν σοβαρό λόγο που έφυγαν βέβαια, γιατί η Ελλάδα για κάποιο χρονικό διάστημα είχε πάρει μια ανοδική πορεία και πολλοί το είδαν ως ευκαιρία να επιστρέψουν στην πατρίδα. Τελικά, αρκετοί από αυτούς που εγκαταστάθηκαν στην πατρίδα στα τελευταία χρόνια, ξεκίνησαν να επιστρέφουν στην Αμερική. Τώρα, τα νέα παιδιά που έρχονται, παρ΄όλο που θα μπορούσα να σου πω ότι δεν θα ήθελα να έρχονται και να αφήνουν την πατρίδα, από την άλλη μεριά όμως δεν μπορώ να πω σε έναν επιστήμονα, σε ένα νέο παιδί, να μην έρθει στην Αμερική διότι θα με ρωτήσει “και τι να κάνω κύριε Ανδριώτη να μείνω στην Ελλάδα;”. Είναι δίκοπο μαχαίρι. Ερχονται εδώ αυτά τα παιδιά και μεγαλουργούν. Εχουμε Ελληνες επιστήμονες εδώ, που έχουν διαπρέψει σε όλους τους τομείς. Και κάθε τόσο, οι επιτυχίες τους αυτές προβάλλονται από τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο και εκπλήσσεσαι ευχάριστα από την πρόοδο των Ελλήνων όχι μόνο εδώ στην Αμερική αλλά και σε χώρες της Ευρώπης όπου έχουν μεταναστεύσει στα τελευταία χρόνια. Αυτό το πράγμα, είναι όμως αιμορραγία… Πρέπει η Ελλάδα να βρει τρόπο να σταματήσει αυτό. Με πολλούς που συνομιλώ από την Ελλάδα, και πολλοί επιδιώκουν οι ίδιοι την επικοινωνία μαζί μου, τους το επισημαίνω και τους τα λέω έξω από τα δόντια. Οι περισσότεροι μου λένε ότι έχει διαβρωθεί όλο το σύστημα και δεν μπορεί να αλλάξει. Τώρα… τι κάνει ο Τσίπρας; Ε, μόνο αυτός θα μπορούσε να κάνει αυτά που κάνει. Κι αυτό το ξέρετε πολύ καλά. Με άλλο πρωθυπουργό θα είχε καεί η Ελλάδα με όλα όσα συμβαίνουν. Τώρα κατορθώνει και κρατάει τους συνδικαλιστές και δεν αντιδρούν, διότι εκεί είναι το μεγάλο πρόβλημα. Και στην Αμερική ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα ο συνδικαλισμός μέχρι που ήρθε ένας Ρίγκαν και έβαλε φρένο. Δεν λέω ότι πρέπει ο εργοδότης να εκμεταλλεύεται τον εργαζόμενο, αλλά όχι όμως ο εργαζόμενος να κάνει το αφεντικό… Όμως κανείς δεν αγγίζει τους συνδικαλιστές γιατί φοβούνται τις ψήφους. Τους λέω, αν δεν μπορείτε να τα πείτε εσείς, καλέστε με εμένα να τα πω μέσα στη Βουλή.
• Από την Ελλάδα, σας έχει γίνει πρόταση να ασχοληθείτε με την πολιτική;
Όχι. Από την Ελλάδα οι πολιτικοί μου ζητούν μόνο να τους βοηθήσω. Αν ασχοληθώ με την πολιτική θα τους χαλάσω την μανέστρα! Κάποιους ήθελα να τους βοηθήσω και τους βοήθησα.
• Οικονομικά;
Αστα αυτά! Αυτά δεν γράφονται. Δεν θέλω να πω περισσότερα.
• Εχετε καταφέρει πολλά πράγματα στη διάρκεια αυτής της επιτυχημένης πορείας στην Αμερική. Υπάρχει κάτι που δεν έχετε ακόμα υλοποιήσει και το έχετε στο πίσω μέρος του μυαλό σας;
Οχι. Αυτό το αφήνω στον χρόνο. Θα ήταν ανόητο στην ηλικία που είμαι τώρα να προγραμματίζω μεγάλα σχέδια. Αυτό που με απασχολεί τώρα, είναι να βρει την ηρεμία της και η εκκλησία της Αμερικής, γιατί βρισκόμαστε σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι. Εχουν γίνει πράγματα που δεν έπρεπε να γίνουν. Δεν θα πω γιατί, και δεν θα επιρρίψω ευθύνες, γεγονός είναι όμως ότι βρισκόμαστε σε μια πολύ δύσκολη καμπή και θα πρέπει να ξεδιαλύνουν τα πράγματα. Πάνω σε αυτό ό,τι μπορώ να κάνω θα το κάνω, διότι πρέπει οπωσδήποτε να ξαναβρούμε το δρόμο μας. Η εκκλησία έχει δημιουργήσει ανά την Αμερική πάνω από 500 κοινότητες κι έχουμε ένα τέτοιο υπόβαθρο, που δεν είναι δυνατόν τώρα να κάνουμε ζημιά. Δεν είναι δυνατόν τώρα να ρεζιλευτούμε ενώ θα έπρεπε να βρισκόμαστε στο ζενίθ. Σύντομα, θα πρέπει ο αρχηγός της εκκλησίας που βρίσκεται στο Φανάρι να σκεφτεί αυτή τη φορά μόνο για το συμφέρον της εκκλησίας… Αυτό είναι που με απασχολεί τώρα.
